Hujjatlar aylanish graflgi
Bo‘limda Buxgalteriya tizimi va tartiblarini baholash
Buxgalteriya tizimlarining umumiy ko'rinishi
Xatirchi Abu Ali ibn Sino nomidagi Sog‘liqni saqlash texnika kollejining buxgalteriya
hisobi bo‘limida bosh kitob, kreditorlik qarzi, debitorlik va moliyaviy hisobot kabi turli
modullarni o‘zida mujassam etgan zamonaviy buxgalteriya dasturlari to‘plamidan
foydalaniladi. Dasturiy ta'minot tranzaktsiyalarni qayta ishlash, moliyaviy hisobotlar
va byudjetlashtirish uchun mustahkam xususiyatlarni taqdim etadi, bu esa samarali
buxgalteriya operatsiyalarini osonlashtiradi. Muntazam yangilanishlar va texnik xizmat
ko'rsatish buxgalteriya tizimlarining dolzarbligini ta'minlaydi va kollejning
o'zgaruvchan ehtiyojlariga javob beradi. Tranzaksiyani qayta ishlash - Bitimlarni qayta
ishlash tartiblari moliyaviy operatsiyalarni o'z vaqtida qayd etish, tasniflash va
buxgalteriya tizimiga joylashtirishni o'z ichiga oladi. Xodimlar tranzaksiya
ma'lumotlarini to'g'ri kiritish va tranzaktsiyalarning to'g'ri kodlanganligi va
toifalanishini ta'minlash uchun javobgardir. Tranzaksiya yozuvlarining to‘g‘riligi va
to‘liqligini tekshirish, xatolar va kelishmovchiliklarni minimallashtirish uchun
muntazam ravishda solishtirish va ko‘rib chiqishlar o‘tkaziladi.
Moliyaviy hisobot
Moliyaviy hisobot jarayonlari oylik, choraklik va yillik moliyaviy hisobot va
hisobotlarni tayyorlashni o'z ichiga oladi.
Buxgalteriya guruhi turli manbalardan moliyaviy ma'lumotlarni to'playdi, hisoblarni
solishtiradi va umumiy qabul qilingan buxgalteriya tamoyillariga (GAAP) muvofiq
moliyaviy hisobotlarni tuzadi. Moliyaviy hisobotlar aniqlik, muvofiqlik va shaffoflikni
ta'minlash uchun rahbariyat va tashqi auditorlar tomonidan ko'rib chiqiladi.
Byudjetlashtirish va prognozlash
Byudjetlashtirish va prognozlash jarayonlari moliyaviy rejalashtirish va qarorlar qabul
qilishda rahbarlik qilish uchun yillik byudjetlar va moliyaviy prognozlarni tayyorlashni
o'z ichiga oladi.
Buxgalteriya bo'limi bo'lim boshliqlari va yuqori rahbariyat bilan tarixiy ma'lumotlar
va kelajak tendentsiyalari asosida real byudjetlar va prognozlarni ishlab chiqish uchun
hamkorlik qiladi. Haqiqiy moliyaviy ko'rsatkichlarni byudjet ko'rsatkichlari bilan
solishtirish va takomillashtirish yo'nalishlarini aniqlash uchun muntazam monitoring
va tafovut tahlillari o'tkaziladi.
Ichki nazorat
Ichki nazorat choralari aktivlarni himoya qilish, firibgarlikning oldini olish va
moliyaviy ma'lumotlarning yaxlitligini ta'minlash uchun amalga oshiriladi.
Xatolar va ruxsatsiz harakatlar xavfini minimallashtirish uchun vazifalarni ajratish,
avtorizatsiya nazorati va kirish cheklovlari qo'llaniladi.
Ichki nazorat tartib-qoidalari vaqti-vaqti bilan ko'rib chiqiladi va o'zgaruvchan xavflar
va tashkilot ehtiyojlarini qondirish uchun yangilanadi.
Muvofiqlik va me'yoriy talablar
Buxgalteriya bo'limi buxgalteriya hisobi standartlariga, qoidalarga va kollej siyosatiga,
shu jumladan nazorat qiluvchi organlar va moliya agentliklari tomonidan
belgilanganlarga muvofiqligini ta'minlaydi. Xodimlar muvofiqlik talablariga rioya
qilishni ta'minlash uchun tegishli buxgalteriya standartlari va qoidalari bo'yicha
treningdan o'tadilar. Muvofiqlikni baholash va yaxshilash yo'nalishlarini aniqlash
uchun ichki va tashqi auditlar o'tkaziladi.
