N a zo ra t savollari va top sh iriq lari

chiqish uchun asos; standartni ishlab chiqish maqsadi va vazifalari; standartlashtirish 
ob'ektining tavsifi; standartning ilmiy-texnikaviy darajasi; standartni joriy qilishning 
texnik-iqtisodiy samaradorligi; joriy qilish, standartni harakatga keltirish (amal qilish 
muddati) va standartni tekshirish; boshqa me'yoriy hujjatlar bilan o ’zaro bog’liqligi; 
fikr-mulohaza olish uchun yuborilgani to ’g ’risida m a'lum ot (standart loyihasining 
birinchisidan tashqari hamma tahriri bo’yicha); kelishilganligi to ’g ’risida ma'lumot 
(faqat tasdiqlashga oshiriladigan standart loyihasining oxirgi tahririga); axborotlar 
manbai; q o ’shimcha ma'lumotlar.
E slab qolish uchun atam alar:
Standart, standart nusxalari, fikr-m ulohaza, umumtexnikaviy, tashkiliy- 
texnikaviy, me'yor, standart loyihasi, standartlashtirish ob'ekti, standartning ilmiy- 
texnik darajasi.
2.8-§.T exn ik aviy s h a r tla m in g lo y ih a la rin i ishlab chiqish
O ’zbekiston Respublikasi texnikaviy shartlam ing loyihalari va ularga 
kiritiladigan o ’zgartirishlar (bundan keyin - texnikaviy shartlar) standartlashtirish 
texnik qo’mitalari (TQ) tomonidan ishlab chiqiladi.
Mazkur m ahsulotga dahildor MDHning davlatlararo stanlartlari respublika 
standartlari v a texnikaviy shartlari mavjud b o ’lmagan taqdirda, ham da boshqa 
me'yoriy hujjatlarda belgilab qo’yilgan talablam i kuchaytirshi zarur bo’lganda 
mazkur tarmoqning ikkita va undan ko’proq korxonasi ishlab chiqaradigan 
mahsulotga texnikaviy shartlar ishlab chiqiladi.
Texnikaviy shartlarda belgilab qo’yilgan talablar m azkur m ahsulotga dahildor 
bo’lgan amaldagi standartlar talabidan past bo’lmasligi, hamda mahsulot (buyumlar, 
ashyolar, moddalar) standartlari va texnikaviy shartlari talablariga zid kelmasligi 
kerak.
A garda talablam ing katta qismi mazkur mahsulotga ta'lluqli standartlarda 
belgilangan bo’lsa, u holda bu talablar texnikaviy shartlarda takrorlanmaydi, balki
117

texnikaviy shartlarning tegishli b o ’limlarida mazkur standartlarga yoki ularning 
bo ’limlariga havola etiladi.
Bu holda standartning ayrim bandlariga havola qilishga y o ’l q o ’yilmaydi, ana 
shu bandlam ing mazmuni esa texnikaviy shartlarda tnanbaga havola etilmay bevosita 
bay on qilinadi.
Texnikaviy shartlarda m azkur mahsulotga doir konstruktorlik va boshqa 
texnikaviy hujjatlar, hamda m ahsulot tarkibiy qismlarining texnikaviy shartlariga, 
shuningdek umum texnikaviy hujjatlarga ham havola qilishga y o ’l qo’yiladi.
Texnikaviy shartlarning tuzilishi, bayon etilishi va rasmiylashtirilishi O ’zDSt
1.2-92. O ’zbekiston Respblikasining standartlashtirish davlat tizimi. Texnikaviy 
shartlami ishlab chiqish, kelishib olish, tasdiqlash va davlat ro ’yhatidan o ’tkazish 
tirtibi. - talablariga xos bo’lm og’i kerak.
Texnikaviy shartlarning amal qilish muddatini uzaytirish, cheklash va 
cheklovni bekor qilish haqidagi qaror texnikaviy shartlam i tasdiqlagan idora 
tomonidan mazkur texnikaviy shartlarning amal qilish muddati tugashidan kam ida 3 
oy muqaddam qabul qilinishi kerak.
Texnikaviy shartlar m azkur texnikaviy shartlar o ’m iga boshqa me'yoriy hujjat 
ishlab chiqilayotgan yoki uni q o ’llanishi bundan buyon maqsadga muvofiq bo’lmay 
qolganda yoki mahsulotni ishlab chiqarish to ’xtatilganda bekor qilinadi. Texnikaviy 
shartlami tasdiqlagan idora ulam i bekor qiladi.
Agar mahsulotni buyurtmachi (istemolchi)ning roziligi bilan ishlab chiqarish 
mumkin bo’lsa, quyidagi hollarda texnikaviy shartlar ishlab chiqilm asligiga y o ’l 
qo’yiladi:
1) texnikaviy topshiriqqa binoan-bir dona ishlab chiqariladigan mahsulot
uchun;
2 ) buyum hujjatlarining jum lasiga kiradigan konstruktorlik hujjatlariga binoan 
ushbu buyumning tarkibiy qismlari uchun;
3) texnikaviy xujjatlar b o ’yicha-bitta korxona to ’g ’ridan-to’g ’ri bergan 
buyurtma bo’yicha tayyorlanadigan, yana ishlov beriladigan moddalar, ashyolar, 
xomaki mahsulotlar uchun;
118

