G aloqa tizimining asosiy parametrlari

Download 3.7 Mb.
bet	2/8
Sana	15.06.2023
Hajmi	3.7 Mb.
	#73199

Bog'liq
Yakubov 222222222222222222222222222222222222
MTA Majmua(2021), 1, 4-Karno kartadan foydalanib mantiqiy ifodalarni minimallash, Kalendar reja algoritm, Ishchi dastur(Dasturlash I) 24.11.2021, 1 -amaliyot, 4-Lab, Yurtimiz mustaqillikga erishishidan oldin milliy urf odat, 7-8-mavzuDT larni sertifikatlashtirish, Axborotlarni izlash va ajratib olish fanidan mustaqil ish Mavzu, Abdulla Oripov O\'zbekiston (qasida), 2 lab Yarashov Diyorbek, TATU NF Hemis axborot tizimi, Algo 1-299, prezentatsiya

5G aloqa tizimining asosiy parametrlari. Eng keng tarqalgan 5G texnologiyasi mmWave hisoblanadi, ammo tashuvchilar 6GHzli Wi-Fi hududida, 1GHzli diapazonlarda va mavjud 4G LTE diapazonlarida yangi spektrdan foydalanadilar. Umumiy g’oya turli chastotalarning ijobiy va salbiy tomonlarini birlashtirib, mavjud spektr miqdorini sezilarli darajada oshirishdir. Kattaroq spektr tashuvchilarni yig’ish bilan birlashtirish (ma’lumotlarni spektrning bir nechta qismlariga yuborish) o‘tkazish qobiliyatini va abonentlar uchun tezlikni sezilarli darajada oshirishga imkon beradi. Yuqori chastotali mmWave to‘lqinli tayanch stansiyalari. Yuqori tezlikka erishish uchun biz spektrni kengaytirishimiz kerak. 30-300 GHzli chastota spektrida joylashgan mm to‘lqinlari bizga spektrni kengaytirish uchun kerakli joyni beradi. mmWave ma’lumotlarni yuqori tezlikda uzatishga imkon beradi, ammo katta pasayish tufayli diapazon torayadi. Va yuqori chastotani uch marta cheklash – bu to‘lqinlar to‘siqlarga-daraxtlarga, binolarning devorlariga kira olmaydi. Shuning uchun biz tarmoq arxitekturasini o‘zgartirishimiz kerak: uzoq masofalarni qamrab oladigan yuqori kuchli tayanch stansiyalar ixcham kam quvvatli so‘talar bilan birgalikda ishlaydi. 1.2-rasm. 5G spektri. 5G NR 6GHz dan 100GHz gacha bo‘lgan spektrdan foydalanishi mumkin. LTE-A bilan taqqoslaganda, 5G tizimining o‘tkazuvchanligi 10 baravar oshadi (LTE-A-dagi 100MHzdan 1GHzgacha). NR uchun chiziqlar asosan Low End, Mid End va High Band deb. - Past diapazon (Low End) 1GHzdan past. Uzunroq diapazon masalan mobil keng polosali va ommaviy IoT, 600MHz, 800MHz, 900MHz. Bu uzoq masofalarni qamrab oladi; - O‘rta masofa (Mid End) 1GHzdan 6GHzgacha. Tarmoq kengligi: 3.4–3.8GHzli, 3.8–4.2GHzli, 4.4-4.9GHzli. Shaharlarda yuqori tarmoq kengligi, o‘rtacha diapazonni qamrab olish va bino ichida foydalanish; - Yuqori diapazon (High Band) 24GHzdan yuqori (mm to‘lqin). Masalan: 24.25–27.5 GHz, 27.5–29.5GHz, 37-40GHz, 64-71GHz. Qisqa masofa va katta tarmoq kengligi. Ko‘p sonli so‘talar. Kichik hujayralar 5G uchun asosiy raqamli infratuzilma qurilish bloklaridan biri bo‘lib, turli shakllarga ega, jumladan mikroso‘tlar, pikoso‘tlar va femtoso‘t lar. An’anaviy makrosotlarni (so‘ta minoralarini) almashtirish o‘rniga, kichik hujayralar gavjum shahar joylarida va binolar ichida tarmoq qamrovi va imkoniyatlarini oshirish uchun ushbu infratuzilmani to‘ldiradi. So‘talar kam quvvatli uyali radio kirish nuqtalari yoki "tugunlar" uchun ishlatiladi ovoz, video