Toshkent davlat texnika universiteti

ishlaydi.
Odatda protsessor o„zining ichida deyarli hech narsani saqlamaydi. Unda ma‟lumotlarga ishlov
beriladigan yacheykalar (bu «ishchi» yacheykalar registrlar deb ataladi) juda kam. Shuning
uchun
protsessor ishini tezlatish uchun ancha oldin (4-
avloddan boshlab) keshlash texnologiyasi taklif
qilingan. Kesh – bu bufer vazifasini bajaruvchi xotira yacheykalarining nisbatan katta bo„
lmagan
naboridir. Umumiy xotiradan biror narsa o„qilayotganda yoki unga yozilayotganda ma‟lumotlar
ning
nusxa (копия)si kesh-
xotiraga ham kiritiladi. Agar shu ma‟lumotlarning o„zi yana zarur bo„lib qolsa,
ularni uzoqdan chaqirib olish zarur bo„lmaydi – ularni buferdan olish ancha tezroq bo„ladi.
Kesh-
xotiradan foydalanish kompyuter tizimi unumdorligini sezilarli oshirish imkonini berdi.
486-protsessorlar uchun keshlash texnologiyasi birinchi marta qo„llanilganda, kesh-
xotira onalik
platasida protsessorga mumkin qadar yaqinroq joylashar edi; bunda sig„imi katta bo„lmasa
ham,
lekin unumdorligi bo„yicha eng «tez» mikrosxemalardan foydalanishar edi.
Bugungi kunda kesh-
xotira «piramidali» o„rnatiladi. Tezligi bo„yicha eng tezkor, lekin hajmi
bo„yicha eng kichik birinchi darajali kesh-xotira protsessor kristalli tarkibiga kiradi. 
Ularni protsessor
registrlari tayyorlanadigan texnologiya bo„yicha tayyorlashadi, natijada u juda qimmat, leki
n juda
tezkor va eng asosiysi ishonchli bo„lib qoldi. Uning o„lchami atigi bir necha o„n Kbayt
bilan
o„lchanadi, lekin u tez ishlov berishda juda katta ahamiyatga ega.

Ikkinchi daraja kesh-xotirasi protsessorning o„sha kristallining o„zida joylashishi mumkin (bu
holda u protsessori yadrosi chastotasida ishlaydi). Odatda ikkinchi daraja kesh-
xotira hajmi yuzlab
Kbaytda (128/256/512 Kbayt va h.k.) o„lchanadi.
Eng katta, lekin eng sekin kesh-xotira – bu uchinchi daraja keshidir. U protsessorga kirmaydi,
chunki onalik platasida o„rnatiladi va uning chastotasida ishlaydi. Uning o„lchamlari 1-
2 Mbaytga
yetishi mumkin.
48
Birinchi va ikkinchi daraja kesh-xotira o„lchami protsessor narxiga juda katta ta‟sir qiladi. Bir
modelli va berilgan ishchi chastotali protsessorlar kesh-xotira hajmi bilan farqlanishi mumkin.

Download 1,86 Mb.