4) etalon-nam una va uning texnikaviy bayoni b o ’yicha-iste'mol xususiyatlari 
mahsulot sifatiga xos ko’rsatkichlaming m iqdor qiym atini belgilamay bevosita 
namuna bilan aniqlanadigan yoki bu ko’rsatkichlar qiym ati bir turdagi mahsulotlar 
guruhi uchun Rossiya Federatsiyasi standartlari bilan belgilangan ashyoviy xalq, 
iste'mol buyumlari (murakkab ro ’zg’orbop texnika va maishiy kimyo mahsulotidan 
tashqari) uchun;
5) shartnoma b o ’yicha-faqatgina xorijga m o’ljallangan mahsulot uchun.
Texnikaviy shartlam ing loyihalarini kelishib olish.
Yangidan ishlab chiqilayotgan, qayta k o ’rib chiqilayotgan texnikaviy shartlar 
va ularga doir o ’zgartirishlar kelishib olinishi lozim.
Agar mahsulotni ishlab chiqarishga y o ’l qo’yish haqidagi qarom i qabul 
komissiyasi qabul qilgan bo’lsa, texnikaviy shartlar loyihalarini mazkur komissiyada 
kelishib olish lozim b o ’ladi.
Mahsulotni ishlab chiqaruvchi texnikaviy shartlam i buyurtmachi (iste'molchi) 
bilan kelishib oladi, ham da qabul komissiyasida kelishib olinishi lozim b o ’lgan 
boshqa hujjatlar bilan birga uni qabul komissiyasi ish boshlashidan kam ida bir oy 
avval qabul komissiyasi tarkibiga vakillari kiritilgan tashkilot (korxona)ga yuboriladi.
Texnikaviy shartlar loyihasini kelishib olish uchun davlat nazorati idoralariga 
va xulosa berishi uchun boshqa manfaatdor tashkilotlarga yuborish zarur yoki zarur 
emasligini (agar ular qabul komissiyasining a'zosi b o ’lmasalar) Ioyihani ishlab 
chiquvchi belgilaydi.
Mahsulotning tajriba namunasini (tajriba turkumini) qabul etish haqidagi 
aktning qabul komissiyasi a'zolari tomonidan imzolanishi texnikaviy shartlar loyihasi 
kelishib olinganini bildiradi.
Agar mahsulotni ishlab chiqarishga y o ’l q o ’yish haqidagi qaror qabul 
komissiyasi ishtirokisiz qabul qilinsa, texnikaviy shartlar loyihasini kelishib olish 
uchun buyurtmachiga yuboriladi.
Kasaba uyushmalari idoralari davlat nazorati, Sog’liqni saqlash vazirligi, 
Tabiatni muhofaza qilish davlat qo’mitasi, qurilish davlat qo’mitasi, y ong’indan 
muhofaza qilish idoralari, transport tashkilotlari va boshqalam ing ixtiyoriga daxildor

