|
Traktor yurish qisimlaring tuzilsihi va ularni tuproqqa ko‘rsatadigan tasiri
|
| Sana | 24.05.2024 | | Hajmi | 1,19 Mb. | | #252472 |
Bog'liq rahmatulloh
Traktor yurish qisimlaring tuzilsihi va ularni tuproqqa ko‘rsatadigan tasiri
Barcha traktorni yurish qismi transmissiyadan kelayotgan burovchi momentni, harakat yuzasi bilan ilashish kuchini paydo qilish bilan, mashinani ilgarilanma harakatiga aylantirib berishdan iborat. Yurish qismi ostov, harakatlantirgich vaosmalardan iborat boiadi. Traktoming ostovini unmg asosi, desa boiadi. Chunki unga traktor va avtomobilning barcha mexanizm va qurilmalari qotiriladi. Shuning uchun u doimo dinamik va statik yuldanishlar ostida ishlaydi.
Ostov mustahkam va bikir boiishi bilan birga, traktor va avtomobillaming butun ishlash muddatiga almashtirilmasdan ishlab berishi kerak. Traktorlar ostovi bo'yicha uch xil boiadi: 1 .Ramali traktorlar. 2.Yarim ramali traktorlar. 3.Ramasiz traktorlar. Ramali ostov bo'yiama lonjeronlar va ko'ndalang to'sinlardan iborat boiadi. Bunday ostovlar nihovatda mustahkam va bikir boiib, ulami barcha mexanizmlariga servis ko'rsatish uchun yetib borish qulay. Bunday ostovlar, asosan, zanjir tasmali traktorlarda qoilaniladi.
G‘i!dirakli traktorlarning yurish qismi Gildirakli traktorlarning yurish qismi ostov, harakatlantirgich va osmalardan iborat. Gildirakli traktorlar ostovi bo'yicha ikkiga bo'linadi: 1. Yarim ramali traktorlar. 2. Ramasiz traktorlar. Yarim ramali gildirakli traktorlarda ramaning yarmi lonjeronlardan, qolgan yarmini esa transmissiya mexanizmlarining asoslari tashkil etadi, (64-rasm). Bularga MTZ-80, MTZ-82, T-28X4, T-40, T40A, T-100M traktorlar kiradi.
Traktoming yarim ramasi ikkita parallel joylashgan lonjeronlardan 2 va lonjeronlami old qismdan birlashtirib turuvchi to'sin 1 dan iborat. Yarim ramani bu qismiga dvigatel va lonjeronlaming tashqi tomoniga qishloq xo'jalik traktorlari ham (kultivatoming oldingi qismi) qotiriladi. Yarim ramaning ikkinchi qismini ilashish muftasi. uzatmalar qutisi va oxirgi uzatmalaming asoslari tashkil etadi. Bazi traktorlarda ikkita yarim ramani shamirli bog‘langan turlari ham ishlatiladi (T-150K, K-701) 65-rasm
Ikki varim rama 1,4 bir-biri bilan shamir moslamasi 3 yordamida bogiangan. Shamir moslamasining o'zi ikkita 2,5 sharmrdan iborat. Vertikal shamir ramalari 35° ga burilishi bilan traktorni burilishini amalga oshiradi. Gorizontal shamir yarim ramalami 16° gacha birbiriga nisbatan o'zgartirish] bilan traktorni har xil past-baland yuzada harakat qilishini ta’minlaydi. Yarim ramada teshiklar va tekis yuzalar boiib, unga traktoming har xil qismlari qotiriladi. Ramasiz traktorlarda rama vazifasini transmissiya qismlarining asoslari o‘taydi. Traktorlaming barcha mexanizm va qismlari shu transmissiyaning korpusiga qotiriladi. Gildirakli traktorlardan T-25A shunday ostovga ega. Gildirakli harakatlantirgich. Gildirakli traktorlarda harakatlantirgich vazifasini gildiraklar olavdi. Odatda, traktorlar yetaklovchi va yo‘na!tiruvchi gildiraklarga ega. Yetaklovchi gildirakka burovchi moment berilgani uchun u tuproq bilan ilashish hosil qiladi