5.3. Komparatorlar, logarifmik va eksponensial kuchaytirgichlar Komparatorlar Komparator — u ikkita kirish qismalaridagi kuchlanishlarini taqqoslaydigan
qurilma. Chiqishdagi holat qaysi kuchlanishning qiymati kattaligiga bog‘liq
ravishda sakrab o‘zgaradi. Misol echamiz. Birinchi kirishga 3 V ga teng bo‘lgan
o‘zgarmas kuchlanish beramiz. Ikkinchi kirishga esa amplitudasi 4 V ga teng
bo‘lgan sinusoidal o‘zgaruvchan kuchlanish. Chiqishdagi kuchlanishni
o‘lchaymiz.
5.9-rasm. Komparator sxemasi.
67
Logarifmik va eksponensial kuchaytirgichlar Logarifmik tavsifni olish uchun diod yoki tranzistor elementi aynan mos
keladi. Soddaroq bo‘lishi uchun diodning tavsifini qaraymiz. Quyida shunga mos
sxema tasvirlangan.
5.10-rasm. Teskari bog‘lanishda diod ulangan operatsion kuchaytirgich sxemasi.
Yuqoridagi tasvirda ko‘rsatilgan(5.10-rasm) sxema Proteus dasturida ishga
tushirladi. Kirish signali rostlanadi va tegishli tavsiflar olinadi. Dioddagi tok
quyidagicha o‘zgaradi, ya’ni chiqishdagi kuchlanish logarifmik qonun bo‘yicha
o‘zgaradi. Quyidagi tasvirda — eksponensialli kuchaytirgichning elektrli sxemasi
tasvirlangan.
5.11 - rasm. Kirish qismida diod ulangan operatsion kuchaytirgich sxemasi.
68
Xulosa Mavzuda
asosan
amaliy
sxemalar
tahlil
qilingan.
Kondensatorning zaryadlanish/razryadlanish vaqti quyidagicha aniqlanadi:
5
T ,
bu yerda
— o‘tkinchi jarayonning vaqti. RC-zanjiri uchun
RC
ifoda o‘rinli
bo‘ladi.
T
vaqt
davomida
kondensator
99
%
gacha
to‘liq
zaryadlanishi/razryadlanishi mumkin bo‘ladi. Ba’zan hisoblar uchun 3τ
vaqtdan foydalanishadi.
