Tuproq reaksiyasi (pH) ko‘rsatkichlari
almashinuvchi va gidrolitik shakllarga bo‘linadi. Tuproq bilan eritmadagi tuzlar orasidagi o‘zaro ta‘sir natijasida almashinuv reaksiyasi boradi hamda eritmaga H+ va Al3+ ionlari siqib chikariladi. A l m a sh i n u v ch i k i s l o t a l i l i k tuproqning KCl, NaCl va BaCl2 kabi neytral tuz eritmasi bilan o‘zaro ta‘siri natijasida yuzaga keladi. Almashinuvchi kislotalilikni aniqlashda odatda 1n KC1 eritmasidan foydalaniladi. Bunda quyidagi reaksiya boradi va eritmada xlorid kislotasi hosil bo‘ladi:
Tuproq ] H +KCl Tuproq ]K+HCl (eritmada)
Almashinuvchi kislotalilik ko‘rsatkichi pH bilan hamda 100 g tuproqda mg ekv shaklda ifodalanadi.
Gidrolitik kislotalilik tuproqning
gidrolitik ishqoriy tuz, jumladan sirka kislotasining natriyli tuzi (CH
3COONa) eritmasi bilan o‘zaro ta‘siri natijasida hosil bo‘ladi. Reaksiya kam ishqoriy muhitda quyidagi sxema asosida kechadi:
Tuproq ] H +CH
3 COONa = Tuproq ] Na+CH
3 COOH.
Hosil bo‘lgan sirka kislotasining vodorod ionlari eritmaning kislotaliligini belgilaydi. Gidrolitik kislotalilikning ko‘rsatkichi 100 g tuproqda mg/ekv bilan ifodalanadi. Gidrolitik kislotalilik miqdori, odatda
almashinuvchi va aktual
