yovvoyi ibtidoiy jamoadagi odamga tirik qolishning samarali imkonini
berdi.
So‘ngra odamlar mis va bronzani yeritishni o‘rgandilar. Mehnat va ov
qilish qurollari mukammallashib bordi
va odam atrof-muhitning
“xo‘jayini” bo‘lib oldi. Temirni o‘zlashtirish esa odamzotga sanoatni
yaratish va rivojlantirishiga, o‘zining taraqqiyotida
ulkan sakrash
qilishiga olib keldi.
Elektronikaning yutuqlari zamona odamlarining turmush tarzini
butunlay o‘zgartirib yubordi. Biz hozirgi hayotimizni uyali telefonlar,
kompyuterlar, televizorlar va h.larsiz tasavvur eta olmaymiz.
Elektronikaning rivojlanishi odamlarning yangi material – kremniyni
o‘zlashtirishlari natijasida yuz berdi.
Materiallarni olishning yangi usullarini o‘ylab topib va rivojlantirib
odamlar texnologiyalar yaratdilar. “Texnologiya” so‘zi yunoncha
“techne”- san’at, mohirlik, ustalik va “logos”- fan so‘zlariidan kelib
chiqqan.
Quyidagi ta’rifni berish mumkin: texnologiya – mahsulotni
ishlabchiqarish jarayonida xom ashyo YOKI
materialni qayta ishlash,
tayyorlash, holatini, xossalarini, shaklini o‘zgartirishning vosita va
usullarining to‘plami. Bolta YOKI kompyuterni tayyorlash uchun
texnologiyaga –dastlabki materialni qayta ishlash va ulardan tayyor
mahsulotni olish vositalari va usullariga yega bo‘lish kerak .
Texnologiya moddiy mahsulot olish uchun materiyaning dastlabki
holatini YOKI sifatini o‘zgartiradi. Texnologiyaning
vazifasi insonning olam va tabiat haqidagi
bilimlarini odamlar uchun
zarur va foydali bo‘lgan moddiy mahsulotga aylantirishdan iborat.
Materiallarga ishlov berish va mahsulot tayyorlash jarayonida inson
geometrik o‘lchashlariturlicha bo‘lgan materiallarni o‘zlashtiradi.
Makroskopik (“makro” - katta) ob’ektlar deb, odam qurollanmagan
ko‘zi bilan ko‘rishi mumkin bo‘lgan ob’ektlarni ataladi. Minglab yillar
davomida insoniyat turmushda va texnikada katta miqdordagi
atomlardan tashkil topgan makroskopik jismlardan, u yo bolta, yo
avialayner bo‘lsin, foydalanib keldi. Daraxt, stol, odam, fil va
hakozolarning VAmasi makroskopik olam ob’ektlaridir.
Piyola, arra, avtomobil va h. larni
tayyorlash texnologiyalari
makroskopik olam texnologiyalaridir.
Optik mikroskop kashf etilgandan so‘ng odam o‘zi uchun mikroolam
ob’ektlarini kashf yetdi.
Mikroskopik (“mikro”- kichik) ob’ektlar deb, o‘lchashlari1 – 100 mkm
oralig‘ida bo‘lgan ob’ektlarga aytiladi. Mikro qo‘shimchasi biror
narsaning milliondan bir qismini bildirishini yeslatib o‘tamiz. 1mkm.li
uzunlik birligi 10
-6
m YOKI 0, 0001sm.ga teng. Biologik hujayra, qon
yeritrotsiti va h. lar mikroolam ob’ektlari hisoblanadilar. Mikroolam
texnologiyalariga misol qilib elektronli
mikrosxemalar olishni, genni
o‘zgartirishni keltirish mumkin.
Nanometrli deb, o‘lchashlari1dan – 100nm.gacha bo‘lgan ob’ektlarni
aytiladi. Nano (yunoncha nanos-karlik, gnom, mitti) qo‘shimchasi biror
birlikning milliarddan bir (10
-9
) ulushini anglatadi. Masalan, nanometr
M M N 7 metrning milliarddan bir qismi (1nm=10
-9
m). Tushuntirish
sifatida quyida keltirilgan rasmda tabiiy va sun’iy olam ob’ektlarining
o‘lchashlarilogarifmik masshtabda ko‘rsatilgan.
