-rasm. Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi та’lumotlarini shakllanishi va

asosiy vositalar hamda boshqa moddiy qimmatliklami ulaming saqlanish va 
foydalanish joylarida butligini muntazam nazorat qilinishini ta’minlash.
Buxgalteriya hisobi nazariyasidan
Buxgalteriya hisobi balans bilan boshlanib, balans hilan tugaydi. Bu uning 
texnologiyasidir. 
Buxgalteriya hujjatlarini, hisob registrlarini, shuningdek, xarajatlar smetalarini (ilova 
hisob-kitoblari bilan birga) saqlanishini 9 ta’minlash va amaldagi qonunchilikda 
nazarda tutilgan boshqa vazifalar. Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobini tashkil 
qilishning bir qator o‘ziga xos xususiyatlari mavjud. Jumladan, budjetdan mablag1 
bilan ta’minlash tartibi, ish haqi fondini tashkil qilinishi va sarflanishi, budjetdan 
tashqari mablag'lar jamg‘armasini tashkil qilish, ulaming me’yorlari va sarflash 
yo‘nalishlari, o‘zlariga biriktirilgan mol-mulklardan foydalanish maqsadi, tartibi va 
boshqalami har birini aniq qonunchilik bilan belgilanganligidir. Masalan, 0 ‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 3-sentabrdagi “Budjet tashkilotlarini 
mablag‘ bilan ta’minlash tartibini takomffiashtirish to‘g‘risida”gi 414-sonli qaroriga 
muvofiq budjet tashkilotlarini budjetdan mablag4 bilan ta’minlash tartibi belgilab 
berilgan.
2-rasm. Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobini tashkil qilishning 
alohida xususiyatlarini belgilovchi omillar 
 

Budjet tashkilotlari tomonidan amalga oshirilayotgan barcha xo‘jalik operatsiyalari 
ulami tasdiqlovchi hujjatlar bilan rasmiylashtirilishi lozim. Ushbu hujjatlar ular asosida 
buxgalteriya hisobi yuritiladigan birlamchi hisob hujjatlari bo‘lib xizmat qiladi. 
Amaldagi qonunchilikka muvofiq tegishli texnik vositalar mavjud bo‘lgan hollarda 
birlamchi hujjatlar va registrlami mashina o‘qiydigan axborot tashuvchilarda tuzishga 
yo‘l qo‘yiladi. Bunda tegishli me’yoriy-huquqiy hujjatlaming talablariga toiiq rioya 
qilinishi lozim. Hisoblash texnikasi vositalari yordamida mashina o‘qiydigan 
tashuvchilarda tuzilgan birlamchi hujjatlar va registrlar, tegishli majburiy rekvizitlar 
mavjud bo‘lganda, buxgalteriya hisobida qo‘llanilishi mumkin. Mashina usulida 
tayyorlangan hujjat, amaldagi qonunchilik talablariga muvofiq moddiy tashuvchiga 
(magnitli, qog‘ozli) yozilishi, tayyorlanishi va qog‘ozga chiqarilishi lozim. 
Buxgalteriyaga boshlang‘ich hisob hujjatlarini topshirish muddatlari bosh hisobchi „ 
tomonidan tuzilib, tashkilot rahbari tomonidan tasdiqlangan jadval asosida belgilanadi. 
Moddiy javobgar va boshqa mansabdor shaxslarga ushbu jadvaldagi hujjatlami va 
ma’lumotlami buxgalteriyaga topshirish muddatlari haqida ko‘ chirma taqdim etiladi. 
Budjet tashkilotlari tomonidan qo‘llanilishi mumkin boigan hujjatlar aylanish grafigini 
taxminiy ko‘rinishini quyidagicha. 

Download 0,63 Mb.