Beshinchi avlod aloqa tizimining xizmat va vazifalari

Download 3.7 Mb.
bet	4/8
Sana	15.06.2023
Hajmi	3.7 Mb.
	#73199

Bog'liq
Yakubov 222222222222222222222222222222222222
MTA Majmua(2021), 1, 4-Karno kartadan foydalanib mantiqiy ifodalarni minimallash, Kalendar reja algoritm, Ishchi dastur(Dasturlash I) 24.11.2021, 1 -amaliyot, 4-Lab, Yurtimiz mustaqillikga erishishidan oldin milliy urf odat, 7-8-mavzuDT larni sertifikatlashtirish, Axborotlarni izlash va ajratib olish fanidan mustaqil ish Mavzu, Abdulla Oripov O\'zbekiston (qasida), 2 lab Yarashov Diyorbek, TATU NF Hemis axborot tizimi, Algo 1-299, prezentatsiya

Beshinchi avlod aloqa tizimining xizmat va vazifalari 5G texnologiyasi quyidagi vazifalarni hal qilishga mo‘ljallangan: mobil trafik o‘sishi; tarmoqqa ulangan qurilmalar sonini ko‘paytirish; yangi xizmatlarni joriy etishda kechikishlarni kamaytirish; chastota spektrining yetishmasligi; 5G tarmoq xizmatlari: Ekstremal mobil keng polosali ulanish (eMBB) - "og’ir" tarkibni uzatish maqsadida ultra keng polosali aloqani amalga oshirish; Massive Machine-Type Communications (mMTC) - Internet Things-ni qo‘llab-quvvatlash (ultra tor tarmoqli); Ultra-ishonchli past kechikish aloqasi (URLLC) - juda past kechikishlarga ega bo‘lgan maxsus xizmat turini taqdim etadi; Ko‘rinib turibdiki, 5G aloqa tizimida yana ko‘plab qurilmalar tarmoqqa ulanadi, ularning aksariyati "har doim onlayn" prinsipi asosida ishlaydi. Shu bilan birga, ularning kam quvvat iste’moli juda muhim parametr bo‘ladi. 5G tarmoq talablari: 20 Gbit/s gacha bo‘lgan tarmoq o‘tkazish qobiliyati (ya’ni abonentga) va qarama-qarshi yo‘nalishda 10 Gbit/s gacha. Bir vaqtning o‘zida 1 million qurilmaga/km2 ulanishni qo‘llab-quvvatlash. Radio interfeysida vaqtni kechiktirishni 0,5ms gacha (Ultra Ishonchli mashinalararo aloqa URLLC xizmatlari uchun) va 4ms gacha (Ultra keng polosali mobil aloqa eMBB xizmatlari uchun) qisqartirish. Standart potensial texnologiya5G. MIMO texnologiyasi transversivatorlarda bir nechta antennalarni ishlatishni anglatadi. To‘rtinchi avlod tarmoqlarida muvaffaqiyatli qo‘llanilgan texnologiya 5G tarmoqlarida mukammal qo‘llanilishni topdi. Bundan tashqari, agar hozirgi vaqtda tarmoqlarda MIMO 2x2 va 4x4 ishlatilsa, kelajakda antennalar soni ko‘payadi. Ushbu texnologiya bir vaqtning o‘zida qo‘llash uchun ikkita muhim dalilga ega: 1) ma’lumotlar uzatish tezligi deyarli antennalar soniga mutanosib ravishda oshadi; 2) turli-tuman qabul qilish tufayli signalni bir vaqtning o‘zida bir nechta antennalar qabul qilganda signal sifati yaxshilanadi; Santimetr va millimetr oralig’iga o‘tish. Hozirgi vaqtda LTE tarmoqlari 3,5GHz chastotalarda ishlaydi. 5G mobil tarmoqlarining to‘liq ishlashi uchun tarmoqlarni yuqori chastotali bepul diapazonlarda joylashtirish kerak. Axborot uzatish chastotasining oshishi bilan aloqa doirasi kamayadi. Bu fizikaning qonunidir. Biroq, beshinchi avlod tarmoqlarining tayanch stansiyalari ancha katta tarmoq sig’imini yaratish zarurati tufayli hozirga qaraganda zichroq bo‘lishi zarur. O‘nlab GHzli diapazonning afzalligi katta miqdordagi bo‘sh spektrning mavjudligidir. Ko‘p texnologiyali 5G tarmoqlarida yuqori sifatli xizmat ko‘rsatish uchun mavjud UMTS, GSM, LTE va boshqa standartlarni, masalan, Wi-Fi-ni