|
Toshkent Amaliy Fanlar Universiteti
|
| bet | 2/2 | | Sana | 12.01.2024 | | Hajmi | 228,5 Kb. | | #135615 |
Bog'liq 11.10.2023SHAXS VA GURUH MUAMMOSI
Biz yuqorida shaxs tomonidan qanday ijtimoiy ta’sirlar qabul qilinadi-yu, u bu ta’sirlarni o’zining ustanovkalari orqali namoyon etib, shaxsiy sifatlarda mustahkamlashini ko`rib chiqdik. Lekin har bir shaxsning individual, qaytarilmas mavjudot ekanligini nazarda tutsak, uning ta’sir o’tkazuvchi konkret guruhlarining rolini alohida aytmay bo’lmaydi. G. M. Andreevaning fikricha, bu muammo quyidagicha qo’yilishi lozim:"Shaxsda shakllangan ijtimoiy - psixologik fazilatlarning qanchalik sotsializatsiya jarayoni ta’minlangan va real faoliyati kechgan guruhlarning "sifatiga" bog’liqligi muammosi. Masalaning qo’yilishi xakikatdan ham to’g’ri, chunki konkret vaziyatlardagi guruhlarni nazarga olmagan takdirimizda ham, biz qanday tipli guruhning shaxs kamolotiga ijobiy ta’sir ko’rsatishimizni bilishimiz kerak, masalan, ziddiyatli guruh shaxsda to’g’ri faol maqsadlar shakllantiradimi yoki ziddiyatsiz, har qanday sharoitda ham kelishuvchan guruhmi? yoki ko’p yillar mobaynida uzoq muloqotda bo`lgan kishilar guruhi ma’qo’lmi yoki turli-tuman yangi guruhlar kerakmi?
Umumiy psixologiyada va psixologiyaning boshqa tarmoqlariga o’tkazilgan ilmiy izlanishlar natijasida asosan qanday shaxsni "ijobiy" deb atash mumkin, degan savolga qisman javob topilgan. Masalan, A. V. Petrovskiy ana shunday sifatlarning bir yarim mingga yaqinini aniqlagan, lekin usha sifatlarning shakllanishiga zamin bo`ladigan guruhlar haqida shu paytgacha fanda aniq ma’lumotlar yo’q. Anig`i shuki, shaxsni tushunish uchun, unga holis baho berish uning faqatgina yaqin kishilari guruhini emas, balki u muloqotda bo`lgan va bo’layotgan guruhlar sistemasi va ularning sifatini o’rganmoq lozim. Chunki, masalan, agar biror shaxs qonunni buzsa yoki yomon, jinoiy yo’lga kirib ketsa, xulq-atvor motivlarini tushunish uchun uning oilasini, maktabida sinfini, ishxonasida jamoasini yuzaki o’rganib shu asosda xulosa chiqariladi. Lekin bu narsa umuman yetarli emas. Chunki shaxs faqatgina yaqin atrofdagi kishilar guruhininggina tasirida bo’lmay, balki turli katta guruhlarning (sinf, millat, halq, professional guruh, yosh guruh va shunga guruhlardan xulq-atvor normalari, madaniyat va qadriyatlarini o`zlashtiradi. Chunki xuddi shu guruhlar shaxs e’tiqodini, uning dunyoqarashlarini ham, belgilaydi.
|
| |
