3-DARS
MOBIL ILOVA TUSHUNCHASI
MOBIL ILOVA TUSHUNCHASI
239
V BOB. MOBIL ILOVALAR YARATISH (40–45-darslar)
MOBIL ILOVALAR TURLARI
Mobil ilovalarni qanday qurilma yoki operatsion tizimda ishlashidan qat’i nazar ikki – bepul va
pullik mobil ilovalar guruhiga bo‘lish mumkin.
Bepul ilovalar cheklangan imkoniyatlar to‘plamiga ega sodda dasturiy ta’minotni taqdim etadi.
Ular aniq bir topshiriqni bajarishga mo‘ljallangan bo‘ladi (masalan, elektron pochtani ko‘rish).
GetJar tashkiloti ekspertlari fikriga ko‘ra, aksariyat hollarda foydalanuvchi
bepul dasturlardan
qisqa vaqt davomida foydalanadi. Bunga sabab ularning imkoniyatlari cheklanganligidir.
Pullik ilovalarda esa foydalanuvchiga har bir dasturiy mahsulot uchun kengaytirilgan
funksional imkoniyatlar taqdim etiladi. Bundan tashqari, ishlab chiqaruvchilar
qoida sifatida
muntazam ravishda dasturiy ta’minotning yangi imkoniyatlarini taklif etishadi.
Shuningdek, mobil ilovalarni, vazifasiga ko‘ra, ko‘ngilochar (multimediali), kommunikatsion,
navigatsion, ma’lumot beruvchi va amaliy ilovalarga ajratish mumkin.
Qisqa matnli xabarlarni (SMS) almashish imkoniyati paydo bo‘lishi
bilan mobil telefonlarga
yana yangi dastur qo‘shildi. Bu dastur kichik elektron matnlarni yozish, tahrirlash va yuborish
imkonini berar edi.
Mavjud dasturiy ta’minot orqali telefonga o‘rnatilgan birinchi mobil dastur paydo bo‘lgan vaqt
o‘tgan asrning 90-yillari
oxirlarida, uyali aloqa asta-sekin dunyo bo‘ylab millionlab odamlar
hayotiga kirib kela boshlagan paytga to‘g‘ri keladi. Ta’kidlash joizki, o‘sha paytga kelib telefon
ishlab chiqaruvchilar mobil telefon uchun dasturiy ta’minot texnologiyalarini
rivojlantirish
hamda tijorat maqsadlarida istiqbolli yo‘nalishini tushunib yetishgan. Shu davrdan boshlab
mobil qurilmalar dasturiy ta’minotiga, ularni boshqaruvchi dasturlardan tashqari, qo‘shimcha
dasturlarni o‘rnatish boshlandi: turli xil ko‘ngilochar multimedia ilovalari, kichik arkada o‘yinlari,
qo‘ng‘iroq ohanglari muharriri, kalkulyator, kalendar va h. k.
1997-yilda uyali aloqa bozorida mobil qurilmalar orqali Internet tarmog‘iga
ulanish
imkoniyatini beruvchi WAP texnologiyasi paydo bo‘lishi bilan dastur-ilovalar va ularni ishlab
chiqaruvchilar soni ko‘paya boshladi.
Yangi ming yillik boshlarida mobil ilovalar bozori jadal rivojlandi. Mobil qurilmalar uchun
multimedia kontentlari va dastur mahsulotlarini sotish uchun mo‘ljallangan
maxsus saytlar
paydo bo‘ldi.
Mobil qurilmalar takomillashgan sayin mobil ilovalar ham ko‘plab qulayliklarni taklif eta
boshladi. Xususan, shaxsiy komputerda foydalaniluvchi ko‘plab dasturlarning mobil qurilmalar
uchun dastur-prototiplari ishlab chiqarila boshlandi. Bu orqali komputerda bajarish mumkin
bo‘lgan ko‘plab vazifalarni mobil qurilmalarda ham bajarish imkoniyati yaratildi.