qo‘llab-quvvatlash kerak. Wi-Fi texnologiyasidan foydalangan tayanch stansiyalar, ayniqsa band bo‘lgan joylarda trafikni tushirish uchun ishlatilishi mumkin. Qurilmalar texnologiyasi bir-biriga yaqin joylashgan qurilmalarga 5G tarmog’ining ishtirokisiz to‘g’ridan-to‘g’ri ma’lumot almashish imkonini beradi, ularning yadrosidan faqat signal trafigi o‘tadi. Ushbu texnologiyaning afzalligi ma’lumotni spektrning ruxsat etilmagan qismiga uzatish qobiliyatidir, bu esa tarmoqni yanada pasaytiradi. Har qanday tizimning, shu jumladan telekommunikatsiyaning asosiy tushunchasi arxitekturadir. Arxitektura tushunchasi o‘ziga xos poydevor bilan bog’liq bo‘lishi mumkin, buning natijasida tizimning alohida tarkibiy qismlari va umuman ko‘rib chiqilayotgan ob’ektning ishlashi to‘g’risida tushuncha paydo bo‘ladi. Yangi avlod 5G aloqa tizimlarining arxitekturasi tarmoqni boshqarish va signal uzatish xizmatlarini taqdim etish funksiyalarini bajaradigan quyi tizimlarning o‘zaro ta’siri tuzilishini anglatadi. 5G aloqa tarmoqlari heterojen arxitektura asosida qurilgan bo‘lib, u turli xil radio kirish texnologiyalaridan foydalangan holda turli o‘lchamdagi chuqurchalar ierarxik tuzilishini o‘z ichiga oladi. Bunday tizimlarda abonent terminallari o‘z ma’lumotlarini tarmoq infratuzilmasiga uzatishda bir vaqtning o‘zida bir nechta radiotexnologiyalar imkoniyatiga ega. 5G tarmoq quyi tizimi "bulutli" texnologiyalar asosida shakllantirilishi mumkin bo‘lgan uchta quyi tizimni o‘z ichiga oladi: - Access Plane-taqsimlangan va markazlashtirilgan arxitekturaga kirish; - Boshqarish tekisligi-"bulutli" boshqaruvning quyi tizimi, tarmoqni boshqarishning global funksiyalari; - Forward plane - "transport buluti" quyi tizimi-yuklarni muvozanatlash rejimida ma’lumotlarni tarmoqqa uzatish. 5G aloqa tarmoqlari arxitekturasi 1.9-rasmda ko‘rsatilganidek, quyidagi asosiy omillar bilan belgilanadi. Radio interfeysi deganda ikki stansiya o‘rtasida radiokanal orqali ulanishlarni o‘rnatish va aloqani tashkil etish tartibini belgilaydigan protokollar va protseduralar to‘plami tushuniladi. 5G radio interfeysi yanada samaraliroq bo‘lishi rejalashtirilgan, spektral samaradorlik 4G tarmoqlariga nisbatan 3 baravar oshiriladi, spektral samaradorlik 1 GHz ga 60 bit/s ga teng deb taxmin qilinadi. 1.9-rasm. 5G tarmoq arxitekturasini shakllantirish omillari. 5G radio interfeysida qo‘llaniladigan asosiy texnologiyalar mavjud: - siyrak kodlarga asoslangan ko‘p stansiyali kirish (Sparse code Multiple Access, CDMA); - ortogonal chastotani ajratish bilan filtrlangan multiplekslash (Flash ortogonal chastota bo‘linishi multiplekslash, FOFDM); - qutb kodi (Polar code). SCMA texnologiyasi abonentlarning tarmoq resurslariga "siyrak" kod asosida kirishini taminlashdir. Ushbu texnologiya kod kitobining mavjudligini nazarda tutadi, uning yordamida turli foydalanuvchilarning bit oqimlari javobda bitta chastotali kod so‘ziga aylantiriladi. Signalning kod kitobiga ta’siri mavjud bo‘lib, u 5G radio interfeysi tomonidan qayta ishlanadi. FOFDM kodlash texnologiyasi belgi uzunligi va siklik prefiksning "moslashuvchan" o‘zgarishini tashkil qilish imkonini beradi. Mavjud mobil aloqa tarmoqlarining arxitekturasi, birinchi navbatda, mobil keng polosali ulanish (Mobile