|
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali iqtisodiyot fakulteti
|
| bet | 8/19 | | Sana | 06.06.2024 | | Hajmi | 4,13 Mb. | | #260791 |
Bog'liq BMI Gavsiddin
Har bir startap turining o‘ziga xos xususiyatlari bor va ularning muvaffaqiyati bozor talablariga, innovatsion yechimlarining samaradorligiga va moliyaviy barqarorligiga bog‘liq.
Innovatsion faollikni rivojlantirish va uni tartibga solish boʻyicha hukumat dasturlari va normalari
O‘zbekistonning 2024-2025 yillarga mo‘ljallangan innovatsion rivojlanish strategiyasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan va O‘zbekiston Respublikasining innovatsion rivojlanishini yanada oshirish maqsadida amalga oshiriladi.
Bugungi kunda innovatsiya faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish, ilmiy texnik faoliyatni qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish, mamlakat ilmiy salohiyatining raqobatbardoshligini oshirish tizimining asoslari O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 21 sentyabrdagi “2019 - 2021 yillarda O‘zbekiston respublikasini innovatsion rivojlantirish strategiyasini tasdiqlash to‘g‘risida” gi PF-5544-sonli, 2020 yil 29 oktyabrdagi “Ilm-fanni 2030 yilgacha rivojlantirish kontseptsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida” gi PF-6097-sonli, 2021 yil 1 aprel kungi “Ilmiy va innovatsion faoliyatni rivojlantirish bo‘yicha davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish to‘g‘risida” gi PF-6198 sonli Farmonlariga, shu bilan birga O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 1 noyabrdagi “Ilmiy-tadqiqot muassasalarining infratuzilmasini yanada mustahkamlash va innovatsion faoliyatini rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi PQ-3365-sonli, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 29 noyabrda «O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligini tashkil etish to‘g‘risida»gi PQ-3416 - sonli, 2018 yil 27 aprelda «Innovatsion g‘oyalar, texnologiyalar va loyihalarni amaliy joriy qilish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlar to‘g‘risida» PQ-
3682-sonli Qarorlari hamda 2020 yil 24 iyuldagi O‘zbekiston Respublikasining
“Innovatsion faoliyat to‘g‘risida” gi O‘RQ-630-sonli Qonuniga asoslanadi.
Yuqoridagi qonun, farmon va qarorlar ilmiy-tadqiqot institutlari faoliyatini yanada takomillashtirish, moddiy-texnik va laboratoriya - eksperimental bazani mustahkamlash, innovatsiya faoliyatini rivojlantirish uchun sharoit yaratish, yaqin kelajakda ilmiy infratuzilmalarning moddiy –texnik, laboratoriya va tajriba bazalarini kuchaytirish maqsadida respublikada ilmiy-texnik faoliyatni rivojlantirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan har tomonlama tizimli o‘zgarishlar asosini yanada mustahkamlashga xizmat qiladi.
Biroq, bugungi kunda mamlakatda tarmoqda innovatsiyalarni jadal rivojlantirish
uchun qonunchilik va me’yoriy-huquqiy bazani yangilashga ham e’tibor qaratishi zarur.
Shu bilan birga, standartlar predmetlarini mavjud va kelajak texnologiyalarga muvofiqligini muntazam ravishda tahlil qilib borish kerak.
Yuqoridagi taxliliy ma’lumotlardan ko‘rinib turibdiki, mamlakatda innovatsion tizimning muvaffaqiyatli ishlashi uchun zarur bo‘lgan barcha elementlari mavjud, biroq ular bir -biri bilan zaif bog‘langan yoki umuman bog‘lanmagan. "Uchburchak spirali" - davlat, fan va biznes o‘rtasidagi samarali o‘zaro ta’sir o‘rnatilmagan. Muhim muammolardan biri - davlat mablag‘larini taqsimlashning samarali raqobat mexanizmlarini yaratish zarur.
Quyidagi yo‘nalishlar bu strategiya asosida belgilangan:
Innovatsion infratuzilma sub’yektlari tarmog‘ini shakllantirish orqali startap tashabbuslarni qo‘llab-quvvatlash hamda yirik hajmli ishlab chiqarishni tashkil etish.
Innovatsion faoliyatni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashning institutsional mexanizmlarini takomillashtirish orqali innovatsion faol tashkilotlar ulushini oshirish.
Kichik tadbirkorlikning innovatsion faolligini oshirish orqali hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy jadal rivojlantirishni ta’minlash.
Yangi turdagi mahsulotlar va innovatsion texnologiyalarni yaratishning g‘oyadan yakuniy iste’molchigacha bo‘lgan kompleks tizimini ta’minlash orqali innovatsiyalarga bo‘lgan talabni rag‘batlantirish.
Yaratilgan kapitalni «tubdan yangilovchi» innovatsiyalarga qayta yo‘naltirish tizimini shakllantirish.
Innovatsion faoliyat jamiyat hayotidagi eng muhim moment boʻlib, u davlatning normal faoliyat yuritishi va fuqarolar hayotini taʼminlashning koʻplab muhim omillarini, xususan, ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va boshqalarni oʻz ichiga oladi. Torroq ma’noda ushbu turdagi faoliyat sohasining ta’rifi (aniq terminologiya nuqtai nazaridan) yangi bilimlar va ilmiy-texnik ishlanmalardan foydalanish orqali ishlab chiqarish tomonlari o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirning eng yangi darajasini ta’minlashni nazarda tutadi. U butun mamlakat faoliyatida jiddiy rol o‘ynaganligi ajablanarli emas, shuning uchun uning resurslarini nazorat qilish va malakali boshqarish zarurati to‘liq oqlanadi.
