Uch fazali tok va uni hosil qilish. Generator chulg‘amlarini yulduz shaklida ulash

EYUK. va tok orasidagi fazalar siljish burchagi. 
Agar uchala fazadagi EYUK. bir xil amplitudali bo‘lsabunday uch fazali sistema 
simmetrik sistema deb yuritiladi, ya’ni
E
1m
= E
2m
= E
3m 
= E
m
E.yu.k. larning grafigi a rasmda, vektorlar diagrammasi b rasmda, tasvirlangan.
Xaqiqatan, b rasmdan kurinib turibdiki, kattaliklarni o‘zaro teng va faza bo’yicha 
1200 ga siljigan uchta vektorning geometrik yig‘indisi nolga teng. Ifodadan EYUK. 
larning oniy qiymatlarning yig‘indisi nolga tengligi kelib chiqadi
: 
e
1
+ e
2 
+ e
3
= 0
 Generator chulg‘amlarini yulduz shaklida ulash 
Uchta mustaqil bir fazali zanjirga ega bo’lgan generatorning sxemasi 
ko‘rsatilgan. Bu zanjirlarda EYUK. lar bir xil, ya’ni bir xil amplitudaga va fazasi 
jihatidan 1/3 davrga siljigan bo‘ladi. Generator statori chulg‘amlarining ayrim juft 
qisqichlariga liniya simlari orqali iste’molchilar ulangan va ular o‘zaro boglanmagan 
uch fazali sistemaga ega bulishi mumkin.
Generator chulg‘amlarini yulduz shaklida uchala fazaning oxirgi uchlari umumiy O 
nuqtaga ulanadi, bosh uchlariga esa energiyani iste’molchilarga eltuvchi 
o‘tkazgichlar ulanadi. 

Shu usulda hosil qilingan uchta sim liniya simlari deb, istalgan ikki liniya simi 
orasidagi kuchlanish esa liniya kuchlanishi deb ataladi. Generator chulg‘amlarining 
oxirgi uchlari ulangan umumiy nuqtadan iste’molchilarga nol sim deb ataluvchi 
turtinchi sim tortilgan bulishi ham mumkin. Uchta liniya simlarining istalgan biri 
bilan nol sim orasidagi kuchlanish bir fazaning bosh uchi bilan oxirgi uchlari 
orasidagi kuchlanishga teng va u faza kuchlanishi deb ataladi. 
Odatda, generator chulg‘amlarining hamma fazalari bir xil, fazalardagi e.yu. k. ning 
effektiv qiymatlari teng, ya’ni bo‘ladigan qilib ulanadi. Agar generatorning xar bir 
fazasi zanjiriga iste’molchi ulansa, bunda shu zanjirlar buylab tok uta boshlaydi. 
Iste’molchining uchala fazasida qarshilikning kattaligi va xarakteri bir xil 
bo‘lsaya’ni Bu kuchlanishlar vektor diagrammasida ko‘rsatilganidek, fazasi 
bo’yicha 1200 burchakka siljigan bo‘ladi. sxemaning istalgan nuqtalari orasidagi 
kuchlanish shu nuqtalar orasidagi vektorlar mos keladi. Masalan, sxemaning A va O 
nuqtalari orasidagi kuchlanish ( faza kuchlanishi U ) diagrammaning ON vektoriga 
mos bo‘ladi, sxemaning A va V liniya ismlari orasidagi kuchlanish (liniya 
kuchlanish U ) esa diagram-maning OM vektoriga mos keladi. OMN uchburchakli 
lekin, 
OM = 2OD = 2ON cos30 = 3 ON
lekin OM = UAB = UЛ ON = UA = UФ 
demak, UЛ = 3 UФ 
Shunday qilib, generator chulg‘amlari yulduz shaklida ulanganda faza 
kuchlanishlarining simmetrik sistemasi uchun liniya kuchlanishining effektiv 
qiymati faza kuchlanishining effektiv qiymatidan marta katta bular ekan. 
Generator chulg‘amlari yulduz shaklida ulanganda liniya simidagi tok generator 
fazalaridagi tokka teng, ya’ni bo‘ladi. Kirxgofning birinchi qonuniga kura generator 
fazalaridagi toklarning geometrik yig‘indisi nolga teng, ya’ni 
i
1
+ i
2
+ i
3
= 0 

Buni quyidagicha isbot qilish mumkin. Buning uchun tokning oniy qiymatlarini 
qo‘shib chiqamiz. 
i
1
+ i
2
+ i
3
= Im[sint+sin(t-120)+sin(t-240)] = 
=Im(sint+sintcos120-costsin120+sintcos240-costsin240) 
= 
Im(sint+1/2 sint - 
3
2
cost - 1/2 sint+
3
2
cost) = 0
Demak, fazalardagi nagruzkalar teng bo‘lganda ( yulduz shaklida ulashda) 
toklar oniy qiymatlarining algebraik yig‘indisi ham nolga teng ekan. 

Download 0.51 Mb.