Qo‘zg‘almas vergulli ma’lumotlar ustida amallar

117 
qo‘shuvchiga ega. Avtonom ko‘paytgich “so‘z” formatida taqdim etilgan 
ma’lumotlarni ko‘paytirish amalini bajaradi, ko‘paytirish natijasi (ko‘paytma) 
“ikkitalik so‘z” yoki “kengaytirilgan so‘z” formatida maxsus registrda saqlanadi. 
Agar ko‘paytirish amali natijasi ma’lumotlar xotirasida saqlansa, formatlarning 
formati avtomatik ravishda o‘zgaradi. Ko‘paytgich Texas Instruments firmasi ning 
TMS 320S5XX16XX protsessorlarida mavjud.
MAC qurilmasi to‘plashli ko‘paytirish amalini bajaradi. Avval MAC 
qurilmasining ichki ko‘paytgichida “so‘z” formatida taqdim etilgan ma’lumotlarni 
ko‘paytirish amali amalga oshiriladi, keyin olingan ko‘paytmaning “kengaytirilgan 
so‘z” formatiga ega. MAC qurilmasi akkumulyatori tarkibi bilan qo‘shilish 
bajariladi. Agar MAC amali natijasi ma’lumotlar xotirasida saqlansa, formatlar 
avtomatik ravishda o‘zgaradi. MAC qurilmasida ko‘paytirish amallarini bajarishda 
MAC akkumulyatori oldindan nolga keltirib qo‘yiladi. MAC qurilmalari Motorola 
va Analog Devisis firmalarining protsessorlarida realizatsiyalangan.
Arifmetik-mantiqiy qurilmalar. AMQ ma’lumotlar ustida barcha arifmetik va 
mantiqiy 
amallarni, 
shuningdek 
bit-manipulyatsiyalarni 
bajarish 
uchun 
mo‘ljallangan. AMQning ichki arxitekturasi foydalanuvchidan berkitilgan va ushbu 
qurilma amallari tegishli buyruqlarni bajarish qoidalari orqali ochiladi. AMQning 
minimal variantida QV formatida mantiqiy amallar, surishlar, shuningdek qo‘shish 
va ayirish amallarini amalga oshirish uchun qurilma bo‘lishi kerak. Tugunlarning 
bunday to‘plamiga ega bo‘lgach, dasturiy usulda qolgan boshqa murakkab arifmetik 
va mantiqiy amallarning bajarilishini ta’minlash mumkin. AMQning bazaviy 
standart sxemalari kirishda ma’lumotlar so‘zlarini qisqa saqlashni ta’minlovchi 
registrlarni, ma’lumotlar so‘zlarini uzatish, natijalarni xotiraga yozish, natijalar 
belgilarini qayd etish; mikrodasturiy boshqarishdan signallar bo‘yicha mikroamallar 
va mantiqiy shartlar funksiyalarini oshirishni amalga oshiruvchi kombinatsion 
sxemalarni o‘z ichiga oladi. Ishlov berish oraliq natijalarini vaqtincha saqlash uchun 
akkumulyatorlardan foydalaniladi.
Akkumulyatorlar. Akkumulyatorlar ko‘p funksional registrlar bo‘lib, ichki 
ma’lumotlar - AMQ da amallarning oraliq va yakuniy bajarilish natijalarini saqlash 

118 
uchun qo‘llaniladi. Ko‘pchilik protsessorlar arxitekturasida ikkita akkumulyator 
mavjud. Bitta akkumulyator ma’lumotlarga ishlov berish unumdorligining 
pasayishiga olib keladi, chunki akkumulyator ham manba, ham ma’lumotlarni qabul 
qiluvchi sifatida qo‘llaniladi. Hisoblashlar jarayonida dasturning bajarilish vaqti 
oshadi, oraliq ma’lumotlarni taqdim etishning aniqligi va dinamik diapazoni 
kamayadi. So‘nggi amal akkumulyatorning katta so‘zli formatidan xotira yoki 
registr yacheykasining kichikroq so‘z formatiga o‘zgarish zaruratidan kelib chiqadi. 
Akkumulyator tarkibi “ikkitalik so‘z” formatida taqdim etiladi, biroq ko‘pincha u 
“kengaytirilgan so‘z” formatida beriladi.
Kengaytirilgan so‘z strukturasiga o‘xshab, akkumulyator uchta ketma-ket 
birlashtirilgan registrlardan tuzilgan, ularni belgilash uchun quyidagi nomlardan 
foydalaniladi: 
– EXT- kengaytirish registri; 
– MSP- katta so‘z registri; 
– LSP- kichik so‘z registri.
EXT kengaytirish “ikkitalik so‘z” formatiga qo‘shimcha bit qo‘shish hisobiga 
bo‘sag‘ani ko‘ta rish imkonini beradi, bunda akkumulyator to‘lib ketadi. Shu 
sababga ko‘ra EXT kengaytirishning qo‘shimcha bitlarini odatda “soqchi” deb 
atashadi. Agar EXT
so‘zining uzunligi 4 yoki 8 bitga teng bo‘lsa, akkumulyatorda 
oraliq ma’lumotlarning to‘lib ketish xavfsiz. 2
4
yoki 2
8 
(modul bo‘yicha)gacha 
qiymati to‘planishi mumkin. Agar bu qiymatlarni ma’lumotlar xotirasida saqlash 
talab qilinsa, ikkita variantdan biri bo‘lishi mumkin: 
– EXT registri tarkibini alohida yacheykada saqlash; 
– Akkumulyator tarkibini uni ma’lumotlar xotirasiga uzatishgacha 
masshtablashni amalga oshirish.
Agar bu bajarilmasa, akkumulyator tarkibini ma’lumotlar xotirasida 
saqlashda u avtomatik ravishda so‘z uzunligigacha yaxlitlanadi.

Download 2,7 Mb.