texnikaviy shartlaming tegishli bo’limlarida mazkur standartlarga yoki ulam ing 
bo ’limlariga havola etiladi.
Bu holda standartning ayrim bandlariga havola qilishga y o ’l q o ’yilmaydi, ana 
shu bandlam ing mazmuni esa texnikaviy shartlarda manbaga havola etilmay bevosita 
bayon qilinadi.
Texnikaviy shartlarda m azkur mahsulotga doir konstruktorlik va boshqa 
texnikaviy hujjatlar, hamda m ahsulot tarkibiy qismlarining texnikaviy shartlariga, 
shuningdek umumtexnikaviy hujjatlarga ham havola qilishga y o ’l qo’yiladi.
Texnikaviy shartlam ing tuzilishi, bayon etilishi va rasmiylashtirilishi O ’zDSt
1.2-92. O ’zbekiston Respblikasining standartlashtirish davlat tizimi. Texnikaviy 
shartlam i ishlab chiqish, kelishib olish, tasdiqlash va davlat ro ’yhatidan o ’tkazish 
tirtibi. - talablariga xos b o ’lm og’i kerak.
Texnikaviy shartlam ing amal qilish muddatini uzaytirish, cheklash va 
cheklovni bekor qilish haqidagi qaror texnikaviy shartlam i tasdiqlagan idora 
tomonidan mazkur texnikaviy shartlam ing amal qilish muddati tugashidan kam ida 3 
oy muqaddam qabul qilinishi kerak.
Texnikaviy shartlar m azkur texnikaviy shartlar o ’m iga boshqa me'yoriy hujjat 
ishlab chiqilayotgan yoki uni qo’llanishi bundan buyon maqsadga muvofiq bo’lmay 
qolganda yoki mahsulotni ishlab chiqarish to ’xtatilganda bekor qilinadi. Texnikaviy 
shartlami tasdiqlagan idora ulam i bekor qiladi.
Agar mahsulotni buyurtmachi (istemolchi)ning roziligi bilan ishlab chiqarish 
mumkin bo’lsa, quyidagi hollarda texnikaviy shartlar ishlab chiqilm asligiga y o ’l 
q o ’yiladi:
1) texnikaviy topshiriqqa binoan-bir dona ishlab chiqariladigan mahsulot
uchun;
2 ) buyum hujjatlarining jum lasiga kiradigan konstruktorlik hujjatlariga binoan 
ushbu buyumning tarkibiy qismlari uchun;
3) texnikaviy xujjatlar b o ’yicha-bitta korxona to ’g ’ridan-to’g ’ri bergan 
buyurtma b o ’yicha tayyorlanadigan, yana ishlov beriladigan moddalar, ashyolar, 
xomaki mahsulotlar uchun;
118

4) etalon-nam una va uning texnikaviy bayoni bo’yicha-iste'mol xususiyatlari 
mahsulot sifatiga xos ko’rsatkichlaming m iqdor qiymatini belgilamay bevosita 
namuna bilan aniqlanadigan yoki bu k o ’rsatkichlar qiymati bir turdagi m ahsulotlar 
guruhi uchun Rossiya Federatsiyasi standartlari bilan belgilangan ashyoviy xalq, 
iste'mol buyumlari (murakkab ro’z g ’orbop texnika va maishiy kimyo mahsulotidan 
tashqari) uchun;
5) shartnoma bo’yicha-faqatgina xorijga m o ’ljallangan mahsulot uchun.
Texnikaviy shartlarning loyihalarini kelishib olish.
Yangidan ishlab chiqilayotgan, qayta ko’rib chiqilayotgan texnikaviy shartlar 
va ularga doir o ’zgartirishlar kelishib olinishi lozim.
A gar mahsulotni ishlab chiqarishga y o ’l qo’yish haqidagi qarom i qabul 
komissiyasi qabul qilgan bo’lsa, texnikaviy shartlar loyihalarini m azkur komissiyada 
kelishib olish lozim b o ’ladi.
M ahsulotni ishlab chiqaruvchi texnikaviy shartlam i buyurtmachi (iste'molchi) 
bilan kelishib oladi, ham da qabul komissiyasida kelishib olinishi lozim b o ’lgan 
boshqa hujjatlar bilan birga uni qabul komissiyasi ish boshlashidan kamida bir oy 
a w a l qabul komissiyasi tarkibiga vakillari kiritilgan tashkilot (korxona)ga yuboriladi.
Texnikaviy shartlar loyihasini kelishib olish uchun davlat nazorati idoralariga 
va xulosa berishi uchun boshqa manfaatdor tashkilotlarga yuborish zarur yoki zarur 
emasligini (agar ular qabul komissiyasining a'zosi b o ’lmasalar) loyihani 
ishlab 
chiquvchi belgilaydi.
M ahsulotning tajriba namunasini (tajriba turkumini) qabul etish haqidagi 
aktning qabul komissiyasi a'zolari tomonidan imzolanishi texnikaviy shartlar loyihasi 
kelishib olinganini bildiradi.
Agar mahsulotni ishlab chiqarishga y o ’l q o ’yish haqidagi qaror qabul 
komissiyasi ishtirokisiz qabul qilinsa, texnikaviy shartlar loyihasini kelishib olish 
uchun buyurtmachiga yuboriladi.
Kasaba uyushmalari idoralari davlat nazorati, Sog’liqni saqlash vazirligi, 
Tabiatni muhofaza qilish davlat qo’mitasi, qurilish davlat qo’mitasi, yong’indan 
muhofaza qilish idoralari, transport tashkilotlari va boshqalam ing ixtiyoriga daxildor
119

