2.Nafas olishiga ta‟sir etuvchilar:СиО2,СО2,НҲЗ va boshqalar.
3.Qon tarkibini buzuvchilar:СО,MISHYAKLI VODOROD –АрҲ,fenol- С6Н6О
va boshqalardir.
4.Markaziy nerv tizimiga ta‟sir etuvchilar:spirt,efir,oltingugurtli vodorod,karbonli
vodorod va boshqalar.
Zararli moddalarning odam organizmiga ta‟siri jihatdan o‟tkir
zaharlanish yoki
surunkali zaharlanish ko‟rinishlarida bo‟ladi.
O‟tkir zaharlanish bu bir vaqtning o‟zida katta miqdordagi zaharlovchi
moddaning odam tanasida paydo bo‟lishidan hosil bo‟ladi.
Surunkali zaharlanish wsa muddat davomida inson
organizmiga ozdan-oz uzoq
muddat davomida yig‟ilib qolishi oqibatida ta‟sir etishidan hosil bo‟ladi. Bu
zaharlanish oqibatida kasbiy kasallik kelib chiqishi mumkin.
Sanoat korxonalaridan ajralib chiqayotgan havoning tarkibidagi gaz va bular
bmiqdorini kamaytirishning asosiy usullari quydagicha.
1.Texnologik
uskunalarni
takomillashtirish,ishlab
chiqarish
jarayonlarini
mexanizasiyalash va avtomatlashtirish.
2.Mashina va mexanizmlarni zaharli ishlash davrida moddalar ajralib chiqayotgan
hududdagi teshik va tirqishlarni germetik tarzda yopilishini ta‟minlash.
3.Sanoatda ishlatiladigan zaharli moddalarnizaharsiz yoki
zaharlilik darajasi kam
bo‟lgan moddalar bilan almashtirish.
4.Bino va inshootlarda samaradorligi yuqori bo‟lgan havo so‟rgich qurilmalarni
o‟rnatish.
5.Havfli joylarda ishchilarning nafas olish yo‟llariga zararli gaz va bug‟lar ta‟sir
etmasligi uchun gaz yutgich himoya vositalaridan foydalanish.
Sanoat korxonalarida havo muhitini nazorat qilish 3 hil usulda ya‟ni
labaratoriya,shtab va tezkor avtomatik usullar yordamida amalga oshiriladi. Havo
tarkibidagi zaharli gaz va bug‟larning miqdorini aniqlashdagi eng aniq usullardan
biri labaratoriya usuli hisoblanadi.
Ushbu usulda o‟lchanishi zarur bo‟lgan havo
muhitidan maxsus indicator
naychalarida namuna olinib so‟ngra labaratoriyada uning tarkibi aniqlanadi va
tahlil qilinadi. Ushbu usul tajriba jarayonida atmosfera
tarkibidagi zaharli
moddalarning miqdorini yuqori aniqlikda aniqlash imkonini beradi. Bu usulning
kamchilik tomoni tajriba o‟tkazishga ko‟p vaqt talab etiladi
va tajribani bajarish
jarayonida xodimlardan yuqori malaka talab etiladi.
