Mavzu: Baloniya kelishuvi va Yevropa oliy ta’lim tizimi (germaniya fransiya shvetsariya)
Yevropa Ittifoqi davlatlarida "OTMlar baynalminallashuvi" Yevropa oliy ta’lim milliy tizimini moslashtirish yo`llarini izlashga bo‘lgan ehtiyotkorona urunishlardan boshlangan. 1974 yilgi uchrashuvda Yevropa mamlakatlari oliy ta’lim vazirlari ta’lim sohasida Umumyevropa siyosatini belgilab bergan qarorni qabul qilishdi va bu qaror keyinchalik boshqa hujjatlar bilan mustahkamlanib bordi.
1998 yili Parij universitetining 800-yilligini nishonlashga yig‘ilgan to‘rtta ta’lim vaziri Sorbon deklaratsiyasini imzoladi. Mazkur hujjatda Yevropada oliy ta’lim uyg‘unlashuvining jiddiy zaruriyati o‘z aksini topgan.
Keyinroq, 1999 yilning 19 iyunida, 29 ta mamlakat vakillari Ta’lim vazirlarining qo‘shma deklaratsiyasi – “Oliy ta’limning Yevropa hududi” to‘g‘risidagi bitimni imzoladi. Mazkur bitim orqali ushbu dasturni 21 asrning birinchi o‘n yilligi yakuniga qadar amalga oshirish hamda butun dunyo bo‘yicha oliy ta’limning yevropacha tizimini ilgari surish ko‘zda tutilgan.
Agar 2010 yilga qadar Boloniya jarayonining asosiy maqsadi, Leuven/Louvain-la-Neuve bitimida qayd etilganidek, Oliy ta’limning Yevropa hududini o`ziga munosib o‘ringa ega bo‘lishini ta’minlashdan iborat bo‘lsa, keyingi o‘n yillik uchun asosiy ustuvor yo‘nalishlar sifatida quyidagilar belgilanadi:
• Ijtimoiy o‘lchov;
• Uzluksiz ta’lim;
• Mehnatga layoqatlilik;
•Markazda talabalarni o‘qitish;
• Ta’lim, tadqiqot va innovatsiyalar;
• Mobillik;
• Ma’lumotlarni yig‘ish;
• Shaffoflikning ko‘p o‘lchovli vositalari;
• Moliyalashtirish.
Shunday qilib, 2009-2012 yillar uchun quyidagi yo‘nalishlarda ishchi guruhlar tuzildi:
• Ijtimoiy o‘lchov;
• Malakalar tizimi;
• Xalqaro ochiqlik;
• Mobillik;
• Tan olish;
• Boloniya jarayonini amalga oshirish bo‘yicha hisobot;
• Shaffoflikni ta’minlovchi mexanizmlar.
Va boshqa tarmoqlar:
• ЕНЕА ma’lumotlar va xizmat bo‘yicha siljish tarmog‘I;
• Yevropada talabalarni qo‘llab-quvvatlash sohasidagi ekspertlar tarmog‘i - NESSIE;
• Milliy malakalar ramkasi tarmog‘i.
Oliy ta’limning Yevropa hududi dasturi ishga tushirilgandan so‘ng Boloniya jarayoni yangi bosqichda, yanada chuqurlashtirilgan hamda asosiy e’tiborni davlatlardagi amalga oshirish bilan bog‘liq holda harakatlanmoqda. Boloniya siyosatining uchinchi Forumining asosiy mavzusi “Boloniya jarayoni uchun: Milliy, mintaqaviy va global Oliy ta’lim hududini barpo etish va aloqasini yo‘lga qo‘yish”dan iborat edi. Shu bilan bir qatorda kelajakdagi yondashuvlarni belgilab beruvchi quyidagi to‘rtta mavzu bo‘yicha muhokama keng yo‘lga qo‘yildi:
• milliy va mintaqaviy kesimda oliy ta’lim uchun ijtimoiy mas’uliyat;
• Global akademik mobillik: rag‘bat va to‘siqlar, shuningdek, qoldiq va mos kelmaslik;
• Oliy ta’lim sifatini oshirishga global va regional yondashuv;
• Oliy ta’limdagi islohotlarning bitiruvchilar ishga joylashuviga ta’siri.
The Boloniya konkordati (1516), evolyutsiyasining bosqichini belgilaydi Gallika cherkovi, kelishuv edi. qirol o'rtasida Frantsuz I Frantsisk va Papa Leo X Frensis uning ortidan muzokara olib borgan "Marignano" dagi g'alaba 1515 yil sentyabrda. Qirol va papaning bir qator shaxsiy uchrashuvlariga asos solindi Boloniya, 1515 yil 11-15 dekabr. Konkordat Rimda 1516 yil 18 avgustda imzolandi.
