Tanlab olingan
yoki hisoblab topilgan P
p4
asosida rul boshqar
masining barcha detallaridagi yuklanishlarni aniqlash mumkin.
XI.4. Rul mexanizmlari
Rul mexanizmi boshqariluvchi g‘ildiraklami oson burishga imkon
yaratib, haydovchining rul chambaragidagi burovchi momentini
oshirgan holda soshka valiga yetkazib berish uchun xizmat qiladi. Rul
mexanizmi shestemyali, chervyakii, vintli, krivoshipli boMishi mumkin.
Rul mexanizmiga quyidagi talablar qo‘yiladi:
- FIK to‘g‘ri yo‘nalishda (kuch rul chambaragidan
boshqariluvchi
g ‘ildiraklarga uzatilganda) yuqori boMishi kerak, teskari yo‘nalishda
(yoMning notekisliklaridan hosil boMgan zarbalar rul chambaragiga
uzatilganda) birmuncha past boMishi kerak;
- boshqariluvchi gMldiraklaming stabillashiga, ya’ni burilgandan
so‘ng o‘z holatiga qaytishiga qarshilik qilmasligi kerak;
- boshqariluvchi gMldiraklar neytral holatda boMganda rul mexa
nizmidagi tirqish minimal boMishi kerak va bu
tirqishini ekspluatatsiya
vaqtida sozlash imkoni boMishi kerak;
- rul mexanizmining uzatishlar soni o‘matilgan qonunda o ‘zgarishi
kerak;
- rul mexanizmi jarohatlanishga ^arshi qurilmalarga ega boMishi
kerak;
- umumiy talablar.
Rul mexanizmini baholovchi parametrlar:
1~) Rul mexanizmining FIK:
-to‘g‘ri yo‘nalishdagi FIK
n i PU=
0,6-0,95;
M р.ч
bu yerda:
М
ишк1
- rul chambaragiga keltirilgan
rul mexanizmining
ishqalanish momenti;
M p y
- rul chambaragining momenti
- teskari yo‘nalishdagi FIK:
= 1
- Т Г 1-’
7/1,,*,= 0,55-0,85;
119
bu yerda:
М
ишк2
- soshka valiga keltirilgan rul mexanizmining
ishqalanish momenti;
MCB -
boshqariluvchi g'ildiraklardan
soshka valiga keltirilgan
momenti.
2) Rul chambaragiga uzatilayotgan zarbalarni kamaytirish
YoMning notekisliklaridan hosil boMadigan zarbalarning rul
chambaragiga keskin uzatilishi boshqariluvchanlikni yo'qotishga olib
keladi. Bu zarbalarni kamaytirishning quyidagi usullari mavjud:
- teskari yo'nalishdagi FIK to‘g‘ri
yo'nalishdagi FIK dagi bir
muncha kichik
qilib tayyorlanadi;
- boshqariluvchi g'ildiraklar neytral holatda rul mexanizmining
uzatishlar soni oshiriladi;
- boshqariluvchi g'ildiraklarning obkatka yelkasi kamaytiriladi;
- rul mexanizmining podatlivost oshiriladi;
- rul mexanizmida yoki rul yuritmasida amarotizatsiyalovchi
qurilmalar o'rnatiladi;
- rul boshqarmasida gidrokuchaytirgichlar ishlatiladi;
3) Rul mexanizmidagi tirqishlar:
Rul chambaragini burilish burchagi a oshib
borgan sari tirqish ham
oshib borishi kerak. Buning sababi: avtomobil asosan to 'g'ri yo'nalishda
harakatlangani uchun rul mexanizmidagi rul elementlarining neytral
holatdagi qismi tez yeyiladi. Ulardagi tirqishli sozlash uchun bu
elementla bir-biriga yaqinlashtiriladi. Agar
chetki holatlarda tirqish
avvaldan katta bo'lmasa, u holda rul mexanizmi tiqilib qolishi mumkin,
chunki chetki holatlarda elementlar kam yeyiladi. Yangi avtomobillar
uchun tirqish 10 -15 ° dan oshmaydi.