Server model diagrammasi - Bu jadvallar va ustunlar va ma'lumotlar bazasida
mavjud bo'lgan turli xil munosabatlarni o'z ichiga oladi.
Ma'lumotlar bazasini loyihalash hujjatlari.
Foydalanuvchilarning aloqa hujjatlari.
Modellarning mazmuni bilan qisqacha tanishib chiqamiz.
1.
Fizik model
. Tekshirilayotgan jarayonning tabiati va geometrik tuzilishi asl
nusxadagidek, ammo undan miqdor (o`lchami, tezligi, ko`lami) jixatidan farq
qiladigan modellar, masalan,
samolyot
, kema, avtomobil, poyezd, GES va
boshqalarning modellari fizik modelga misol bo`ladi.
2.
Matematik
modellar
tirik organizmlarning tuzilishi, o`zaro aloqasi, vazifasiga
oid qonuniyatlarning matematik va mantiqiy-matematik tavsifidan iborat bo`lib,
tajriba ma`lumotlariga ko`ra
yoki mantiqiy asosda
tuziladi
, so`ngra tajriba yo`li
bilan tekshirib ko`riladi.
Biologik hodisalarning matematik modellarini kompyuterda o`rganish
tekshirilayotgan biologik jarayonning o`zgarish xarakterini oldindan bilish
imkonini beradi. Shuni ta`kidlash kerakki, bunday jarayonlarni tajriba yo`li bilan
tashkil qilish va o`tkazish ba`zan juda qiyin kechadi. Matematik va matematik-
mantiqiy modelning yaratilishi, takomillashishi va ulardan foydalanish matematik
hamda nazariy biologiyaning rivojlanishiga qulay sharoit tug`diradi.
3.
Biologik model
turli tirik ob`ektlar va ularning qismlari - molekula, hujayra,
organizm va shu kabilarga
xos biologik tuzilish, funksia va jarayonlarni
modellashda qo`llaniladi.
Biologiyada
, asosan, uch xil modeldan foydalaniladi.
Ular
biologik, fizik va matematik modellardir.
Biologik model - odam va hayvonlarda uchraydigan ma`lum bir holat yoki
kasallikni laboratoriyada hayvonlarda sinab ko`rish imkonini beradi. Bunda shu
holat yoki kasallikning kelib chiqish mexanizmi, kechishi, oqibati kabilar tajriba
asosida o`rganiladi. Biologik modelda har xil usullar: genetik apparatga ta`sir
qilish,
mikroblar yuqtirish
, ba`zi organlarni olib tashlash yoki ular faoliyati
mahsuli bo`lgan garmonlarni kiritish va bosha usullar qo`llaniladi. Bunday
modellarda genetika, fiziologiya, farmokologiya
sohasidagi bilimlar tadqiq
qilinadi.
4.
Fizik-kimyoviy
modellar biologik tuzilish, funksiya yoki jarayonlarni fizik yoki
kimyoviy vositalar bilan qaytadan hosil qilishdir.
5.
Iqtisodiy modellar
taxminan XVIII asrdan qo`llanila boshlandi.
F.Kene
ning
"Iqtisodiy jadvallar"ida birinchi marta butun ijtimoiy takror ishlab chiqdrish
jarayonining shakllanishini ko`rsatishga harakat qilingan.
Iqtisodiy tizimlarning turli faoliyat yo`nalishlarini o`rganish uchun har xil
modellardan foydalaniladi. Iqtisodiy taraqqiyotning eng umumiy qonuniyatlari
xalq xo`jaligi modellari yordamida tekshiriladi. Turli murakkab ko`rsatkichlar,
jumladan, milliy daromad, ish bilan bandlik, iste`mol, jamg`armalar, investitsiya
ko`rsatkichlarining dinamikasi
va nisbatini tahlil qilish
, uni oldindan aytib berish
uchun katta iqtisodiy modellar qo`llaniladi. Aniq xo`jalik vaziyatlarini tekshirishda
kichik iqtisodiy tizimlardan, murakkab iqtisodiy tizimlarni tekshirishda, asosan,
matematik modellardan foydalaniladi.
Mashina muhitida ma’lumotlarni tashkil etish