Broadband, MBB) ning nutq va an’anaviy xizmatlarini Internetga o‘tkazish talablarini qondirish uchun ishlab chiqilgan. Bunday arxitektura 5G xizmatlarini qo‘llab-quvvatlash uchun yetarlicha moslashuvchan emas. 5G arxitekturasini qurishning yangi jihatlari mavjud, masalan: - bir nechta asosiy xizmatlar, standartlar va tugun turlarini o‘z ichiga olgan murakkab yuqori tezlikdagi getroden tarmoqlar; - multiservis texnologiyasini muvofiqlashtirish talab qilinadi; - virtualizatsiyani qo‘llab-quvvatlaydigan tarmoq funksiyalarini moslashuvchan tashkil etish kerak; - tarmoqni joylashtirish minimal vaqt ichida amalga oshiriladi, shu jumladan. "talabga binoan". Ko‘pgina kompaniyalar, shu jumladan Huawei (XXR) mutaxassislari 5G arxitekturasini xizmatga yo‘naltirilgan deb atashadi va shu bilan uning asosiy xususiyatini – turli xil mobil xizmatlarning ehtiyojlarini moslashuvchan qondirishni ta’kidlaydilar. Ushbu xususiyat SDN va NFVNI amalga oshirish orqali amalga oshiriladi. Bunday amalga oshirish tizimi yordamida 5G bulutli fayllar, transport va asosiy tarmoqlarga kirish kabi sohalarni boshqarishga qodir. SDN-ni 5G doirasida amalga oshirishning asosiy g’oyasi quyidagilardan iborat: boshqaruv qatlami ma’lumotlar uzatish qurilmalaridan ajratilgan va dastur yordamida amalga oshiriladi. An’anaviy kalitlar va marshrutizatorlarda bu jarayonlar bir-biridan ajralmasdir. SDN zamonaviy "bulutli" (Cloud) muhitni muvaffaqiyatli tashkil etishning shubhasiz atributi bo‘lgan asosiy afzalliklarga ega: - xizmatlarni boshqarish, boshqarish va xizmat ko‘rsatishni soddalashtirish va markazlashtirish; - texnik xizmat ko‘rsatish va ekspluatatsiya xarajatlarini kamaytirish; - kerakli xizmatlarni tezroq joylashtirish; - operatorlar 5G-ni xizmat sifatida (Infrastructure As A Service, IaaS) qayta ulanish kanallari va bulutli IT-resurslarning integratsiyasi bilan ma’lumotlar markazlari infratuzilmasini taqdim etishlari mumkin; - resurslarni boshqarish va ularni virtualizatsiya qilishni markazlashtirish orqali telekommunikatsiya tarmog’i resurslaridan yanada samarali foydalanish; NFV texnologiyasi bitta jismoniy serverda bir nechta operatsion tizimlarni yoki bir nechta "tarmoq yadrolarini" ishga tushirish uchun mo‘ljallangan. Ushbu texnologiya virtualizatsiya jarayonini serverlardan tashqari barcha turdagi tarmoq qurilmalariga kengaytirishga imkon beradi. U yerda ma’lum funksiyalarga ega bo‘lgan jismoniy tarmoq qurilmalarini umumiy server uskunalarida bir xil funksiyalarni bajaradigan dasturiy ob’ektlar bilan almashtirish mavjud. Quyidagi ko‘rsatkichlarga erishish uchun iqtisodiy nuqtai nazardan 5G yaratish uchun yuqoridagi texnologiyalardan foydalanish tavsiya etiladi: - har bir 5G xizmat ko‘rsatish moduli resurslarini mustaqil taqsimlash; - tizimning yuqori darajada kengayishini ta’minlash; -tayyor funksional komponentning chiqarilishini kutish o‘rniga Service Independence Block (SIB) prinsipiga muvofiq prefabrik komponentlardan tezkor foydalanish; - bozorda yangi virtual operatorlarning paydo bo‘lishi; - innovatsiyalar tezligini oshirish . Shubhasiz, ushbu ko‘rsatkichlarga faqat yangi texnologik yechimlardan foydalangan holda 5G muammolarini hal qilishda kompleks yondashuv bilan erishiladi. Download 3.7 Mb.

Download 3.7 Mb.