ishlaydi.
Odatda protsessor o„zining ichida deyarli hech narsani saqlamaydi. Unda ma‟lumotlarga ishlov
beriladigan yacheykalar (bu «ishchi» yacheykalar registrlar deb ataladi) juda kam. Shuning
uchun
protsessor ishini tezlatish uchun ancha oldin (4-
avloddan boshlab) keshlash
texnologiyasi taklif
qilingan. Kesh – bu bufer vazifasini bajaruvchi xotira yacheykalarining nisbatan katta bo„
lmagan
naboridir. Umumiy xotiradan biror narsa o„qilayotganda yoki unga yozilayotganda ma‟lumotlar
ning
nusxa (копия)si kesh-
xotiraga ham kiritiladi. Agar shu ma‟lumotlarning o„zi yana zarur bo„lib qolsa,
ularni uzoqdan chaqirib olish zarur bo„lmaydi – ularni buferdan olish ancha tezroq bo„ladi.
Kesh-
xotiradan foydalanish kompyuter tizimi unumdorligini sezilarli oshirish imkonini berdi.
486-protsessorlar uchun keshlash texnologiyasi birinchi marta qo„llanilganda, kesh-
xotira onalik
platasida protsessorga mumkin qadar yaqinroq joylashar edi; bunda sig„imi katta bo„lmasa
ham,
lekin unumdorligi bo„yicha eng «tez» mikrosxemalardan foydalanishar edi.
Bugungi
kunda kesh-
xotira «piramidali» o„rnatiladi. Tezligi bo„yicha eng tezkor, lekin hajmi
bo„yicha eng kichik birinchi darajali kesh-xotira protsessor kristalli tarkibiga kiradi.
Ularni protsessor
registrlari tayyorlanadigan texnologiya bo„yicha tayyorlashadi,
natijada u juda qimmat, leki
n juda
tezkor va eng asosiysi ishonchli bo„lib qoldi. Uning o„lchami atigi bir necha o„n Kbayt
bilan
o„lchanadi, lekin u tez ishlov berishda juda katta ahamiyatga ega.
Ikkinchi daraja kesh-xotirasi protsessorning o„sha kristallining o„zida joylashishi mumkin (bu
holda u protsessori yadrosi chastotasida ishlaydi). Odatda ikkinchi daraja kesh-
xotira
hajmi yuzlab
Kbaytda (128/256/512 Kbayt va h.k.) o„lchanadi.
Eng katta, lekin eng sekin kesh-xotira – bu uchinchi daraja keshidir. U protsessorga kirmaydi,
chunki onalik platasida o„rnatiladi va uning chastotasida ishlaydi. Uning o„lchamlari 1-
2 Mbaytga
yetishi mumkin.
48
Birinchi va ikkinchi daraja kesh-xotira o„lchami protsessor narxiga juda katta ta‟sir qiladi. Bir
modelli va berilgan ishchi chastotali protsessorlar kesh-xotira hajmi bilan farqlanishi mumkin.
