47
Hozirgi zamon kompyuterlari va ularning dasturlar ta’minoti, grafik axborotlarni bemalol
uch o‘lchamda ham loyihalash imkoniyatini beradi. Buning uchun qator grafik dasturlar mavjud
bo‘lib, ular orasida AutoCAD dasturi muhandislik va qurilish arxitektura chizmachiligi uchun
berilgan o‘lchamlar asosida ikki va uch o‘lchamli loyihalash ishlarini yuqori aniqlikda bajarish
imkoniyatini beradi.
Kompyuterda uch o‘lchamli loyixalash ishlari ikki o‘lchamli
loyihalashga nisbatan
birmuncha murakkabroq bo‘lishi bilan birga quyidagi afzalliklarga ega:
1. Ob’ekt sirtlarining o‘zaro kesishuvini avtomatik bajarish;
2. Ob’ektlarni asosiy va qo‘shimcha ko‘rinishlarga o‘tkazib, o‘zaro vaziyatlarini
o‘zgartirish;
3. Ob’ektlarning yuzalarini tabiiy ranglarga bo‘yash;
4. Bajarilgan uch o‘lchamli rederlangan-bo‘yalgan ob’ektlarni tahlil
qilib ishlab chiqarish
uchun zarur bo‘lgan talablarda ishlab chiqish;
5. Yasalgan uch o‘lchamli modelni-buyumni fazoni istalgan nuqtasidan ko‘rish va kuzatish.
«Визуальные стили», «Вид» панелллари
AutoCAD dasturida ikki o‘lchamlidan uch o‘lchamli loyihalash
«3D каркас»ga o‘tish
uchun «
Визуальные стили»dagi (3- rasm) 2- tugma yuklanadi. Undagi 1- tugmani yuklash bilan
ikki o‘lchmali loyihalash «
2D каркас» ga qaytiladi.
AutoCADda ob’ektlar va ularning elementlari bo‘lgan sirtlar karkas ko‘pyoqlik (3- rasm, 3-
tugma yordamida), yoki ravon yuzali qattiq jism ko‘rinishida (3- rasm, 4, 5- tugmalar yordamida)
tasvirlanishi mumkin.
Bunday qattiq jismlarni va ularning
birikmalaridan iborat
bo‘lgan
ob’ektlarni
loyihalashda
ikki
o‘lchamli asosiy
ko‘rinishlardan
va
uch
o‘lchamli
izometrik tasvirlardan
foydalaniladi.
Shu sababli uch o‘lchamli loyihalashda bunday ko‘rinishlar
bitta
View -
Вид (ko‘rinishlar) paneliga joylashtirilgan, 4- rasm.
2- расм
1- расм
1
2
3
4
2- расм
1 2 3 4 5
3- расм.
48
1 – Nomlangan ko‘rinishlar (
Named Views);
2 ÷ 7 - 6ta standart ustdan, tagdan, chapdan, o‘ngdan, olddan va orqadan asosiy ortogonal
ko‘rinishlar;
8 ÷ 11 - 4ta standart izometrik ko‘rinishlar;
12 – Kamera (
Camera) – ko‘rish yo‘nalishini kamera va ko‘rish nuqtalari yordamida
belgilaydi.
Ko‘rinishni o‘zgartirishning
yana bir imkon 3DORBIT buyrug‘i yordamida amalga
oshiriladi.
Bu buyruq chaqirilganda, ekranda orbitali aylana paydo bo‘ladi. Kursorni uning
kvadratlari bilan bog‘lab, sichqonchani
chap tugmasi yordamida surilsa, ko‘rish yo‘nalishini
o‘zgartirib, ob’ektni ko‘rinmas tomonlarini ham kuzatish mumkin.
Ma’lumki har qanday murakkab detal va jismlar bir nechta o‘zaro birikkan oddiy jismlardan iborat
bo‘ladi. Bunday jismlarga ob’ektning primitivlari deb ataladi.
Murakkab uch o‘lchamli ob’ektalar oddiy «g‘ishtlar»dan yasaladi. Bu oddiy «g‘ishtlar»
qattiq jismli primitivlar deyiladi. Chizmachilikda ko‘p uchraydigan qattiq jismli primitivlarning
asosiylariga kub, tsilindr, shar, konus, torlar kiradi. Ularga
BOX (Kub),
WEDGE (Pona),
CONE
(Konus),
CYLINDER (TSilindr),
SPHERE (Shar) va
TORUS (Tors) kabi qattiq jismlar kiradi.
Ularni yasash
buyruqlarining tugmalari “Моделирование” (Моделлаш) panelida joylashgan
bo‘ladi, 5-rasm. Shunday qilib jismlarni uch o‘lchamda
loyihalash uchun ekranda view
(ko‘rinishlar) va
Solids (qattiq jism) panellari bo‘lishi shart bo‘ladi.
