80
«
Agar–unda» ko‟rinishidagi munosabatlar eng ko‟p tarqalgan qoida shakli
hisoblanadi. Bilimlarni ko‟rsatishning boshqa shakllari – semantik tarmoqlar,
ro‟yxatlar, predikatli mantiqlardir. Bilimlar bazasidagi xar bir yozuv o‟zida
ekspertlardan, darsliklardan, foydalanuvchilar uchun ko‟rsatmalardan va boshqa
manbalardan olingan xususiy ma‟lumotlarni ifodalaydi.
Ma‟lumotlar banki yechilayotgan muammoning hozirgi holati to‟g‟risidagi
ma‟lumotlarni saqlaydi. U o‟z ichiga boshlang‟ich va ishlab chiqarishdan yangidan
olingan ma‟lumotlarni, deduktiv zanjirlarni oladi.
Mantiqiy yechimlar mexanizmi o‟zida qo‟yilgan masalani yechish jarayo-
nida ma‟lumotlar bankini va bilimlar bazasini birlashtiruvchi zvenoni (bo‟limni)
ifodalaydi. U o‟z ichiga qoidalar, nazorat strategiyalari, xarakat rejalarini inter-
pretatsiyalash ishlarini oladi. Masalani yechish jarayonida bilimlar bazasidagi
ma‟lumotlar ma‟lumotlar bankidagi mavjud ma‟lumotlar bilan solishtiriladi,
bunday solishtirish oraliq natijalardan foydalangan holda, ko‟p martalab
o‟tkaziladi.
Ekspert tizimlarida ikkita tamoyilga katta e‟tibor qaratiladi:
- qarorni, agar uning bilimi va tajribasi dasturga kiritilgan imkoniyatlaridan
katta bo‟lsa odam qabul qiladi;
- tizim va foydalanuvchi orasidagi muloqat shunday ko‟rinishi kerakki,
bunda foydalanuvchi nafaqat tizim savollariga javob berishi, balki o‟zi unga «
nima