va ma’lumotlar uzatish, zich shaharlarda tarmoq qamrovi va imkoniyatlarini oshirish uchun mo‘ljallangan. Ushbu tugunlar ochiq havoda, shuningdek, barcha mobil ma’lumotlar trafigining 80% iste’mol qilinadigan bino ichida joylashtiriladi. So‘talar - bu kichik maydonlarni tarmoq qamrovini ta’minlash uchun mo‘ljallangan ovozli, video va ma’lumotlarni uzatish uchun ishlatiladigan kam quvvatli uyali radio kirish nuqtalari. Ushbu uzatish punktlari yoki"tugunlar "yopiq va ochiq havoda oxirgi foydalanuvchilarga yaqin joylashtirilgan va litsenziyalangan, umumiy yoki litsenziyasiz spektrda ishlaydi. Umuman olganda, kichik hujayralar juda zich ovoz, video va ma’lumotlar trafigi talablarini bajarish uchun infratuzilmaning muhim shakli hisoblanadi, chunki ular tezroq va ishonchli simsiz xizmat ko‘rsatishga imkon beradigan quvvatni ta’minlaydi. So‘talar optimal qamrovni ta’minlash uchun kirish quvvatini, va maxsus qurilmalarni to‘g’ri joylashtirishni talab qiladi: Quvvat: ko‘cha chiroqlari, kommunal ustunlar va yorug’lik ustunlari kabi shahar infratuzilmasida ochiq havoda o‘rnatilgan kichik so‘talar ko‘pincha elektr infratuzilmasiga ega bo‘ladi. Uyda joylashtirilgan kichik so‘talar xizmat ko‘rsatadigan binodan quvvat olishlari mumkin. Orqaga qaytish: ovoz, video va ma’lumotlar trafigini kichik so‘tadan tashish uchun ishlatiladigan usul simsiz aloqa operatori yoki infratuzilma operatorining imkoniyatlariga bog’liq bo‘ladi. GPON va XG-PON kabi tolaga asoslangan uzatish texnologiyasi maqbul bo‘lsa-da, ko‘pincha faqat gibrid tolali koaksiyal (HFC) texnologiya standartlari, masalan DOCSIS 3.0 yoki DOCSIS 3.1 mavjud. Tashqi sozlamalarda simsiz mikroto‘lqinli ulanishlar kichik so‘talarni qayta tiklash uchun ham ishlatilishi mumkin. Makroso‘talar, shuningdek so‘ta minoralari sifatida ham tanilgan, baland masofalar va keng maydonlarda simsiz tarmoqlarning signallarini kuchli ushlab turadigan baland quvvatli tuzilmalardir. Aksincha, kichik hujayralar shahar markazlari va stadionlar kabi aholi zich joylashgan hududlarga xizmat qiladi, ular o‘ziga xos imkoniyatlarga ega. 1.3-rasm. 4G va 5G makroso‘talar namunasi. Tuzilishi jihatidan makroso‘talar odatda balandligi 30 m dan 120 m gacha, kichik so‘talar esa 30 m dan kam balandlikda va ko‘pincha 6 mga yaqinroq joylashadi. Bundan tashqari, so‘talar oxirgi foydalanuvchilar uchun yuqori o‘tkazuvchanlik va ma’lumotlar tezligini ta’minlaydi, bu esa o‘z navbatida simsiz tarmoqqa qo‘shimcha imkoniyatlarni beradi. Bitta so‘ta tuguni va unga mos keladigan tola uchun qurilish xarajatlari 100000 dollardan kam bo‘lib, bu joylashuvlarni bitta makroso‘tlarga qaraganda ancha tejamkor qiladi, ammo makroso‘tlarning qamrovini taxmin qilish uchun bir nechta kichik so‘talarni qurish kerak bo‘ladi. Shu maqsadda, Airspan tarmoqlari, provayderi radio kirish tarmog’i (RAN) uskunalari, 4G tarqatish 80% makroso‘t va 20% mikroso‘tlardan foydalanishini ta’kidlaydi, 5G tarqatish esa teskari, 20% makroso‘t va 80% mikroso‘tlardan foydalanadi. 