Файл – fayllar bilan bog`liq bo`lgan barcha amal buyruqlari joylashgan;
Правка – tahrirlash amallarini o`zida saqlovchi amal buyruqlari joylashgan;
Вид – ish kitobining ekranda hosil bo`lish variantlari joylashgan;
Вставка – jadvalga kerakli elementlarini qo`yish va qo`yish bilan bog`liq boshqa amal buyruqlari joylashgan;
Формат – ish kitobini va jadvalni formatlashga bog`liq bo`lgan barcha amal buyruqlari joylashgan;
Сервис – dasturning har xil qo`shimcha funktsiyalari buyruqlari joylashgan;
Данные – berilganlarni qayta ishlash bilan bog`liq bo`lgan buyruqlar joylashgan;
Окно – Excel dasturining ikkilamchi oynasi bilan bog`liq bo`lgan amal buyruqlari joylashgan.
Uskunalar paneli. Menyu satri ostida uskunalar paneli joylashgandir. U tugmalar va yoyiluvchi ro`yxatlardan tashkil topgandir. Uskunalar paneliga asosan matnni tahrirlashda va formatlashda ko`p ishlatiladigan funktsiyalar tugmalari joylashtiriladi.
Har bir tugma o`z nomiga ega. Tugmaning nomini ko`rish uchun unga sichqoncha ko`rsatkichi keltirib, bir necha soniya ushlab turish kerak. Agar joriy vaqtda tugmaga bog`langan funktsiya bajarilish imkoni mavjud bo`lmasa, u holda bu tugma rasmi rangsiz holda bo`ladi.
Uskunalar paneli foydalanuvchining xoxishiga ko`ra tuzilishi ham mumkin. Quyida, Excel dasturda hujjatlarni tahrirlashda juda ko`p ishlatiladigan ikkita asosiy “Стандартная” va “Форматирование” uskunalar paneli tugmalari tavsiflangan.
“Стандартная” uskunalar panelidagi tugmalarni tavsiflaymiz.
[Создать] – yangi hujjat tashkil qilish (Ctrl + N);
[Открыть] – kompyuter xotirasida mavjud bo`lgan hujjatni ochish (Ctrl + O);
[Сохранить] – tahrirlanayotgan hujjatni xotiraga saqlash (Ctrl+S);
[Печать] – hujjatni qog`ozga chop qilishga yuborish;
[Предварительный просмотр] – hujjatni qog`ozga chop qilishdan avval ko`zdan kechirish;
[Правописание] – hujjatning orfagrafik va grammatik xatolarni tekshirish va to`g`irlash.
[Вырезать] – hujjatdagi ajratilgan fragmentni yo`qotish va uni “буфер обмен” ga joylash (Shift + Delete);
[Копировать] – hujjatdagi ajratilgan fragment nusxasini “буфер обмен” ga joylash (Ctrl + Insert);
[Вставить] – hujjatning kerakli joyiga “буфер обмен” da joylashgan fragmentni qo`yish (Shift + Insert);
[Отменить] – oxirgi bir yoki necha amallarni bekor qilish;
[Вернуть] – avvalgi bekor qilingan bir yoki bir necha amallarni qaytarish.
[Добавление гиперссылки] – joriy joyga gipermurojatni joylash;
[Рисование] – rasm hosil qilish uchun xizmat qiluvchi uskunalar panelini hosil qilish;
[Масштаб] – matnning ekranda namoyish qilish masshtabini sozlash.
[Автосумма] – yig`indi funktsiyasini ishga tushiradi (Alt+=);
[Вставка функции] - ixtiyoriy funktsiyani ishga tushirish;
[Сортировка по возрастанию] – berilganlarni alifbo bo`yicha o`sish tartibida saralash;
[Сортировка по убыванию] – berilganlarni alifbo bo`yicha kamayish tartibida saralash.
[Мастер диаграмм] – diagramma tashkil qilish va uni ishchi varag`iga joylashtirish;
[Справка по Microsoft Excel] - Excel so`rovnomasini chaqirish.
Eslatma. Har uskunlar panelining oxirida  - shunday tugma joylashgan bo`ladi. Bu tugma yordamida uskunalar paneliga qo`shimcha uskunalar joylash yoki ortiqchasini yo`qotish mumkin.
Endi “Форматирование” uskunalr paneli tugmalari tavsifini qaraymiz.
[Шрифт] – matn shriftini o`zgartirish;
[Размер] – shrifn o`lchamini o`zgartirish.
[Полужирный] – matn farflarini yarim qalin holda hosil qilish (Ctrl+B);
[Курсив] – matnni qiya shakilda hosil qilish (Ctrl + I);
[Подчеркнутый] – mant ostida chiziq hosil qilish (Ctrl+U).
[По левому краю] – abzatsni chap tomon bo`ylab tekislash (Ctrl+L);
[По центру] – abzastni hujjat markazi bo`yicha tekislash (Ctrl+E);
[По правому краю] – abzatsni o`ng tomon bo`ylab tekislash (Ctrl+R);
[Уменьшить отступ] – ro`yxatdagi cheklanishni kamaytirish;
[Увеличить отступ] – ro`yxatdagi cheklanishni orttirish.
[Границы] – jadval ramkalarini hosil qilish;
[Цвет шрифта] – shrift rangini hosil qilish.
[Объединить и поместить в центре] – bir necha yacheykalarni bir butun qilib birlashtirish va undagi ma’lumotni markazga joylash.
