Ekstraksiya
jarayoniga
mahsulot
namligining
ta’siri.
Ekstraksiya
qilinayotgan mahsulotning namligi qancha yuqori bo„lsa,
jarayonning tezligi
shuncha sust bo„ladi, chunki ekstraksiya qilinayotgan lipidlar hamda ekstraksion
benzinning qutblanish darajasi yuqori bo„lib, mahsulotning
erituvchi tomonidan
ho„llanishi qiyinlashadi, natijada ekstraksiya jarayonining
birinchi bosqichi juda
sekin va qiyinchilik bilan o„tadi, bundan tashqari xom ashyoning namligi yuqori
bo„lsa,
mahsulotning gel qismi shishib, uning g„ovakligi kamayadi. Demak,
mahsulotdan erituvchining o„tishi qiyinlashadi. Namlik yuqori bo„lsa, zarracha
ichidagi diffuzion jarayon qiyinlashadi. Namligi yuqori bo„lgan
mahsulotning
jipslashishi kuchli bo„ladi. Mahsulot namligining pastligi esa uni ekstraksiya
jarayoniga tayyorlash davrida o„ta maydalanib ketishiga olib keladi. Bu esa o„z
navbatida erituvchi shimilishini yomonlashtiradi
va olinayotgan mit ssellani
loyqaligi oshishiga sabab bo„ladi. Mana shu sabablarga ko„ra, ekstraksiya
qilinayotgan xomashyoning namligi optimal qiymatga ega bo„lishi lozim. Masalan,
kungaboqar urug„idan olingan kunjara uchun namlik 7-9% atrofida bo„lishi kerak,
paxta chigitidan olingan kunjara uchun esa 1-3 navlarga 6-7%, 4-nav uchun 4,5-
5,5% bo„lishi maqsadga
muvofiq hisoblanadi
Konsentratsiyalarning farqi va berilgan erituvchi miqdorining ekstraksiya
jarayoniga ta’siri. Ekstraksiya jarayonida zarrachani
ichi va tashqarisidagi
eritmalar konsentrasiyasini katta farqini saqlab turish uchun material va
erituvchining bir-biriga nisbatan yo„nalishi qarama qarshi bo„lishi lozim.
Ba‟zi bir hollarda mahsulot va erituvchining yo„nalishi nisbiy bo„ladi.
Qarama
qarshi
yo„nalish
mavjud
bo„lgan
sharoitda
zarracha
tashqarisida
konsentratsiyalarning farqi eng yuqori bo„ladi. Bu farq qanchalik katta bo„lsa,
ekstraksiya jarayonining tezligi, ayniqsa molekulyar diffuziyaning tezligi shuncha
yuqori bo„ladi. Demak, ekstraksiya jarayonining yurgizuvchi kuchi bu zarracha
ichkarisida va tashqarisidagi konsentratsiyalarning farqidir.
