|
Benchmark yoki dataset ning mavjud emasligi
|
| bet | 6/7 | | Sana | 08.06.2024 | | Hajmi | 54,01 Kb. | | #261507 |
Bog'liq Tоshkеnt aхbоrоt tехnоlоgiyalari univеrsitеti individual loyiha -fayllar.org2.2.Benchmark yoki dataset ning mavjud emasligi.
"Benchmark" yoki "ma'lumotlar to'plami" ning mavjud emasligi sabablari quydagicha bo'lishi mumkin:
"Benchmark" yoki "dataset" muhimlik darajasi kam bo'lgan sohalarda mavjud emasligi. Masalan, bir nechta foydalanuvchilarga ega bo'lgan oddiy dasturlar uchun, boshqa sohalardan farqli ravishda, xuddi shu sababli "benchmark" yoki "dataset" muhimlik darajasi kamroq bo'ladi.
Mavjud "benchmark" yoki "dataset"ni ishlatish imkoniyati yo'q. Bunda, xususiy texnologiyalar, ishlab chiqaruvchilar va yoki bu sohani o'rganadigan insonlar katta xarajatga ega bo'lishlari mumkin. Shu sabablari bilan bir qancha muhim sohalar "benchmark" yoki "dataset"ni ishlatmaydi.
Sohalarning juda kuchli huquqiy va qonuniy talablari bo'lishi mumkin. Bu talablar, "benchmark" yoki "dataset"ni yaratish uchun ko'plab kuchlar va katta mablag'lar talab qilishi mumkin. Bunda ishlab chiqaruvchilar va yoki bu sohani o'rganadigan insonlar, shuningdek, ularning qonuniy va huquqiy talablari bo'yicha muvaffaqiyatsizlikka uchrashishi mumkin.
"Benchmark" yoki "dataset"ni yaratishning ko'pgina sohalarida foydalanuvchilar, ushbu "benchmark" yoki "dataset"ni yaratishning olg'ayishidan kechiktirlar. Shunday holatda, bu sohani o'rganadigan insonlar, ushbu sohadagi muhim masalalarni hal qilish uchun ushbu "benchmark" yoki "dataset"ning yaratilishiga o'zlarining vakti va mablag'larini sarflashlari kerakligini anglaydilar.
Bunday sabablarga qaramay, bitta sohada "benchmark" yoki "dataset"ni yaratish uchun zarur bo'lgan harakatlar va sharoitlar boshqa sohalarda kerak bo'lmaydi. Shuningdek, bitta sohada mavjud bo'lgan "benchmark" yoki "dataset" boshqa sohalarda ham yaxshi ishlovchi bo'lishi mumkin. Bunda ko'pgina "benchmark" yoki "dataset"larning yo'qligi, bu sohani rivojlantirish uchun ko'p vaqt va mablag'lar sarflashga olib kelishi mumkin.
"Benchmark" yoki "dataset" ning mavjud emasligi kelgusidagi sabablarni batafsil tushuntirish uchun, quyidagi misolni ko'rsatish mumkin:
Masalan, yana qo'shimcha sabablar jihatidan, bir sohaning yangi yoki oddiy hisoblanadigan bo'lishi mumkin, shu sababli ushbu sohaning "benchmark" yoki "dataset"ni yaratishga ko'p vaqt va mablag'lar sarflashi kerak bo'ladi. Bunday holatda, o'qituvchilar, o'quvchilar yoki soha bo'yicha tajribalarga ega bo'lgan omonatlovchilar shu sohani o'rganishga yordam berishadi, ammo ular bu sohani muhim deb topmaydilar.
Boshqa sabablar jihatidan, bir nechta sohalarda "benchmark" yoki "dataset" yaratish muhim masalalarni hal qilish uchun to'g'ri kuchlarga ega bo'lish talab qiladi. Ushbu kuchlarga ega bo'lish uchun, xususiy texnologiyalar va kasblarni ishlatish, katta mablag'lar sarflash, muhim masalalar bo'yicha tajribaga ega bo'lish va shunga o'xshash faktorlar zarur bo'ladi.
Bir nechta sohalar esa "benchmark" yoki "dataset"ni ishlatishni qonuniy va huquqiy bo'lmagan sabablarga ko'ra rad etishadi. Bunda, masalan, siyosiy, madaniy va diniy tahlil, inson huquqlari, shaxsiy ma'lumotlarning xavfsizligi va boshqalar kabi mavzular kiritilishi mumkin.
