Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

Download 3,33 Mb. Pdf ko'rish
bet	45/128
Sana	19.12.2023
Hajmi	3,33 Mb.
	#123541

1 ... 41 42 43 44 45 46 47 48 ... 128

Bog'liq
A9k4uhxO3YwZ1v7e4Zqkca5zrFHjWA2dl3HCizPL

Shrederlash jarayoni

Elektron hujjatlarni yo‘q qilish. Elektron shaklda saqlanadigan
shaxsiy va tashkilotga tegishli ma’lumotlardan noqonuniy foydalanish
usullarining ko‘payishi sababli elektron ommaviy axborot vositalariga
ishonish muammosining dolzarbligi oshmoqda. Misol sifatida, markaziy
razvedka boshqarmasi va AQSh milliy xavfsizlik agenti Edvard
Snoudenga tegishli yangiliklarni olish mumkin. Xususan, 2013 yil iyun
oyining boshida u NSA tashkilotiga tegishli hujjatlarni oshkor qildi.
Bunga ko‘ra G20 sammitining chet ellik mehmonlari, shu jumladan
Dmitriy Medvedovni Amerika va Buyuk Britaniya razvedka idoralari
tomonidan kuzatilayotgani aytilgan. Maxfiy agentlar PRISM dasturi
yordamida noutbuk va telefonlarda saqlanayotgan shaxsiy
ma’lumotlardan foydalanishni uddasidan chiqishgan. Buyuk Britaniya
hukumati aloqa markazining xodimlari BlackBerry kodini buzib,
qo‘ng‘iroqlarni tinglash va sammit ishtirokchilarining yozishmalarini
o‘qish imkoniyatiga ega bo‘lishgan.
Elektron vositalardagi ma’lumotlardan xalos bo‘lishning eng oson
yo‘li uni Korzinkaga yuborish yoki, yanada radikal usuli, formatlash. Bu
usul aksariyat foydalanuvchilar tomonidan ishonchli usul deb qaralsada,
aslida bunday emas. Bu usul ma’lumotlarni fizik yo‘qolishini
ta’minlamaydi. Bu holda maxsus dasturlar (Recuva, Wise Data
Recovery, PC Inspector File Recovery, EaseUS Data Recovery Wizard
Free, TestDisk and PhotoRec, Stellar Data Recovery) yordamida ularni
qayta tiklash imkoniyati mavjud.
Hozirgi kunda amalda elektron hujjatlarning saqlagichlari sifatida
quyidagi vositalardan foydalanilmoqda:
- qattiq disklar: noutbuk va kompyuterdagi qattiq disklar;
- magnit lentalar (zaxira nusxalashdagi);
- floppi-disk: 3.5 va 5.25 dyumli va boshqa;
- ZIP disklar;
- optik disklar: CD, DVD, Blue Ray va HD DVD;
- flesh xotiralar va h.
AQSh hukumati tomonidan konfidensial axborotni saqlash va
o‘chirib tashlash bo‘yicha qator normativ hujjatlar ishlab chiqilgan
(Code of Federal Regulations). Masalan, AQShning markaziy arxiv
markazlarida elektron saqlagichdagi ma’lumotlarni yo‘q qilishning
quyidagi uchta usulidan foydalaniladi:

83
Shrederlash. Kuchli sanoat maydalagichlari deyarli barcha
ko‘chma saqlaguvchilarni: CD, DVD, disket, magnit lentalar va h.
maydalash natijasida ularni 25 mm. li qismlarga bo‘lib tashlaydi (3.15-
rasm).
3.15-rasm. Shrederlash jarayoni

Magnitsizlantirish.
Maxsus qurilma ichida joylashtirilgan
saqlagichning xususiyatlari o‘zgartiriladi va shu bilan o‘qib bo‘lmaslik
ta‘minlanadi. Agar kuchli magnitsizlantirish amalga oshirilsa
ma’lumotlar saqlagichdan o‘chiriladi va saqlagichning o‘zi neytral
magnit holatiga kiradi. Ushbu ma’lumotni yo‘q qilish usuli dattiq disklar
va ba’zi ko‘chma qurilmalarda qo‘llaniladi (3.16-rasm).
3.16-rasm. a) UE-02 qurilmasi
3.16-rasm. b) Kuchli magnit maydoni ta’siri natijasida USB flesh

Download 3,33 Mb.

1 ... 41 42 43 44 45 46 47 48 ... 128

Download 3,33 Mb.

Pdf ko'rish