Innovatsion faoliyatni davlat tomonidan tartibga solishning maqsadlari:
Ilmiy va texnologik salohiyatdan oqilona foydalanish va samarali foydalanish usullarini ishlab chiqish.
Ishlab chiqarish va sanoat nou-xau elementlarini yaratish orqali mamlakat iqtisodiyotiga ilmiy hissani oshirishni rag‘batlantirish.
Mamlakat fan-texnika taraqqiyotining eng muhim ijtimoiy vazifalarni amalga oshirish bilan yaqin aloqada boʻlishiga koʻmaklashish.
Moddiy-texnik ishlab chiqarish sohasidagi tarkibiy o‘zgarishlar, shuningdek, uning raqobatbardoshligi va samaradorligi darajasini oshirish.
Mamlakatning mudofaa qobiliyatini mustahkamlash strategiyasini ishlab chiqish, muayyan ishlanmalar asosida yuqori darajadagi himoyani yaratish.
Jamiyat va butun davlat xavfsizligiga rioya etilishini monitoring qilish.
Innovatsion faoliyatni davlat tomonidan tartibga solish mexanizmida davlatning vazifalari:
Axborot sohasida - davlatning asosiy vazifasi mamlakat ichida ham, xorijda ham fan-texnika taraqqiyoti sohasida sodir boʻlayotgan jarayonlar toʻgʻrisida amaldagi hukumatni xabardor qilishdan iborat.
Strategik - innovatsion salohiyatni amalga oshirishda eng ustuvor yoʻnalishlarni shakllantirishga asoslangan ishlar boʻyicha takliflar ishlab chiqishni nazarda tutadi.
Analitik - mavjud muqobil resurslar va yangi loyihalarni tasdiqlash uchun yuborish imkoniyatlarini kuzatishni oʻz ichiga oladi.
Normativ - ilmiy-texnikaviy masalalarga taalluqli kiruvchi huquqiy hujjatlar ekspertizasini oldindan belgilab beradi.
Tashqi iqtisodiy - ilmiy-texnikaviy inqilob boʻyicha davlatlararo shartnoma va bitimlar tuzish boʻyicha takliflar tayyorlashni oʻz oldiga maqsad qilib qoʻyadi.
Hujjatli film - rasmiy ruxsatni talab qiladigan innovatsiyalar sohasida ishlab chiqarilgan ishlanmalar, loyihalar, g‘oyalar haqida argumentativ ma’lumot beradi.
innovatsion prognozlashni tashkil etish;
fan, ta’lim, texnologiya rivojlanishining ustuvor jihatlarini tanlash va baholash;
prognoz qilingan maqsadlarni amalga oshirishning tashkiliy-iqtisodiy mexanizmlarini ishlab chiqish va qoʻllash;
ilmiy-texnikaviy inqilob nuqtai nazaridan davlat dasturlari va loyihalarini yaratish;
hududiy texnik dasturlar uchun kadrlar apparatini tayyorlash bilan metodik qoʻllanmani ishlab chiqish;
milliy ahamiyatga ega boʻlgan fuqarolik MSSRni moliyalash;
ilmiy va innovatsion faoliyat uchun qulay muhit yaratish;
tashkiliy tuzilmalarni rag‘batlantirish;
ilmiy fundamental tadqiqotlarning ilg‘or rivojlanishini qo‘llab-quvvatlash uchun shart-sharoitlarni tashkil etish;
ta’lim, texnologiya, fan va boshqalarni rivojlantirish nuqtai nazaridan xalqaro aloqalarni ta’minlash.
Innovatsiyalar o‘z qo‘llanilishini topishi uchun tegishli raqobatbardosh bozor muhitini tayyorlash kerak. Aslida, davlat innovatsiyalarning oldinga siljishi uchun ishlashga qodir, lekin ko‘pincha bu iqtisodiyotdagi ba’zi muvaffaqiyatsizliklarga, moliyaviy resurslarning samarasiz iste’mol qilinishiga va ularning sarflanishiga olib keladi va ba’zida jamiyatni boshi berk ko‘chaga olib boradi. Albatta, davlat yangi tizimlar, dasturlar va faoliyat ob’ektlarini ishlab chiqish jarayonidan chetda turolmaydi, lekin uning roli yo‘naltiruvchi bo‘lsa, bu to‘g‘riroq bo‘lar edi.
Ilmiy va tijorat sohalarida innovatsion faoliyatni davlat tomonidan tartibga solishni qo‘llab-quvvatlash uchun ushbu vositalarga quyidagilar kiradi:
moliya, pul muomalasi, narxlar, tarkibiy va reproduktiv siyosat nuqtai nazaridan davlat siyosatini ijtimoiy-iqtisodiy va ilmiy-texnikaviy prognozlash;
umumiy iqtisodiy, davlat-ma’muriy va bozor leverage;
mintaqaviy va federal dasturlar, optimallashtirish modellari va iqtisodiy jarayonlar balanslari;
davlat buyurtmalari va zamonaviy shartnoma tizimlari;
indikativ munosabatlar mexanizmlari vadavlat va tijorat tashkilotlarining birgalikda yashashini tartibga soluvchilar;
regulyatorlar va tuzilmalar integratsiyasi.
|
| |