va urinma tortish kuchini hosil qilishi natijasida, tuproqning siljituvchi reaksiyasini pay do qiladi. Shu asosda traktor harakatga keladi. Y o‘naltiruvchi gildirakka burovchi moment berilmavdi. U traktomi bo‘ylama o ‘qiga nisbatan holatini o ‘zgartirib, traktorni yo'nalishini belgilaydi. Traktorlarda, asosan shinali gildiraklar qollaniladi. Gildiraklar, asosan, diskli va disksiz boiishi mumkin. Biz o'rganayotgan traktorlaming gildiragi diskli bolgani uchun, asosan, g ildiraklami shu turiga toixtalamiz. Diskli gildiraklar, gardish, disk, gubchak va shina qismlardan iborat. Ko‘p traktorlarda gubchak qismi yo‘q boiib, unday gildiraklar boltlar yordamida to‘g ‘ridan-to‘g ‘ri yarim o‘qlar flaneslariga qotiriladi. Disk bilan gardish bir-biriga nisbatan har xil joylanishgan boiishi mumkin, 66-rasm. Bunda disk gardishga ichkaridan (66a-rasm), o‘rtasidan (66b-rasm) va tashqaridan (66d-rasm) birlashtirilishi mumkin. Disklammg o‘zi esa qabariq (66e-rasm) va botiq (66/-rasm) boiishi mumkin. Disk va uning gardishiga qotirilish xillaridan qaysi birini qollash, traktorni ko'ndalarig kengligini (koleyasini) o‘zgartirishga olib keladi. Lekin shuni ham esda saqlash kerakki, traktor kengligini o'zgartirish nafaqat har xil disklami qollash bilan, balki varim o ‘q trubasini surish yoki yarim o ‘qda gildirak gubchagini surish bilan ham amalga oshiriladi. Shinali g'ildirakiammg asosiv qismi hisoblanadi. Hozirda qishloq xo'jalik traktoriari uchun xilma-xil oichamdagi shinalar ishlab chiqanlmoqda.
Shinalar. Shina qayishqoq element boiib, doimo harakat yuzasi bilan ilashishda boiadi va traktoming ogirligini tuproqqa o'tkazib, shina yetakchi gildirakka o'matilgan boisa, ilashish kuchini hosil qiladi, (yetakchi gildirak boisa), yo'naltiruvchi boisa. traktoming harakat trayektoriyasi bo'yicha harakalini taininlaydi Zamonaviv traktor va avtomobillar pnevmatik shinalar bilan jihozlangan. Shinalar oichovlari, konstruksiyasi va vazifasi bo'yicha xillanadi. Shinalar shakli bo'yicha profilining balandligi H ni. kengligi В ga boigan nisbati bo'yicha farqlanadi, 67-rasm. oddiy profilli (H/B=0,09... 1,1); keng profilli (H/B=0,75...0,85); arochniy (H/B=0,4...0.6); pnevmokatokli (H/B=0,1 ...0,4).
Shinaning oicham lan va konstruktiv xususiyatlari uning nomlarida ko'rsatilgan bo'lib. oichovlari dyuvmlarda yoki millimetrlarda beriladi. Traktorlar shinalari dyuymlarda beriladi. Misol uchun: 13.6R38 va 18,4-30 Birinchi raqami - shina profili (dyuymlarda); Ikkinchi raqami - obodani shina o'rnaliladigan diametri d, dyuym. R-kord lplarini radial joylashuvi; Raqamlar orasidagi tire «-» -kord iplarini diagnalli joylashuvini bildiradi. Bulardan tashqari shina yuzasiga har xil belgilar qo‘yiladi; masalan: ishlab chiqarilgan zavod nomi, ishlab chiqarilgan tartib raqami. Qo'shimcha belgilar, ya’ni aylanish yo'nalishi, yuklanish indeksi va tezlik indekslari qo‘yiladi. Traktor shinalarining protektorida tuproqning ilashtiruvchilari boiib, aylanish vo‘nalishiga qiya qilib yasalgan. Shinalar diagonal va radial kordli xillariga boiinadi. Quyida kamerali shinaning tuzilishi ko'rsatilgan 68-rasm.
|
| |