[Денежный формат] – kiritilgan sonni pul miqdorida tasvirlaydi;
[Процентный формат] – sonlarni foiz ko`rinishida tasvirlaydi;
[Формат с разделителями] – o`nlik razryadlarga ajratuvchi belgi qo`yadi va verguldan keyin ikkita raqam olinadi;
[Увеличить разрядность] – verguldan keyingi o`nlik razryadlar sonini bittaga oshiradi;
[Уменьшить разрядность] – verguldan keyingi o`nli razryadlar sonini bittaga kamaytiradi;
[Цвет заливки] – yacheykalar rangini tanlash va ranglash.
Nomlar maydoni va formulalar satri
Uskunalar panelidan keyin Nomlar maydoni va formulalar satri joylashgan. Nomlar maydonida joriy ish kitobidagi tanlangan yacheykaning nomi yoki manzili ko`rsatiladi, formulalar satrida esa shu yacheykalardagi ma’lumotlar namoish qilinadi. Yacheykalarda matn, son va formulalar bo`lishi mumkin. Agar ko`rsatkich bosilsa, ro`yxat ochiladi va unda barcha nomlangan yacheykalarning va joriy ishchi kitobning diapazoni (o`lchamlari) ro`yxati chiqadi. Excel da kiritilayotgan barcha ma’lumotlar yoki formulalar Formulalar satri da hosil bo`ladi.
Hujjat oynasi. Hujjat oynasi ham o`z sarlavha satriga ega bo`lib, unda hujjat nomi va unga mos oynani boshqarish tugmasi joylashgan bo`ladi. Bundan hujjat oynasi ish maydoni, Siljitish maydonlari, holatlar satru lardan tashkil topgan bo`ladi. Ish maydonida hujjat tayyorlanadi va tahrirlanadi.
Siljitish maydonlari. Siljitish maydonlari standart maydonlardan deyarli farq qilmaydi, lekin ularning o`ziga xos xususiyatlari mavjud. Gorizontal slijitish maydonidan chap bir necha tugmalar joylashgan shu bilan birga ishchi varaqlari yorliqlari joylashganishchi kitob ixtiyoriy sondagi ishchi varaqlardan tashkil topgan bo`lib, har bir varaq o`zining yorlig`iga ega. Bu yorliqlar bir varaqdan ikkinchisiga tez o`tish uchun xizmat qiladi. Yorliqda varaqning nomi ko`rsatilgan bo`ladi. Ishchi varaqlarini siljitish tugmachalari yordamida bir varaqdan ikkinchisiga tez o`tish ham mumkin. Buning uchun bu tugmalarning birida sichqonchaning o`ng tugmasini bosib, ro`yxatdan keraklisi tanlanadi. Gorizontal va vertical siljitish maydonlari yordamida mos holda hujjatning eni va bo`yi bo`yicha siljish mumkin.
Holatlar satri. Dastur oynasining eng quyi qismida holatlar satri joylashgan bo`lib, unda har xil kerakli xabarlar hosil bo`ladi.
Yangi ishchi kitobi tashkil qilish.
Excel ni ishga tushirish bilan avtomatik ravishda bo`sh ishchi kitobi hosil bo`ladi, bu ishchi kitob bilan ishlash mumkin bo`ladi. Lekin ba’zan mavjud ishchi kitobni tahrirlash boshqa yangi ishchi kitob tashkil qilishga to`g`ri kelib qoladi. Buning uchun Стандартной uskunalar panelidan [Создать] tugmasidan foydalaniladi. Yoki menyular satridan Файл bo`limining Создать buyrug`ini ishga tushirish kerak. Bu holda hosil qilinayotgan ishchi kitobining tashqi ko`rinishi tanlash shabloni taklif qilinadigan muloqat oyna hosil bo`ladi, undan kerakli ko`rinish tanlanadi.
Mavjud ish kitobini hosil qilish.
Mavjud ishchi kitobini hosil qilish uchun Стандартной uskunalar panelining [Открыть] tugmasi bosiladi. Bu tugma ishga tushirilganda muloqat oyan hosil bo`ladi. Bu oynadan kerakli hujjat tanlanadi, kerek bo`lsa bu oynada kerakli hujjat joylashgan joy tanlanib so`ngra hujjat tanlanib ish davom ettiriladi. Yoki menyular satrining Файл bo`limining Открыть buyrug`ini ishga tushirish yordamida ham mavjud ish kitobini ishga tushirish mumkin.
Ishchi kitobni xotiraga saqlash.
Ishchi kitobni xotiraga saqlash uchun Стандартной uskunalar panelining [Сохранить] tugmasi bosiladi. Yoki menyular satrining Файл bo`limining Сохранить buyrug`ini ishga tushirish yordamida ham amalga oshirish mumkin. Agar yangi ishchi kitobi birinchi marta xotiraga saqlanayotgan bo`lsa, u holda ekranda muloqat oya hosil bo`ladi. Bu muloqat oynaning Папка: satrida ish kitobini saqlash kerak bo`lgan joy tanlanadi, Имя файла satrida esa ish kitobining nomi yozilib, oynaning Сохранить tugmasi bosiladi.
Bir ish kitobida ikkinchisiga tez o`tish.
Bir necha ish kitobi bilan ishlayotganda, bir ish kitobidan ikkichi ish kitobiga o`tish to`g`ri kelib qoladi. Buni amalga oshirish uchun klaviaturadan Ctrl+F6 tugmalar kombinatsiyasini bosish kifoya. Yoki menyular satrining Окно bo`limidan kerakli ish kitobining nomini tanlash kerak. Bu bo`limning buyruqlari yordamida quyidagi amallarni ham bajarish mumkin:
| 