37
;
1
0
0
R
X
R
R
X
R
R
U
I
1
;
1
0
0
R
X
R
R
X
R
R
U
I
1
;
0
X
R
R
I
I
0
X
);
1
0
(
X
R
R
I
I
0
1
.
0
1
)
1
0
(
1
)
0
(
1
X
R
R
R
R
R
U
X
R
R
R
X
R
R
X
R
I
U
0
0
4.4. Sig‘im, induktivlik va o‘zaro induktivlikni o‘lchash. Chastotani
o‘lchash. Faza siljish burchagini o‘lchash
Logometrli sxemalar:
4.14-rasm. Elektrodinamik fazometr-1-yuklama chulg‘ami;
2-aktiv qarshilikli chulg‘am; 3-induktiv qarshilikli chulg‘am.
39
Ossillograf bilan o‘lchash
O‘lchovlar visual bajariladi va ularning xatoligi ancha yuqori bo‘ladi. Bunga
qo‘shimcha
ravishda, yoyish kuchlanishining chiziqliligi pastl,
shuning uchun
chastota va fazalar siljishini o‘lchashning xatoligi 5% gach etishi(ko‘tarilishi)
mumkin. Xatolikni kamaytirish(minimallashtirish) uchun tasvir o‘lchami ekran
o‘lchamining 80 dan 90% gacha bo‘lishi kerak. Kuchlanishni va chastotani (vaqt
oralig‘ini) o‘lchaganingizda, kirish signali va yoyish tezligini
ravon rostlashning
dastagini chekka o‘ng tomonda o‘rnatish kerak.
Kuchlanishni o‘lchash
Kuchlanishni o‘lchash uchun vertical bo‘yicha masshtabning ma'lum bo‘lgan
qiymati ishlatiladi. O‘lchashni boshlashdan oldin ossillografning kirish
qismalari(elektrodlari)ni (yoki kirish
rejimni ulab-uzgichini
holatga
o‘rnating(qo‘ying)) qisqa tutashtirish kerak va dastagi bilan yoyish liniyasini
ekran to‘rining gorizontal chizig‘iga(liniyasiga) to‘g‘irlash kerak(oscillogramning
balandligini to‘g‘ri belgilash mumkinligi uchun). (4.18-rasm а) tasvir).
Shundan
so‘ng, kirishga tadqiq qilinayotgan signal beriladi(yoki kirish rejimini ulab-
uzgichini ish holatlaridan biriga o‘rnatiladi). Signal
funktsiyasining grafigi
ekranda paydo bo‘ladi. (Rasm. 4.18 b) tasvir).
Rasm. 4.18. Kuchlanishni o‘lchash(ossillografning ekranini skrinshotlash): a -
tayyorlash; b – o‘lchash.
40
Grafikning balandligini aniqroq o‘lchash uchun osillogramma
dastagi
qo‘l bilan shunday siljitiladiki, amplituda o‘lchanayotgan nuqta bo‘linmaning
ulushlarida darajalarga ega bo ‘lgan markaziy vertikal yo‘nalgan liniyaga
tushsin(4.19-rasm). Quyidagiga ega bo‘lamiz: vertikal og‘dirish
kanalning
sezgirligi = 1 V/bo‘linva, osillogrammaning o‘lchami 2.6 bo‘linma, shuning
uchun signal amplitudasi 2.6 volt bo‘ladi.
Rasm. 4.19. Signalning amplitudasini aniqlash.
Ossillografning
o‘zida
kuchlanishni
o‘lchashni
namoyish
qilamiz.
Kuchlanishning maksimal qiymati 3.4 bo‘linmaga(qismga) teng (4.20-rasm).
Vertikal
bo‘yicha
masshtabni
aniqlash
4.21-rasmda
tasvirlangan.
Dastak(tugmacha) chetki o‘ng h "ravon" olatida o‘rnatiladi.
Sezgirlikning ulab-
uzgichining darajalangan chiziqlari 0,5 volt/bo‘linmani ko‘rsatadi. Masshtabning
ko‘paytmasi x10 holatiga o‘rnatiladi (tugmacha ezilgan). Natijada, o‘lchanayotgan
kuchlanish quyidagicha bo‘ladi:
41
V
U
17
10
5
,
0
4
,
3
max
4.20-rasm. C1-83 ossillografida amplitudani aniqlash.
4.21-rasm. C1-83 ossillografida vertikal bo‘yicha masshtabni aniqlash.
