U. M. Matmusayev, M. Q. Qulmetov, T. A. Ochilov, T. A. Toytrova, J. R. Muxtarov metrologiya, stand artlash

Davlatlar o ’rtasida savdo va iqtisodiy, texnikaviy, madaniy aloqalarning 
rivojlanishi halqaro tashkilotlar tomonidan ishlab chiqilgan me'yoriy hujjatlar bilan 
jahon bozoriga yuqori sifatli raqobatbardosh mahsulotlar etkazib berish bilan 
uyg’unlashadi. Davlatiaro savdo-sotiq munosabatiarini samaraii b o ’iishi uchun 
mahsulotlami sertifikatsiya qilishning ahamiyati kattadir. Bir turdagi m ahsulot ishlab 
chiqaruvda turli mamlakatlarda b o ’lishidan qat'iy nazar shu mahsulot sifatiga kafolat 
beruvchi sertifikatsiyadan foydalanadilar.
Mahsulotni sertifikatsiyalash mahsulot ishlab chiqaruvchilar orasida raqobatli 
kurashda o ’zlarining savdo-sotiqdagi mavqeini mustahkamlashda asosiy vositalardan 
biri hisoblanadi.
Tovar-tayyorlovchining faoliyati natijasida olingan m axsulot, shu jumladan 
iste'molchiga shartnoma asosida sotish uchun import qilingan mahsulot.
Iste'molchi- biror bir tovam i mahsulotni yoki xizmatni foyda olish bilan 
bog’liq b o ’lmagan, o ’zining shaxsiy extiyojini qondirish maqsadida sotib oluvchi, 
buyurtmachi yoki sotib olm oqchi, buyurtma bermoqchi b o ’lgan fuqaro (jism oniy 
shaxs).
Tayyorlovchi-iste'm olchiga realizatsiya qilish uchun tovar ishlab chiqruvchi 
korxona, tashkilot, m uassasa yoki xususiy tadbirkor.
Tovar xafsizligi-oddiy iste'mol sharoitida foydalanil-ganda, saqlanganda, 
tashilganda yoki ulam i utilizatsiya qilinganda inson hayotiga, salomatligiga rahna 
solmaydigan, iste'molchi mulkiga va atrof muhitga zarar etkazmaydigan tovar yoki 
ish va xizmat natijalari.
Tovar kamchiligi-tovar yoki xizmatning me'yoriy xujjatlarga k o ’rsatilgan 
shartlariga, shartnoma yoki oddiy sifat talablariga mos kelmasligi.
Kafolatli muddat-tovaming ekspluatatsiya qilish qoidalariga amal qilgan 
holda, me'yoriy hujjatlarda k o ’rsatilgan sifatli xizmat qilish muddati(ko’rsatkich oy, 
soat, sikl, km v.b).
Xizmat muddati- me'yoriy hujjatlarda o ’matilgan tovardan foydalanish davri. 
Bu davr tugagandan so ’ng tovarning texnik holatidan qat'iy nazar ekspluatatsiya 
qilish to ’xtatiladi.
261

Yaroqlilik (saqlanish) muddati- tovar o ’z iste'mol xususiyatlarini 
saqlay 
oladigan ma'lum muddat. Bu muddat tugagaridan so ’ng tovar inson salomatligi va 
xayotiga xafvli bo’lishi mumkin.
«Iste'molchilar huquqini him oya qilish» to ’g ’risidagi qonun. 1996 yil 26 
aprelda «Iste'molchilar huquqini himoya qilish» to ’g ’risidagi qonun qabul qilindi 
Qonun 30 ta banddan iborat.
Iste'molchining huquqlari:
-tovar va tovar ishlab chiqaruvchi to ’g ’risida to ’liq va haqqoniy ma'lumot
olish;
-tovar va tovar sifatini erkin tanlashi;
-tovar xafsizligi;
-sifatsiz tovardan etkazilgan moddiy, m a'naviy zaram i to ’la undirilishi;
-iste'm olchi huquqi buzilganda sud yoki boshqa davlat idoralariga 
huquqlarini him oya qilish uchun murojaat qilishi.
-iste'molchilar jam oat tashkilotini tuzish;
-ayrim toifadagi iste'molchilar uchun, ijtimoiy him oyaga muxtoj kishilarga 
qonun tomonidan savdo v a m aishiy xizm at turlariga yengilliklar o ’matilishi mumkin.
Qonun 30 ta moddadan iborat b o ’lib, iste'm olchilam ing huquqlarini himoya 
qilish uchun xizm at qiladi. Qonunning 1-moddasida qonunda keltiriladigan asosiy 
tushunchalar keltiriladi. Undan tashqari quyidagi tushunchalar kiritilgan.
Kassa cheki-tovam i sotib olganligi yoki xizm at uchun haq to ’langanligini 
tasdiqlaydigan hujjat b o ’lib, kassa apparatining nomeri o ’matilgan buladi.
Tovar cheki-xizm at uchun haq to ’langanligi tasdiqlovchi hujjat b o ’lib, unda 
baho, sana, sotuvchining nomi va manzili yozilgan bo’ladi.
Qonunning 2-moddasiga: iste'm olchilam ing huquqlarini himoya qilish 
to ’g ’risida qonun hujjatlari ko’rsatilgan.
3-moddasida, xalqaro shartnomalar va bitim lar bilan muddati ko’rsatilgan.
4-modda. Iste'molchilaming asosiy huquqlari k o ’rsatilgan.
5-moddada. Ishlab chiqaruvchi savdo va xizm at ko’rsatish 
qoidalari 
to ’g ’risida yozilgan.
262

о
6-modda. Tovarlar to ’g ’risida m a'lumot berish ta r tib i k o ’rsatilgan.

Download 8,02 Mb.