|
Modelni korrektirovka qilish (to'g'rilash)
|
| bet | 6/6 | | Sana | 21.05.2024 | | Hajmi | 224,62 Kb. | | #249230 |
Bog'liq Toshkent toModelni korrektirovka qilish (to'g'rilash). Agar modelni mosligini tekshirish mobaynida tizim bilan model orasida ruxsat etilmagan omutanosibliklar aniqlanib qolguday bo'lsa, u holda modelni to'g'rilash
zarurati paydo bo'ladi. Model korrektirovka qilinayotganda quyidagi ko'rinishdagi o'zgarishlar bo'lishi mumkin:
-global;
-lokal;
-parametrik.
Agar konseptual yoki matematik modelda uslubiy xatolik mavjud bo'lsa, u holda modelga global o'zgartirishlar kiritish zarurati paydo bo'ladi. Bunday xatoliklarni yo'qotish natijasida yangi model hosil bo'ladi. Lokal ko'rinishdagi o'zgarishlarda esa ba'zi bir parametr yoki algoritmlarni aniqlashtiriladi. Ular quyidagicha amalga oshiriladi, masalan, tizim komponentalari va tashqi ta'sirlarni yaxshiroq tasniflab beruvchi boshqa modellar bilan almashtirish orqali. Lokal o'zgarishlar matematik modelni qisman o'zgartirsada, lekin ba'zi holatlarda dasturiy modelni yangilash zarurati paydo bo'ladi. Iloji boricha bunday ko'rinishdagi o'zgarishlarni qilmaslik uchun, modellashtirishni maqsadiga erishishda lozim bo'ladigan darajadan ko'ra ko'proq darajada detallashtirish (bo'laklash) (tizimni) tavsiya etiladi.
Parametrik o'zgarishlarga esa kalibrli deb atalmish, ba'zi bir maxsus parametrlarni o'zgartirishlar kiradi.
Modelni korrektirovka qilish strategiyasi quyidagicha bo'lishi lozim: birinchi navbatda global o'zgarishlar, ikkinchi navbatda lokal o'zgarishlar va nixoyat oxirgisi parametrik o'zgarishlar.
Modelni mosligini tekshirish va uni korrektirovka qilish bosqichi modelni yaroqlili sohasi aniqlash va fiksatsiya qilish bilan yakunlanadi. Yaroqlili sohasi deganda shunday shartlar to'plami nazarda tutiladiki, agar mazkur shartlar o'rinli bo'lsa, u holda modellashtirishning natijasi ruxsat etilgan oraliqda, ya'ni natijalar tadqiqotchini qanoatlantiradi.
Obekt modeli olinganidan so‘ng, u moslikka tekshiriladi. Modelning mosliligi (lot. olingan bo‘lib, adaequatus – tenglashtirish, teng) – bu model hususiyatlari va modellashtiriladigan obektning hususiyati bilan mos kelishidir. Model mosligi baholash – modelni real sistemaga mos kelishini tekshirish. Modelni real obektga mosligini baholash jaryoni tajribaviy ma’lumotlar hisoblariga yaqinligi bilan baholanadi.
Modelning mosligini asoslash uchun bir nechta kriteriyalar mavjuddir: Fisher kriteriyasi, Styudent kriteriyasi va boshqalar. U yoki bu kriteriyani tanlash modellashtirilayotgan obektning chiqish signalining statik hususiyatlariga bog‘liqdir.
|
| |