Shunday holatlarda, "benchmark" yoki "dataset"ning mavjud emasligi muhim masalalarga xizmat qilishga imkon bermaydi va shu sohani rivojlantirish uchun boshqa usullarni qo'llash zarur bo'ladi.
Misol sifatida, bir sohani o'rganishga yordam beradigan benchmark yoki dataset mavjud bo'lsa ham, ularni ishlatish eng yaxshi yechim bo'lmaydi. Bu holatga tushadigan bir necha sabablar mavjud:
Bir necha sohalar uchun to'g'ri bo'lgan benchmark yoki dataset uchun ishlatilgan algoritmlar va usullar boshqa sohalarda yaxshi natijalar bermaydi. Shu sababli, har bir soha uchun yagona benchmark yoki dataset yaratish va o'stirish katta muammoga aylanadi.
Ma'lumotlarni to'plash va tahlil qilish usullari tez-tez o'zgarishi bilan bog'liq bo'lib, shunga qaraganda avvalgi yillarda ishlatilgan datasetlar va benchmarklar yangi mahsulotlar uchun yaxshi natijalar bermaydi
Xar bir soha o'ziga xos qulayliklar, shakllar va talablar bilan bog'liq bo'lib, shunga ko'ra avvalgi ishlatilgan benchmark yoki datasetlar ushbu sohalar uchun mos kelmaydi.
Shu sabablarga ko'ra, har bir sohaga mos keladigan ma'lumotlar bazalari va benchmarklar yaratish va ularga asoslanish kerak bo'ladi. Bu usul shuningdek, huddi bir sohada mos keladigan benchmark yoki datasetga asoslanishni belgilab, shu sohani o'rganishga yordam beradigan boshqa usullarni ham qo'llash mumkin. Bular orasida, yangi sohalar va mahsulotlar uchun ma'lumotlar bazalari va benchmarklar yaratish zarur bo'ladi, shuningdek, mavjud benchmarklar va datasetlarni yangilash ham muhim masalalardan biri hisoblanadi.
"Benchmark" yoki "dataset"ning mavjud emasligi kelgusidagi sabablarga qo'shimcha misollar bilan tushuntirish uchun, quyidagi misollarni ko'rsatish mumkin:
Tibbiyot sohasi: Tibbiyot sohasi uchun yaratilgan ma'lumotlar bazalari va benchmarklar tibbiyot tadqiqotlarining o'ziga xos qulaylik va talablarga ega bo'lishi kerak. Ma'lumotlar bazalari va benchmarklar sonli ma'lumotlar, rassomiy, audio va video ma'lumotlar kabi ko'p turlarda ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Tibbiyot sohasi uchun mos keladigan ma'lumotlar bazalari va benchmarklar yaratishda, xar bir xirurgik usullar, sinov bo'lgan vositalar, radiografiya va tomografiya suratlarini yaratish, xususiy texnologiyalarni ishlatish, ma'lumotlar aniqlovchi alg'oritmalar va tahlil usullarini ishlatish zarur bo'ladi.
Avtomobil sohasi: Avtomobil sohasi uchun ma'lumotlar bazalari va benchmarklar avtomobillar bilan bog'liq ma'lumotlarni jamlash va ishlatishga yo'naltirilgan. Shunga ko'ra, avtomobil sohasi uchun mos keladigan ma'lumotlar bazalari va benchmarklar yaratishda, xususiy sensorlar yordamida ma'lumotlarni jamlash, navigatsiya va tezlik qatorlari aniqlovchi alg'oritmalar yaratish, avtomobil turlari va sifatlariga ko'ra ma'lumotlar tayyorlash va ularga ko'rsatmalar ishlatish zarur bo'ladi.
Madaniyat va tarixiy sohalar: Madaniyat va tarixiy sohalar uchun ma'lumotlar bazalari va benchmarklar o'zida madaniyat tarihi, arxeologiya, yozma va qadimiyshunoslik, antropologiya, falsafa va estetika kabi ko'p turlarda ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Shu sababli, bu sohalar uchun mos keladigan ma'lumotlar bazalari va benchmarklar yaratishda, yozuvlar, rasmlar, yangi technologiyalar, virtual muzeylar va asboblar, elektron dasturlar va ko'p turlarda ma'lumotlar jamlanishi va tahlil qilinishi kerak.
Shunday sabablarga ko'ra, har bir soha o'ziga xos ma'lumotlar bazalari va benchmarklar yaratish va ularga asoslanish zarur bo'ladi.