texnikaviy shartlam ing tegishli b o ’limlarida mazkur standartlarga yoki ulam ing 
bo ’limlariga havola etiladi.
Bu holda standartning ayrim bandlariga havola qilishga y o ’l q o ’yilmaydi, ana 
shu bandlam ing mazmuni esa texnikaviy shartlarda m anbaga havola etilmay bevosita 
bay on qilinadi.
Texnikaviy shartlarda m azkur mahsulotga doir konstruktorlik va boshqa 
texnikaviy hujjatlar, hamda m ahsulot tarkibiy qismlarining texnikaviy shartlariga, 
shuningdek umumtexnikaviy hujjatlarga ham havola qilishga y o ’l qo’yiladi.
Texnikaviy shartlam ing tuzilishi, bayon etilishi va rasmiylashtirilishi O ’zDSt
1.2-92. O ’zbekiston Respblikasining standartlashtirish davlat tizimi. Texnikaviy 
shartlam i ishlab chiqish, kelishib olish, tasdiqlash va davlat ro ’yhatidan o ’tkazish 
tirtibi. - talablariga xos b o ’lm og’i kerak.
Texnikaviy shartlam ing amal qilish muddatini uzaytirish, cheklash va 
cheklovni bekor qilish haqidagi qaror texnikaviy shartlam i tasdiqlagan idora 
tom onidan mazkur texnikaviy shartlam ing amal qilish muddati tugashidan kam ida 3 
oy muqaddam qabul qilinishi kerak.
Texnikaviy shartlar m azkur texnikaviy shartlar o ’m iga boshqa me'yoriy hujjat 
ishlab chiqilayotgan yoki uni q o ’llanishi bundan buyon m aqsadga muvofiq bo’lmay 
qolganda yoki mahsulotni ishlab chiqarish to ’xtatilganda bekor qilinadi. Texnikaviy 
shartlam i tasdiqlagan idora ulam i bekor qiladi.
Agar mahsulotni buyurtm achi (istemolchi)ning roziligi bilan ishlab chiqarish 
mumkin bo’lsa, quyidagi hollarda texnikaviy shartlar ishlab chiqilmasligiga y o ’l 
qo’yiladi:
1) texnikaviy topshiriqqa binoan-bir dona ishlab chiqariladigan mahsulot
uchun;
2 ) buyum hujjatlarining jum lasiga kiradigan konstruktorlik hujjatlariga binoan 
ushbu buyumning tarkibiy qismlari uchun;
3) texnikaviy xujjatlar b o ’yicha-bitta korxona to ’g ’ridan-to’g ’ri bergan 
buyurtma b o ’yicha tayyorlanadigan, yana ishlov beriladigan moddalar, ashyolar, 
xomaki mahsulotlar uchun;
118