Risklarni boshqarish
Xatarlarni boshqarish amaliyoti buxgalteriya operatsiyalari bilan bog'liq risklarni
aniqlash, baholash va kamaytirishni o'z ichiga oladi. Xatarlarni baholash jarayonlari
potentsial xavflarni aniqlash va xavflarni kamaytirish strategiyalariga ustuvorlik berish
uchun
o'tkaziladi.
Xatarlarning
ta'sirini
minimallashtirish
va
buxgalteriya
operatsiyalarining barqarorligini ta'minlash uchun faol choralar ko'riladi. Buxgalteriya
hisobi xodimlarining buxgalteriya hisobi tamoyillari, dasturiy ta'minot ilovalari va
me'yoriy hujjatlarga muvofiqligi bo'yicha bilim va ko'nikmalarini oshirish uchun o'quv
dasturlari taqdim etiladi. Xodimlar sanoat yutuqlari va ilg'or tajribalardan xabardor
bo'lish uchun sertifikatlar va uzluksiz ta'lim kurslari kabi kasbiy rivojlanish
imkoniyatlaridan foydalanishga da'vat etiladi. Ta'lim ehtiyojlarini aniqlash va
xodimlarning o'sishi va rivojlanishini qo'llab-quvvatlash uchun samaradorlikni
baholash va fikr-mulohazalar sessiyalari o'tkaziladi.
Hujjatlar va hujjatlarni yuritish
Hujjatlar amaliyoti va hisobni yuritish tizimlari moliyaviy hisobotlarning to'liqligi,
aniqligi va ulardan foydalanish imkoniyatini ta'minlaydi.
Hujjatlarni saqlash, arxivlash va yo'q qilish uchun standart operatsion tartib-qoidalar
(SOP) hujjatlarni saqlash talablariga muvofiqligini ta'minlash uchun o'rnatiladi.
Elektron hujjat aylanishi tizimlari hujjatlarni saqlashni markazlashtirish va hujjatlarni
qidirish va tekshirishni osonlashtirish uchun ishlatiladi.
Mijozlarga xizmat ko'rsatish va manfaatdor tomonlar bilan aloqalar
Buxgalteriya bo'limi bo'lim boshliqlari, professor-o'qituvchilar va xodimlar kabi ichki
manfaatdor tomonlarga, shuningdek, sotuvchilar, donorlar va nazorat qiluvchi idoralar
kabi tashqi manfaatdor tomonlarga mukammal mijozlarga xizmat ko'rsatishga intiladi.
Xodimlar manfaatdor tomonlarning so'rovlari va so'rovlariga javob berishadi, qarorlar
qabul qilishni qo'llab-quvvatlash va ijobiy munosabatlarni rivojlantirish uchun o'z
vaqtida va aniq ma'lumotlarni taqdim etadilar. Manfaatdor tomonlarning fikr-
mulohazalarini so'rash va o'z vaqtida tashvish yoki muammolarni hal qilish, manfaatdor
tomonlarning qoniqishi va ishonchini oshirish uchun qayta aloqa mexanizmlari mavjud.
Xatirchi Abu Ali Ibn Sino nomidagi Sog‘liqni saqlash texnika kollejidagi buxgalteriya
hisobi tizimi va tartiblari bir qancha kuchli va zaif tomonlarini ko‘rsatadi.