Xulosa.
Kredit kartalari orqali amalga oshirilgan ishlar va harakatlarni aniqlash uchun banklar quyidagi usullardan foydalanishadi: saqlangan ma'lumotlar tahlil qilish, saqlangan ma'lumotlarning analizi, yuridik va statistik tahlil, dastlabki xabarlar, mashina o'rganish va to'lovni qabul qilish aniqlovchi usullar. Bu usullar karta fraudini aniqlashda muvaffaqiyatli bo'ladi va banklar uchun katta ahamiyatga ega. Karta fraudini aniqlash usullari, karta ishlatuvchilarini va banklarni karta fraudidan himoya qilishga yordam beradi.
Saqlangan ma'lumotlarning analizi: Banklar kredit kartalaridagi harakatlarni avtomatik ravishda tahlil qilish yordamida muvaffaqiyatli karta ehtiyojlarini aniqlaydilar. Saqlangan ma'lumotlarni tahlil qilish yordamida, odatda, karta sohibining harakati aniqlovchi usullar aniqlanadi.
Yuridik va statistik tahlil: Kredit kartalari bilan bog'liq davolarni hal qilishga yordam berish uchun banklar yuridik va statistik tahlilni amalga oshirishadi. Bu, kredit kartalari orqali amalga oshirilgan ishlar va harakatlarni tahlil qilishga yordam beradi.
Dastlabki xabarlar: Banklar dastlabki xabarlar yordamida karta fraudini aniqlaydilar. Bu, bir karta ulanishni ta'minlash uchun ehtiyojlar, profilaktika va muvofiqlashtirish rejalarini aniqlashga yordam beradi.
Kredit kartalari bilan bog'liq firibgarliklar juda kutilmagan voqeliklardan biridir. Biroq, agar sizning kredit kartaingiz bilan bog'liq turli xil mavhumlar bo'lsa yoki siz shubhasizlik bildirgan bo'lsangiz, quyidagi amallarni bajaring:
Karta to'g'ridan-to'g'ri to'planganligini tekshiring: Karta hisobingizni doimiy ravishda tekshiring va to'lovlar bilan muomala qiling. To'g'ri to'planganligini tasdiqlash uchun to'lov hisobingizni doimiy nazorat qiling.
Hisobingizda noaniq to'lovlar bo'lganini tekshiring: Hisobingizda to'lovlarga oid noaniq va tanishmagan summalarni aniqlasangiz, bu firibgarlikning bir xalqaro ishoratidir. Shu bilan birga, shu sababli to'lovlar va kartaning har qanday goplarini xavfli e'tibor bilan ko'rib chiqing.
Tranzaktsiyalarni tekshiring: Karta hisobingizda qanday tranzaktsiyalar bajarildigini tekshirish uchun to'g'ri kelgan hisob-kitoblarni olgan holda, ma'lum bir vaqtda to'plangan barcha tranzaktsiyalarni tekshiring.
Bank bilan bog'laning: Agar sizning karta hisobingizda yoki to'lovlar bilan bog'liq tartib bor bo'lsa, tez orada bank bilan bog'lanib, o'z hisobingizni va tarixini tekshirishni so'rashing. Bank sizga kredit kartalaringizga oid muomalar yuzasidan yordam berishi kerak bo'lgan ma'lumotlarni taqdim etishi mumkin.
Karta hisobingizda muammolar bo'lsa, to'g'ridan-to'g'ri to'lovchi tashkilotga murojaat qiling: Agar siz hisob-kitoblarda muammolar aniqlagan bo'lsangiz, to'g'ridan-to'g'ri to'lovchi tashkilotga murojaat qilishiz kerak. Ularning talablari va qoidalariga rioya qilish orqali muammolaringizni yechishingiz mumkin.
Karta ma'lumotlarini himoyalang: Karta ma'lumotlarini xavfsiz saqlash uchun internetda xavfsizlikni ta'minlash uchun kerakli tadbirlarni amalga oshiring. Bu, karta nomeri, amal qilish muddati, CVV kodi va boshqa shaxsiy ma'lumotlarni himoya qilishni o'z ichiga oladi.
Bu maslahatlardan boshqa, hisobingizni doimiy ravishda nazorat qilish va to'lovlar bilan muomala qilish muhimdir. Agar sizga shubha yoki muammolar mavjud bo'lsa, kredit karta kompaniyasiga murojaat qilishingiz tavsiya etiladi.
