• Bir martalik parollar
  • U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev




    Download 3,88 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet192/253
    Sana18.05.2024
    Hajmi3,88 Mb.
    #242375
    1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   ...   253
    Bog'liq
    5OfV58kCMfx51CyXWMAb2yRfaqPrL3Ub5oRCsjhh

    Parollar
    Foydalanuvchi identifikatorini aniqlashda eng keng tarqalgan 
    yondashuv parollardan foydalanish hisoblanadi. Foydalanuvchi o‘zini 
    foydalanuvchi identifikatori yoki hisob qaydnomasi nomi bilan 
    aniqlasa, undan parol so‘raladi. Agar foydalanuvchi tomonidan taqdim 
    etilgan parol tizimda saqlangan parolga mos kelsa, tizim ushbu hisob 
    egasi tizimga kirish huquqiga ega deb taxmin qiladi. Parol tizimlari 
    ko‘pincha kompyuter tizimidagi obyektlarni himoya qilish uchun 
    foydalaniladi. Ularni kalit yoki imkoniyatlarning alohida holati deb 
    hisoblash mumkin. Masalan, parol har bir resursga (masalan, faylga) 
    bog‘lanishi mumkin. Ularni kalitlar yoki imkoniyatlarning maxsus 
    holati deb hisoblash mumkin. Masalan, parol har bir resursga 
    (masalan, faylga) bog‘liq bo‘lishi mumkin. Resursdan 
    foydalanish 
    so‘ralganda, parol talab qilinadi. Agar parol to‘g‘ri bo‘lsa, kirish 
    huquqi beriladi. Turli xil parollar turli xil kirish huquqlari bilan 
    bog‘liq bo‘lishi mumkin. Masalan, fayllarni o‘qish, fayllarni qo‘shish 
    va fayllarni yangilash uchun turli xil parollardan foydalanish mumkin. 
    Biometrik parollar (barmoq, ko‘z va boshqalar) eng yaxshi 
    himoya usuli hisoblanadi.
    Bir martalik parollar 
    Bir martalik parollar oddiy autentifikatsiya bilan birga 
    qo‘shimcha xavfsizlikni ta’minlaydi. Bir martalik parol tizimida 


    313 
    foydalanuvchi har safar tizimga kirishga harakat qilganida noyob 
    parol talab qilinadi. Bir martalik parol ishlatilgan bo‘lsa, uni qayta 
    ishlatib bo‘lmaydi. Bir martalik parol turli yo‘llar bilan amalga 
    oshiriladi:

    Tasodifiy raqamlar - foydalanuvchilarga tegishli alfavit bilan 
    birga raqamlari bosilgan kartalar beriladi. Tizim tasodifiy tanlangan 
    bir nechta alifboga mos keladigan raqamlarni so‘raydi; 

    Maxfiy kalit - foydalanuvchiga foydalanuvchi identifikatori 
    bilan taqqoslangan yashirin identifikatorni yaratishi mumkin bo‘lgan 
    apparat ta’minoti taqdim etiladi. Tizim har safar tizimga kirishdan 
    oldin yaratilishi kerak bo‘lgan yashirin identifikatorni talab qiladi. 

    Tarmoq paroli - ba’zi tijorat ilovalari ro‘yxatdan o‘tish uchun 
    kiritilishi kerak bo‘lgan ro‘yxatdan o‘tgan telefon yoki elektron 
    pochtaga foydalanuvchiga bir martalik parollarni yuboradi.

    Download 3,88 Mb.
    1   ...   188   189   190   191   192   193   194   195   ...   253




    Download 3,88 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

    Download 3,88 Mb.
    Pdf ko'rish