| Laboratoriya qurilmasini bayoni
Galvanometrqarshiligini aniqlashning prinsipial sxemasi 3.1-rasmda keltirilgan. Tok elementdan E harakatlanuvchi kontakli m restat LMorqali o‘tadi; L va m nuqtalarga ALmB ko‘prikchaning bitta diagonalini oxirlari biriktirilgan, boshqa CD diagonalida K1 kalit joylashgan. Qarshiliklari X o‘lchanadigan galvanometrko‘prikchani bitta tarmog‘iga qo‘shilgan; R,r1va r2 qarshiliklar esa ko‘prikchani qolgan uchta tarmog‘iga xizmat qiladi. Kontakt m xolatini LMreostatda o‘zgartira borib, biz bu bilan noldan boshlab potensiallarning farqlarini (φ1 - φ2) o‘zgartirib boramiz, m kontakt L bilan muvofiq kelganda, m kontakt M bilan mos keladi; buning oqibatida sxemaga kelib tushuvchi tok kuchi kattaliklari o‘zgaradi, bundan kelib chiqib galvanometr orqali o‘tuvchi tok kuchini kattaliklari ham o‘zgaradi. Tokni boshqarib borish lozim, chunki sxema ishlab turganda, odatdagi ko‘prikchadan farqli ravishda, galvanometr tok ostida bo‘ladi. Bu tokning kuchi, ushbu galvanometr uchun yo‘l qo‘yiladigan maksimal qiymatdan oshmasligi zarur.
Parallel reostat sxemasini oziqlantiruvchi tok manbaining qo‘shishni ushbu uslubi, batareya E kuchlanishini bo‘laklash uchun qo‘llaniladi.
Kuchsiz tok bo‘lgan o‘lchash sxemalarida ushbu uslub sxemaga berilgan kuchlanishni rostlashtirish uchun qulay uslub sifatida tarqalgan. Uni qo‘llanilishini bir qator elektr o‘lchash vazifalari misolida kuzatish mumkin.
Agar φ3 va φ4 potensiallari teng bo‘lsa, unda diagonalda, tok kuchi nolga teng, bu shuning uchunki K1 kalitni qisqa tutashuvi va uzilishlari ko‘prikga oid sxemada, shu bilan birga galvanometr X tarmog‘ida tok kuchini o‘zgarishlarini keltirib chiqarmaydi. Boshqacha qilib aytganda, V3va V4 tengliklarida K1 kalitni qisqa tutashuvi galvanometr ko‘rsatkichida o‘zgarish keltirib chiqarmaydi. V3 va V4 tengliklarida doimiy tokdagi ko‘prikcha uchun quyidagi formula kuchga ega.
|