4) etalon-nam una va uning texnikaviy bayoni bo’yicha-iste'm ol xususiyatlari 
mahsulot sifatiga xos ko’rsatkichlam ing miqdor qiymatini belgilam ay bevosita 
namuna bilan aniqlanadigan yoki bu k o ’rsatkichlar qiymati bir turdagi mahsulotlar 
guruhi uchun Rossiya Federatsiyasi standartlari bilan belgilangan ashyoviy xalq, 
iste'mol buyumlari (m urakkab ro’z g ’orbop texnika va maishiy kim yo mahsulotidan 
tashqari) uchun;
5) shartnoma b o ’yicha-faqatgina xorijga m o’ljallangan mahsulot uchun.
Texnikaviy shartlam ing loyihalarini kelishib olish.
Yangidan ishlab chiqilayotgan, qayta k o ’rib chiqilayotgan texnikaviy shartlar 
va ularga doir o ’zgartirishlar kelishib olinishi lozim.
Agar mahsulotni ishlab chiqarishga y o ’l qo’yish haqidagi qarom i qabul 
komissiyasi qabul qilgan bo’lsa, texnikaviy shartlar loyihalarini mazkur komissiyada 
kelishib olish lozim bo’ladi.
Mahsulotni ishlab chiqaruvchi texnikaviy shartlam i buyurtmachi (iste'molchi) 
bilan kelishib oladi, hamda qabul komissiyasida kelishib olinishi lozim b o ’lgan 
boshqa hujjatlar bilan birga uni qabul komissiyasi ish boshlashidan kamida bir oy 
a w a l qabul komissiyasi tarkibiga vakillari kiritilgan tashkilot (korxona)ga yuboriladi.
Texnikaviy shartlar loyihasini kelishib olish uchun davlat nazorati idoralariga 
va xulosa berishi uchun boshqa manfaatdor tashkilotlarga yuborish zarur yoki zarur 
emasligini (agar ular qabul komissiyasining a'zosi bo’lmasalar) loyihani ishlab 
chiquvchi belgilaydi.
Mahsulotning tajriba namunasini (tajriba turkum ini) qabul etish haqidagi 
aktning qabul komissiyasi a'zolari tomonidan imzolanishi texnikaviy shartlar loyihasi 
kelishib olinganini bildiradi.
Agar mahsulotni ishlab chiqarishga y o ’l q o ’yish haqidagi qaror qabul 
komissiyasi ishtirokisiz qabul qilinsa, texnikaviy shartlar loyihasini kelishib olish 
uchun buyurtmachiga yuboriladi.
Kasaba uyushmalari idoralari davlat nazorati, Sog’liqni saqlash vazirligi, 
Tabiatni muhofaza qilish davlat qo’mitasi, qurilish davlat qo’mitasi, yon g ’indan 
muhofaza qilish idoralari, transport tashkilotlari va boshqalam ing ixtiyoriga daxildor
119

talablardan iborat bo’lgan texnikaviy shartlar loyihalari ular bilan kelishib olinishi 
kerak.
Texnikaviy shartlar loyihasini boshqa m anfaatdor tashkilotlarga yuborish zarur 
yoki zarur emasligi texnikaviy shartlar loyihasida o ’sha tashkilotlarga ta'lluqli talablar 
bo’lgan taqdirda loyihani ishlab chiquvchi belgilaydi.
Texnikaviy 
shartlar loyihasi 
kelishib 
olinishi 
lozim 
b o ’lgan 
barcha 
tashkilotlarga ayni bir vaqtda yuborilishi lozim.
M ahsulotga uning odamlar hayoti, salomatligi va aholi m ol-m ulkining 
xavfsizligini, atrof - m uhit muhofazasini ta'm inlaydigan, hamda davlat nazorati 
idoralari bilan kelishilgan talablam i o ’z ichiga olgan davlatlararo standartlardan va 
O ’zbekiston Respublikasi standartlaridan olingan ko’chirmalar, ularga havolalar 
bo’lgan, yoki ular belgilangan qoidalar va me'yorlarga havolalar bo’lgan texnikaviy 
shartlar loyihasi mazkur idoralar bilan kelishm asligi mumkin.
Kelishib olish yoki xulosa uchun taqdim etilgan texnikaviy shartlar loyihasi 
tashkiloti berilgandan keyin 15 kun ichida ko’rib chiqilishi kerak.
Texnikaviy shartlar loyihasi kelishib olingan kelishuvchi tashkilot rahbari 
(rahbar 
o ’m ibosari)ning 
«kelishildi» 
yozuvi 
yoki 
alohida 
xujjat 
(qabul 
komissiyasining akti, xati, bayonnoma va h.k.) ostiga qo’yadigan imzosi bilan 
rasmiylashtiriladi, shu bilan birga «Kelishildi» grafi ostiga sana va hujjat raqami 
yozib qo’yiladi.
Texnikaviy shartlarga (shuningdek ulam i bekor qilishga) doir o ’zgartirishlar 
texnikaviy shartlar uchun belgilangan tartibda kelishiladi. Texnikaviy shartlarga doir 
o ’zgartirishlami, agar bu 
o ’zgarishlar texnikaviy shartlami 
kelishib olgan 
tashkilotlam ing m anfaatlariga dahl qilmasa, faqat buyurtmachi (iste’molchi) bilan 
kelishiladi.
Texnikaviy shartlarning amal qilish muddati cheklanishini bekor qilish 
muddati tugashidan kamida 6 oy muqaddam tasdiqlanm og’i kerak.
Ishlab chiqarilishi to ’xtatilgan 
m ahsulotning texnikaviy shartlarini bekor 
qilmaslikka, balki ulardan ishlatilayotgan m ahsulotning ehtiyot qismlarini tayyorlash 
va tuzatish uchun foydalanishga y o ’l qo’yiladi. Shu bilan birga texnikaviy shartlar
120

Download 8,02 Mb.