Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
tovarlarvahizmatlaryaratish,
taqsimlash,
ayirboshlashvaiste’molqilishjarayoniob’ektlarivasub’ektlariningto‘laqonlio‘zaroalo
qaqilishimkoniyatinita’minlaydiganinfratuzilmaochiqligitufaylimavjudbo‘lishimu
mkin.To‘laqonlio‘zaroaloqaqilishuchunbarchaiqtisodiyotob’ektlarivasub’ektlarisez
ilarliraqamlitarkibiyqismlargaegabo‘lishlarilozim.Masalan,
hozirgi
paytda
avtomobilning iste’mol xususiyatlari va havfsizlik ko‘rsatkichlari uning hisobiga
sezilarli darajada yaxshilanadigan raqamlitarkibiy qismlari (dasturiy ta’minot va
datchiklar) avtomobil qiymatining yarmidan ko‘pini tashkil qiladi.
Kelajakda
ko‘plab tovarlar va hizmatlar qiymatining sezilari qismi uning raqamli tarkibiy
qismi bilan belgilanadi. Bunday tovarlar “aqlli” buyumlar deb ataladi.
Raqamlashtirishda mahsulot yoki xizmatlarning
asosiy xususiyatlari jiddiy
yaxshilanishi
(
masalan,
avtomobil
havfsizligi
o‘shadi
va
uningekspluatatsiyaqiymati
kamayadi
)yokiyangi
xususiyatlar
(
ovoz
bilan
boshqarish,
internetyokimobiltelefonlan
turib
masofadan
boshqarish
kabilar
)paydo bo‘lishilozim.
Kognitiv texnologiyalar yordamida intellektuallashtirilgan internetda axborot
izlab topish mashinalari bir so’rovga javob tariqasida minglab javoblar beradi. Bu
ma’lumotlar inson
idrok qilishi uchun ochiq, ishonchli va to‘liq bo‘lisga
musobaqalashib, to‘plangan ma’lumotlarni o‘zlari qayta ishlay boshlaydilar va
natijada bu dunyoni biz uchun “shaffof” qiladi. Bunday dunyoda aldab bo‘lmaydi,
chunki yolg‘on darhol fosh bo‘ladi, obru-e’tibor
esa eng muhim kapital
hisoblanadi. Iste’molchi ishlab chiqaruvchini mustaqil ravishda topadi,
avtomatik
hujjataylanmansii hisobga olgan holda esa u to‘gridan-to‘g‘ri barcha kontragentlari
bilan o‘zaro aloqa qilishi mumkin bo‘ladi. Shu tariqa