Kuchli tomonlari turli modullarni birlashtirgan, buxgalteriya operatsiyalarini har
tomonlama qo'llab-quvvatlashni ta'minlaydigan mustahkam buxgalteriya dasturidan
foydalanishni o'z ichiga oladi. Buxgalteriya bo'limi moliyaviy hisobotlarning yaxlitligi
va to'g'riligini ta'minlab, buxgalteriya hisobi standartlari, qoidalari va kollej siyosatiga
rioya qilish bo'yicha qat'iy majburiyatlarni namoyish etadi. Aktivlarni himoya qilish,
firibgarlikning oldini olish va moliyaviy ma'lumotlarning ishonchliligini ta'minlash
uchun ichki nazorat choralari samarali amalga oshirilmoqda. Buxgalteriya jamoasi
yuqori sifatli moliyaviy menejmentni ta'minlaydigan moliya, buxgalteriya hisobi
tamoyillari va me'yoriy hujjatlarga rioya qilish bo'yicha tajribaga ega bo'lgan malakali
mutaxassislardan iborat. Moliyaviy hisobotlar umumiy qabul qilingan buxgalteriya
hisobi tamoyillariga (GAAP) muvofiq tayyorlanadi, manfaatdor tomonlarga qarorlar
qabul qilish va javobgarlik uchun shaffof va ishonchli ma'lumot beradi. Biroq, bartaraf
etilishi kerak bo'lgan kamchiliklar ham mavjud. Budjet tashkilotlarida buxgalteriya
hisobi esa, umumiy holda buxgalteriya hisobini, shuningdek,budjet jarayonini bir
qismini tashkil qilib, foydalanuvchilami davlat budjetining ijrosi to‘g‘risidagi zaruriy
moliyaviy axborotlar bilan ta’minlaydi. Amaldagi buxgalteriya hisobi bo‘yicha
qonunchilikka muvofiq 0 ‘zbekiston Respublikasi davlat budjetida turadigan
tashkilotlaming buxgalteriya hisobi va hisobotlarini tartibga solish 0 ‘zbekiston
Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan amalga oshiriladi. Bunda, 0 ‘zbekiston
Respublikasining vazirlik va idoralari zarur hollarda, 0 ‘zbekiston Respublikasi Moliya
vazirligi bilan kelishgan holda, o‘z tizimidagi tashkilotlarda faoliyat xususiyatlaridan
kelib chiqqan holda buxgalteriya hisobi va hisobotlarining umumiy qoidalarini qo‘llash
tartibi to‘g‘risida belgilangan tartibda me’yoriy hujjatlar chiqarishlari mumkin. Budjet
tashkilotlarida buxgalteriya hisobini yuritish va moliyaviy hisobotlami tuzish
“Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi 0 ‘zbekiston Respublikasining qonuni va boshqa bir
qator qonunlar, 0 ‘zbekiston Respublikasi Hukumati hamda Moliya vazirligining bir
qancha me’yoriy-huquqiy hujjatlariga muvofiq olib boriladi. Ba'zi buxgalteriya
jarayonlari ma'lumotlarni qo'lda kiritish va qog'ozga asoslangan hujjatlarga tayanadi,
bu esa samarasizlik va mumkin bo'lgan xatolarga olib keladi. Buxgalteriya dasturiy
ta'minoti mustahkam funksionallikni ta'minlasa-da, samaradorlikni oshirish uchun
takrorlanadigan vazifalarni yanada avtomatlashtirish va ish oqimlarini tartibga solish
imkoniyatlari mavjud bo'lishi mumkin. Xodimlarni o'qitish va rivojlantirishda,
xususan, paydo bo'layotgan buxgalteriya standartlari, texnologiya qo'llanilishi va
tartibga soluvchi talablarda bo'shliqlar bo'lishi mumkin. Cheklangan xodimlar darajasi
va resurslari ish yukiga bo'lgan talablarni boshqarish va belgilangan muddatlarga rioya
qilishda qiyinchiliklar tug'dirishi mumkin, bu esa buxgalteriya operatsiyalarining o'z
vaqtida va sifatiga ta'sir qiladi. Hujjatlarni boshqarish va hujjatlarni yuritish amaliyoti
yetarli darajada standartlashtirilmagan yoki markazlashtirilmagan bo‘lishi mumkin, bu
esa hujjatlarni izlash, talablarga muvofiqlik va auditga tayyorgarlik ko‘rishda
qiyinchiliklarga olib keladi. Ushbu kamchiliklarni bartaraf etish uchun bir nechta
tavsiyalar berilishi mumkin. Avtomatlashtirilgan ish jarayonlari va elektron hujjat
aylanishi tizimlarini joriy qilish qo'lda jarayonlarga bog'liqlikni kamaytirishi va
samaradorlikni oshirishi mumkin. Buxgalteriya hisobi xodimlari uchun doimiy
treninglar va malaka oshirish imkoniyatlarini taqdim etish ularning buxgalteriya hisobi
tamoyillari, texnologiyani qo'llash va me'yoriy hujjatlarga rioya qilish bo'yicha
ko'nikmalari va bilimlarini oshirishi mumkin. Xodimlar darajasini va resurslarni
taqsimlashni baholash ish yuki talablari va tashkiliy ustuvorliklarni hisobga olgan holda
buxgalteriya operatsiyalarini etarli darajada qo'llab-quvvatlashni ta'minlaydi.
