25
hisoblanadi. Chunki transaksion depozitlar salmog‘ining
pasayishi muddatli va jamg‘arma depozitlari salmog‘ining
sezilarli darajada o‘sishi hisobiga yuz bergan.
Mazkur ho-
latlar pirovard natijada, bankning resurslar bazasi mus-
tahkamlanayotganligidan, bank depozit siyosatining sa-
maradorligini oshirish yuzasidan sezilarli tadbirlar amalga
oshi rilayotganligidan dalolat beradi. Ayniqsa,
tahlil qilin-
gan davr mobaynida jamg‘arma depozitlarining depozit-
lar umumiy hajmidagi salmog‘ining 7,2 foizga yetganligi
va tahlil qilingan davr mobaynida 6,4 punktga o‘sganligi
ijobiy holat hisoblanadi. Buning boisi shundaki, birin-
chidan, jamg‘arma depozitlarining
asosiy qismini tash-
kil etuvchi aholining muddatli omonatlari arzon va bar-
qaror resurs manbayi hisoblanadi; ikkinchidan, respub-
likamizda aholining ixtiyoridagi vaqtinchalik bo‘sh pul
mablag‘lari inflyatsion jarayonlar
uchun jiddiy manba hi-
soblanadi. Rivojlangan industrial mamlakatlar, xususan,
AQSH, Yaponiya, Germaniya, Avstriya mamlakatlari-
da aholi to‘lovlarining asosiy
qismi naqd pulsiz shaklda
amalga oshiriladi. Shuning uchun ham mazkur mamla-
katlar amaliyotida naqd pullar inflyatsion jarayonlar uc-
hun manba bo‘lib hisoblanmaydi.
Respublikamizning boshqa yirik banklarida ham jam-
g‘arma depozitlariga xos bo‘lgan, yuqorida qayd qilingan
holatni kuzatish mumkin.
Tijorat banklari depozit
siyosatining samaradorligi-
ni tavsiflovchi muhim omillardan biri depozitlarning bank
passivlarining umumiy hajmidagi salmog‘ining o‘zgarishi
hisoblanadi. Rivojlangan xorijiy davlatlar bank amaliyotida
depozitlar tijorat banklari balansining passivida salmog‘iga
ko‘ra birinchi o‘rinni egallaydi. Ikkinchi o‘rinda depozit-
siz resurs manbalari turadi, uchinchi o‘rinni esa,
bank ka-
pitali egallaydi. O‘zbekiston Respublikasi bank amaliyotida
esa, yirik tijorat banklari balansining passivida salmog‘iga
26
ko‘ra birinchi o‘rinni depozitsiz resurs manbalari, ikkinchi
o‘rinni bank kapitali, uchinchi o‘rinni esa,
depozitlar egal-
laydi.
Biz quyida «Asaka» bank depozitlarining passivlar haj-
midagi salmog‘ini ko‘rib chiqamiz.
2.4-jadval