CVV (Card Verification Value) kod, kredit kartalari bilan bog'liq xavfsizlik muhofazasi uchun ishlatiladigan raqamli koddir. CVV kod karta nomeri va amal qilish muddatining ortida joylashadi. Bu kod kartaning orqa tomonida joylashgan, lekin magnetik stripe yoki çipida saqlanmaydi.
CVV kod kartaning egasining kartani onlayn yoki telefon orqali amalga oshirish paytida identifikatsiya va xavfsizlikni ta'minlash uchun talab qilinadi. Ushbu kodni bilmasligi yoki bo'lmagani holatida kartani onlayn to'lov va boshqa muomalalar uchun ishlatish qiyinliklarga olib kelishi mumkin.
Visa va Mastercard kartalarida CVV2 kod deb nomlanadi va kartaning orqa tomonida joylashgan 3 raqamli raqamdir. Amex (American Express) kartalarida esa CVV2 kod 4 raqamli bo'ladi va kartning yoki tomonida joylaydi.
CVV kod, kartani fiziksel ravishda egasiga olib borish lozim bo'lgan ma'lumotlardan biri hisoblanadi. Shuning uchun, CVV kodni boshqalarga etibor berish yoki nusxalash tavsiya etilmaydi. CVV kodini faqat xavfsiz va maxfiy muhitda ishlashingiz tavsiya etiladi.
Xulosa qilib aytganda, raqamli texnologiyalarning shiddat bilan rivojlanib borishi yangi munosabatlar vujudga kelishiga sabab bo'lmoqda. Biroq, ushbu munosabatlarni o'z vaqtida nazorat qilish va tartibga solish muayyan kriminalistik va huquqiy tadqiqotlarni olib borishni taqozo etmoqda. Aks holda, inson, jamiyat va davlat manfaatlari turli iqtisodiy, siyosiy, huquqiy va ma'naviy tahdidlar ostida qolishi ayni haqiqatdir. Amaldagi qonunchilikda onlayn firibgarlik, o'g'rilik va tovlamachilik jinoyatlarini kvalifikatsiya qilish bo'yicha huquqiy bo'shliqlarning mavjudligi huquqni qo'llash sohasida muayyan uslubiy qiyinchiliklarni ham yuzaga keltirmoqda. Shunga ko'ra, amaldagi qonunchilikni takomillashtirish hamda huquqiy tartibga solishning samarali mexanizmlarini joriy etish bo'yicha quyidagilar taklif etiladi:
1. O'zbekiston Respublikasining Jinoyat kodeksida "elektron to'lov tizimlari bilan bog'liq firibgarlik jinoyati", "bank hisob raqami yoki elektron to'lov tizimlari bilan bog'liq o'g'rilik jinoyatlari" kabi alohida moddalarni belgilash (ushbu moddalar Rossiya Federatsiyasi Jinoyat qonunchiligida mavjud);
2. Ushbu jinoyatlar yuzasidan alohida Oliy sud Plenumi qarorlarini va amaliyot xodimlariga mo'ljallangan ilmiy, amaliy o'quv qo'llanmalarni ishlab chiqish;
3. O'zbekiston Respublikasining 2022-2026 yillarga mo'ljallangan Harakatlar strategiyasida kiberjinoyatlarni tergov qilish uslubiyotini takomillashtirish bo'yicha alohida vazifalar belgilash;
4. O'zbekiston Respublikasining "To'lov va to'lov tizimlari to'g'risida"gi qonunida to'lov tashkilotlari (operatori) tomonidan amalga oshirilayotgan onlayn moliyaviy xizmatlar xavfsizligini ta'minlash uchun to'lov xizmatlaridan foydalanuvchilarni autentifikatsiya qilishning samarali mexanizmlarini joriy qilish;
5. Kadrlar masalasiga alohida e'tibor qaratish, xorijiy mutaxassislarni jalb qilgan holda tergov va sud tizimi xodimlarini kiberjinoyatlarni tergov qilish bilan bog'liq bilim va ko'nikmalarini shakllantirish maqsadida, o'quv kurslarini tashkil etish va ularni malakasini oshirish.
Ushbu islohotlar o'z navbatida qonunni to'g'ri va o'z o'rnida qo'llashga, yuqorida keltirilgan jinoyatlarni oldini olishga va jinoyatchilikka qarshi murosasiz kurashishga xizmat qiladi.
|
| |