Buxgalteriya xodimlari va boshqa bo'limlar o'rtasida aloqa va hamkorlikni rivojlantirish
jarayonlarni soddalashtirishi, muammolarni hal qilishi va o'zaro funktsional jamoaviy
ishini rag'batlantirishi mumkin. Turli tashkilotlar bilan tuziladigan shartnomalami, agar
ular bevosita tashkilotning moliya-xo‘jalik faoliyatiga bog‘liq bo‘lsa, shuningdek,
xodimlarga mansab maoshlari, ish haqi ustamalari hamda mukofotlami belgilash
to‘g‘risidagi buyruqlar va farmoyishlarni dastlab bosh hisobchi ко‘rib chiqadi va ularga
imzo chekadi. Shundan keyingina mazkur hujjatlar tashkilot rahbari tomonidan
imzolanishi mumkin. Tashkilot rahbari bosh hisobchiga normativ-huquqiy hujjatlarda
nazarda tutilgan o‘z majburiyatlarini bajarishi hamda huquqlaridan foydalanishida
yordam berishga majburdir. Shuningdek,budjet tashkilotining bosh hisobchisiga o‘z
majburiyatlami bajargani hamda o‘z huquqlaridan foydalangani uchun tazyiq o'tkazish
qat’iyan ta’qiqlanadi va bunda aybdor bo‘lgan shaxslar qonunchilikka muvofiq
javobgarlikka tortiladilar. Bosh hisobchining pul mablag1 lari, tovar-moddiy va boshqa
qimmatliklami qabul qilish, saqlash va sarflash bo‘yicha qonunchilikka zid bo‘lgan
operatsiyalar bilan bog‘liq hujjatlami ijroga qabul qilishi hamda rasmiylashtirishi
ta’qiqlanadi. Buxgalteriya bo'limida doimiy takomillashtirish madaniyatini o'rnatish
fikr-mulohazalarni, innovatsiyalarni va o'zgaruvchan ehtiyojlar va muammolarga
moslashishni rag'batlantiradi. Ushbu jamlangan matn kollejdagi buxgalteriya hisobi
tizimlari va tartib-qoidalarining kuchli va zaif tomonlari hamda takomillashtirish
bo'yicha tavsiyalar haqida umumiy ma'lumot beradi. Xatirchi Abu Ali Ibn Sino
nomidagi Sog‘liqni saqlash texnika kollejida buxgalteriya hisobi tizimi va tartiblarini
takomillashtirish bo‘yicha bir qancha tavsiyalar berish mumkin.
Birinchidan, avtomatlashtirilgan ish jarayonlari va elektron hujjat aylanishi tizimlarini
joriy etish qo‘lda jarayonlarga bog‘liqlikni kamaytiradi, operatsiyalarni soddalashtiradi
va xatolarni kamaytiradi. Ikkinchidan, buxgalteriya xodimlarini yangi standartlar,
texnologiyalarni qo'llash va me'yoriy hujjatlarga rioya qilish bo'yicha doimiy o'qitish
va malakasini oshirish imkoniyatlarini taqdim etish ularning malakasi va
samaradorligini oshiradi. Uchinchidan, xodimlar darajasini va resurslarni taqsimlashni
baholash buxgalteriya operatsiyalarini etarli darajada qo'llab-quvvatlashni, ish yukiga
bo'lgan talablarni hal qilishni va muhim vazifalarni ustuvorligini ta'minlaydi. Bundan
tashqari, buxgalteriya xodimlari va boshqa bo'limlar o'rtasidagi aloqa va hamkorlikni
rivojlantirish jarayonlarni soddalashtiradi, muammolarni hal qiladi va o'zaro faoliyat
funktsional jamoaviy ishiga yordam beradi. Hujjatlarni boshqarish va hujjatlarni
yuritish amaliyotini standartlashtirish izchillik, aniqlik va muvofiqlikni ta'minlaydi,
foydalanish imkoniyatini oshiradi va hujjatlarni yuritish talablariga rioya qilishni
osonlashtiradi. Ichki nazorat choralarini kuchaytirish, texnologik yechimlardan
foydalanish va doimiy takomillashtirish madaniyatini shakllantirish samaradorlik,
samaradorlik va muvofiqlikni yanada oshiradi. Muvofiqlik monitoringi jarayonlarini
takomillashtirish va rahbariyatni qo'llab-quvvatlash va takomillashtirishga jalb qilish
takomillashtirish tashabbuslarining muvaffaqiyatli amalga oshirilishini ta'minlaydi.
| 