1.4-rasm. 4G va 5G tarmoqlarining makroso‘t va mikroso‘tlardan foydalanish darajasi. Bundan tashqari, 6 GHzli va mmli to‘lqin kabi yuqori diapazonli spektr 5G joylashtirilgani uchun ko‘proq radiolar va shuning uchun so‘talar kerak bo‘ladi. Kichik so‘talarning uchta asosiy turi mavjud: mikroso‘talar, pikoso‘talar va femtoso‘talar. Ushbu uyali tayanch stansiyalar odatda kichik maydonni qamrab oladi va hududlarni qamrab olish yoki mehmonxonalar kabi juda zich uyali telefonlardan foydalanadigan joylarda tarmoq imkoniyatlarini qo‘shish uchun ishlatiladi. Kichik so‘talarning har bir turi, u mikroso‘t, pikoso‘t yoki femtoso‘t bo‘lsin, barchasi radio uzatish va mobil stantsiyaga qabul qilish uchun mas’ul bo‘lgan mustaqil tayanch stansiyalarga ega. Quyida mikroso‘t, pikoso‘t va femtoso‘t o‘rtasidagi asosiy farqlarning taqsimoti keltirilgan – bu joylashtirish joyi, qamrov doirasi, bir vaqtning o‘zida qo‘llab-quvvatlanadigan foydalanuvchilar soni, tugunni quvvat bilan ta’minlash va narx: Mikroso‘tlar eng katta qamrovni ta’minlaydi va so‘ta turlari orasida foydalanuvchilar uchun eng yuqori quvvatni qo‘llab-quvvatlaydi. Odatda, mikroso‘tlar ko‘cha chiroqlari, kommunal ustunlar, yorug’lik ustunlari va ingichka chiziqli ustunlar kabi shahar infratuzilmasiga ochiq havoda o‘rnatiladi. Biroq, ularning 180mdan 900mgacha bo‘lgan oralig’ini hisobga olgan holda, mikroso‘t bir vaqtning o‘zida ham ochiq, ham yopiq joylarga xizmat qilishi mumkin. 1.5-rasm. Mikroso‘tning ko‘rinishi Odatda, mikroso‘talar yuqori talabga ega bo‘lgan shahar blokini qoplash uchun zich shahar sharoitida joylashtiriladi makroso‘t (ya’ni uyali minora) qamrovi yetarli bo‘lmasligi mumkin. Mikroso‘t 100 dan 2000 gacha foydalanuvchini qo‘llab-quvvatlashi mumkin va odatda uzatish quvvati 2 dan 20 Wgacha. Pikoso‘tlar 90mdan 300mgacha bo‘lgan qamrov oralig’ini ta’minlaydi, bu mikroso‘tlardan kichikroq, ammo femtoso‘t lardan kattaroqdir. Odatda, pikoso‘tlar yopiq joylarda, aeroportlar, mehmonxonalar, kasalxonalar, ofislar va universitetlarni o‘z ichiga olgan katta joylarda o‘rnatiladi. 1.6-rasm. Pikoso‘t qurilmasining ko‘rininshi. Odatda, pikoso‘tlar bitta qamrov zonasida bir nechta pikoso‘tlarga ega bo‘lgan ushbu yuqori tirbandlikdagi yopiq joylarda joylashtiriladi Femtoso‘t. Simsiz tashuvchilar mini uyali minoralar deb ataydigan femtoso‘t eng qisqa qamrov oralig’ini ta’minlaydi va so‘ta turlari orasida foydalanuvchilar uchun eng kichik quvvatni qo‘llab-quvvatlaydi. Xususan, femtoso‘t -bu uyda va kichik ofislarda foydalanish uchun yopiq joylarda o‘rnatilgan ixcham uskunalar bo‘lib, qamrov diapazoni 30mdan kam. 1.7-rasm. Femtoso‘t ning tarmoqda joylashuvi. Femtoso‘t oxirgi foydalanuvchiga yoki abonentga, ko‘pincha jismoniy shaxsga tegishli bo‘lib, u uskunani to‘g’ridan-to‘g’ri sotib oladi yoki xizmat ko‘rsatish rejasining bir qismi sifatida simsiz aloqa operatoridan subsidiya sifatida oladi. Femtoso‘t dan ovoz, video va ma’lumotlar trafigini tashish oxirgi foydalanuvchining simli Ethernet keng polosali ulanishiga va raqamli abonent liniyasi (DSL), gibrid tolali – koaksial (HFC) yoki optik tolali transport uchun internetga tayanadi. 1.2-jadval. So‘talarning texnik xususiyatlari. Download 3.7 Mb.

Download 3.7 Mb.