Darsning maqsadi: P. Torrensning “Tugallanmagan rasmlar” testidan foydalanish asosida kreativlikni rivojlantirish ko’nikmalarini shakllantirish.
Metodik ko’rsatmalar
Horijiy mamlakatlarda barcha sohalarning mutahassislari kabi o'qituvchilar ham o'zlarida kreativlik sifatlari mavjudligi va uning darajasini aniqlab boradi. Buning uchun ular E.P.Torrens tomonidan 1987 yilda asoslangan va shaxsning kreativ tafakkurga egaligini aniqlovchi testdan o'tadi. Mazkur test shaxs kreativligi va uning darajasini ijodiy faoliyatni tashkil etishdagi faollik, tezkor fikrlash, o'ziga hos (orginal)lik va takomillashganlik kabi mezonlar bo'yicha baholash imkoniyatini yaratadi. Talaba tomonidan tavsiya etilgan savollarga beriladigan javoblar aynan mana shu to'rtta mezonni qanotlantirishi lozim.
1.1-rasm. P. Torrensning “Tugallanmagan rasmlar” testi shakillari.
E.P.Torrens fikricha, “kreativlik” tushunchasi negizida quyidagi yoritiladi:
muammoni yoki ilmiy farazlarni ilgari surish;
farazni tekshirish va o'zgartirish;
Qaror natijalarini shakllantirish asosida muammoni aniqlash;
muammo echimini topishda bilim va amaliy harakatlarning o'zaro qarama-qarshiligiga nisbatan ta'sirchanlik.
E.P.Torrens tomonidan shaxs kreativligini aniqlovchi test ishlab chiqilgan. Muallifning fikricha, shaxs kreativligi o'zida quyidagi belgilarni namoyon qiladi:
1) savollar, kamchiliklar va bir-biriga zid ma'lumotlarga e'tiborsiz bo'lmaslik;
2) muammolarni aniqlash uchun harakat qilish, ilgari surilgan taxminlar asosida ularning yechimini topishga intilish
Aniqlash eksperimentlari sub'ektlar tasavvurining rivojlanish darajasini aniqlashga qaratilgan edi. Shu maqsadda E. Torrensning "Tugallanmagan raqamlar" uslubidan foydalanilgan. Sinov bolalarning ijodiy (ijodiy) qobiliyatlarini tashxislash uchun mo'ljallangan.
Ushbu uslub, aslida, "ijodiy harakatning miniatyura modeli" (E. Torrens) ijodiy tasavvur xususiyatlarini to'liq o'rganishga va ushbu jarayonning o'ziga xos xususiyatlarini kuzatishga imkon beradi. Ushbu uslub uning asosiy xususiyatlaridan birini ochib beruvchi butun tasavvurlar faoliyatini faollashtiradi - uning qismlari oldida hamma narsani ko'rish. Bola taklif qilingan testni - raqamlarni qism sifatida qabul qiladi, har qanday teshikning tafsilotlari va tugatilishini ta'minlaydi, ularni qayta quradi.
Torrance-ga ko'ra ijodkorlik (lot. Creatio - yaratish) - bu vazifalarga sezgirlik, bilimdagi kamchiliklar va bo'shliqlar, turli xil ma'lumotlarni birlashtirishga intilish; ijodkorlik elementlarning uyg'unligi bilan bog'liq muammolarni ochib beradi, ularning echimlarini izlaydi, echimlar ehtimoli to'g'risida taxminlar va farazlarni ilgari suradi; ushbu farazlarni tekshiradi va rad etadi, o'zgartiradi, qayta tekshiradi va natijada natijani asoslaydi. E. Torrance og'zaki, vizual va ovozli batareyaga guruhlangan 12 ta test ishlab chiqdi. Torrance ijodiy fikrlash testining Figurali shakllari deb nomlanadigan ushbu testning og'zaki bo'lmagan qismi 1990 yilda APN Umumiy va pedagogik psixologiya ilmiy-tadqiqot institutida moslashtirilgan. Sinovning yana bir qismi - "To'liq raqamlar" 1993-1994 yillarda Rossiya Fanlar Akademiyasi Psixologiya institutining qobiliyatlarni diagnostikasi va PVX laboratoriyasida moslashtirildi.
Sizning e'tiboringizga taqdim etilgan E. Torrensning jingalak sinovi kattalar, maktab o'quvchilari va 5 yoshdan kichik bolalar uchun mo'ljallangan. Ushbu test uchta narsadan iborat. Barcha topshiriqlarga javoblar chizmalar va izohlar ko'rinishida berilgan.
Topshiriqni bajarish vaqti cheklanmagan, chunki ijodiy jarayon ijodiy faoliyatning vaqtinchalik tarkibiy qismini erkin tashkil qilishni nazarda tutadi. Chizmalarda badiiy ijro darajasi hisobga olinmaydi.
Torrance ijodiy testi, ijodiy fikrlash diagnostikasi:
Ko'rsatma - Torrance testining tavsifi, rag'batlantiruvchi material:
Subtest 1. "Rasm chizish."
Chizilgan rasmning asosi sifatida rangli qog'ozdan kesilgan rangli oval dog'ni olib, rasm chizish. Oval rangni siz o'zingiz tanlaysiz. Rag'batlantiruvchi raqam oddiy tovuq tuxumining shakli va hajmiga ega. Shuningdek, chizilgan rasmga nom berish kerak.
Subtest 2. "Shaklni to'ldirish".
Tugatilmagan o'nta rag'batlantiruvchi shaklni chizish. Va har bir rasm uchun nom toping.
Subtest 3. "Ikki nusxadagi satrlar".
Rag'batlantiruvchi material 30 juft parallel vertikal chiziqlardan iborat. Har bir juft chiziq asosida qandaydir (takrorlanmaydigan) rasm chizish kerak.
|