Concordat aniq o'rnini bosdi Burjalarning pragmatik sanksiyasi (1438), Frantsiyada cherkovning imtiyozlarini kafolatlashda samarasiz bo'lib chiqdi, u erda episkopiya va abbasiyalar hatto undan oldin tortishilgan edi. Parij parlementi: "deyarli hech bir joyda saylovlar belgilangan tartibda o'tkazilmagan", deydi R. Aubenas, "chunki qirol eng shafqatsizlarni istisno qilmasdan har qanday taxmin qilingan usul bilan o'z nomzodlarini saylovchilarga qarshi kurashishga muvaffaq bo'ldi".
Concordat Papaga barcha daromadlarni yig'ib olishga ruxsat berdi Katolik cherkovi Frantsiyada ishlab chiqarilgan va Frantsiya qiroli uning huquqiga tasdiqlangan ushr ruhoniylar va ularning Rimga murojaat qilish huquqlarini cheklash. Concordat Frantsiya qirolining lavozimga tayinlash huquqini tasdiqladi manfaat (arxiyepiskoplar, episkoplar, abbatliklar va oldingi ), o'z xodimlarini boshqarish orqali tojga Gallikan cherkoviga kim rahbarlik qilishi to'g'risida qaror qabul qilishga imkon beradi.
O'sha cherkov zobitlarini kanonik ravishda o'rnatish Papa zimmasida edi; Shunday qilib, kelishuv papani tasdiqladi veto Frantsiya qiroli har qanday etakchidan chinakam malakasiz deb topilishi mumkin bo'lgan shaxsni tanladi. Concordat buni tasdiqladi Apostolik kamera yig'ish huquqi eslatadi, birinchi yil har bir nafaqadan tushadigan daromad, bu huquq, agar suiiste'mol qilinganida, yeparxiyadagi prelatlarni almashtirishga olib keldi. Yepiskopikka va rohiblar tomonidan abbastiyalarga saylovlar uydirmasi to'xtatildi. Frensis tomonidan, nihoyat, Papaning vakolatlari biron bir kengashga bo'ysunmasligini qat'iyan qabul qildilar (oldingi frantsuz pozitsiyasi bu qarorlarni qo'llab-quvvatlash edi Bazel kengashi ), uzoq vaqt ezilgan papa pozitsiyasini tasdiqlash Tanish harakat, bu zamondoshlarda mahkum etish jarayonida bo'lgan Beshinchi lateran kengashi (1512-1517), bu Konkordatni tasdiqladi.
Boloniya jarayoni — bu oliy taʼlim malakalarining standartlari va sifati boʻyicha solishtirishni taʼminlash uchun Evropa mamlakatlari oʻrtasidagi vazirlar uchrashuvlari va kelishuvlari seriyasidir. Jarayon Lissabonni tan olish toʻgʻrisidagi konventsiyaga muvofiq Yevropa oliy taʼlim hududini yaratdi. U 1999-yilda Yevropaning 29 davlati taʼlim vazirlari tomonidan Boloniya deklaratsiyasi imzolangan Boloniya universiteti sharafiga nomlangan. Jarayon Yevropa Kengashining Yevropa Madaniy Konventsiyasida boshqa mamlakatlar uchun ham ochilgan.Hukumat yigʻilishlari Praga (2001), Berlin (2003), Bergen (2005), London (2007), Leven (2007)., Budapesht — Vena (2010), Buxarest (2012), Yerevan (2015), Parij (2018) va Rim (2020) shaxarlarida boʻlib oʻtgan.
Boloniya deklaratsiyasi imzolanishidan oldin, Universitetlar buyuk Xartiyasi1988-yilda Boloniya universitetining (va Yevropa universitetlarining) 900 yilligini nishonlash boʻyicha universitet rektorlarining yigʻilishida eʼlon qilindi. Deklaratsiyadan bir yil oldin taʼlim vazirlari Klod Alègre (Fransiya), Yurgen Ryutgers (Germaniya), Luidji Berlinguer (Italiya) va baronessa Blekstoun (Buyuk Britaniya) 1998-yilda Parijda Sorbonna deklaratsiyasini imzolab, „Yevropa arxitekturasini uygʻunlashtirish“ majburiyatini oldilar. Boloniya jarayoniga 49 ta davlat qatnashadi.
| 