66
4.5. Ma’lumotlarni himoya qilish
Barcha avtomatlashgan tizimlar singari YTLATdan foydalanishda ham
ma‟lumotlarni himoya qilish katta ahamiyatga ega. Tizim birinchi navbatda
ruxsatsiz
kirishdan, tasodifiy ahamiyatli ma‟lumotlarni o‟chirish va tahrirlashdan,
elektr energiyasi va dasturiy ta‟minotdagi uzilishlardan himoyalangan bo‟lishi
zarur. Dasturlar to‟plamlaridan foydalanishda mualliflash va autentifikatsiya
tamoyillari, intellektual mulk huquqi saqlanishi muxim ahamiyatga ega.
Bunda
mualliflash tamoyili deganda foydalanuvchilar uchun ruxsat etiladigan turli
xarakatlarni belgilash tushiniladi.
Autentifikatsiya esa – foydalanuvchi, (ular guruhi
va kompyuterlar) ismlarining to‟g‟riligini tekshiruvidir (asosan parol himoyasi
yordamida). Qonun huquq egasining ruxsatisiz dasturiy ta‟minotdan foydalanishni,
nusxa ko‟chirishni va tarqatishni taqiqlaydi.
YTLATni ishlashda loyihalashning qabul qilingan ko‟rsatkichlarini (aniq-
lik, o‟lcham birliklari, turli xil koordinata tizimlariga o‟tish o‟lchamlari, senzura va
sh.o‟.) aniq belgilaydigan ko‟rsatmalar ishlanishi kerak. Foydalanuvchilarni ro‟y-
xatga olish,
parollar, kirish darajalarini cheklash, vakolatlar belgilash va sh.o‟.
tartibini ham o‟ylash kerak ( 16-rasm).
16-rasm. Elektron xaritalarni himoya qilish
