|
Umumiy fanlar va jismoniy tarbiya
|
| bet | 3/8 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 15,52 Mb. | | #229296 |
Bog'liq Bozorning mohiyati uning vazifalari turlari Monopol bozor deb ozchilik haridorlar va sotuvchilar : hukmron bo`lgan, monopol narx o`rnatilgan, raqobat cheklangan yoki raqobat umuman bo`lmaydigan bozorga aytiladi. Monopol bozorning o`zi uch xil bo`ladi: Monopol raqobatli bozor son jihatdan ko`p bo`lmagan, bozorga bir xil, o`xshash yoki o`rinbosar tovarlar chiqaradigai firmalar qo`lida bo`ladi, ular o`zaro raqobat qiladilar. Bunga misol kilib O`zbekistondaga kiyim-kechak bozorni olish mumkin. Bu erda asosan 8 ta firma mahsulot chiqaradi, lekin ular nafaqat o`zaro, balki tovari O`zbskistonga kirib kelgan xorij firmalari bilan ham bellashadilar.
Oligolopistik bozor. Ozchilik firmalar hukmron bo`lgan bozor, bu erda raqobat ko`pgina sotuvchilar orasida emas, balki haridorlar o`rtasida yuz beradi. Bunga misol tariqasida O`zbekistondagi tsement bozorini olish mumkin. Bozorga 3 korxona mahsulot chiqaradi, TSement xarid qilish uchun raqobat esa : haridorlar o`rtasida boradn.
Sof monopoliya bozori. Bunday bozorga tovarni butun bir tarmoqda hukmron bo`lgan ayrim korxonalar etkazib beradi. Masalan, O`zbekisgonda paxta terish mashinalarini faqat Toshkent Qishloq xo`jaligi mashinasozlik zavodi, traktorlarni faqat Toshkent Traktor zavodi tayyorlab bozorga chiqaradi. Ichki bozorda ularning raqiblari yo`q, O`z turidan qat`iy nazar har qanday bozor o`zining ixtisoslashgan kichik bir qismlariga segmentlariga ega bo`ladi
Bozor segmentlarga quyidagi belgilariga qarab ajraladi: aholining xarid qobiliyati; yashash sharoiti; yoshi va jinsi; qaysi tovarlarni afzal ko`rishi; kishilarningg mehnat faoliyati, turmush tarzi; inflyatsiya darajasi; bozor infrastrukturasi holati.
Bozor aloqalari faol bo`lishi uchun bozor infrastrukturasi yaxshi ishlashi lozim.
Bozor infrastrukturasi bozor aloqalarini yurgizish uchun xizmat qiluvchi korxona, tashkilot va muassasalar majmuidir. Infrastrukturani birjalar, savdo uylari, savdo kompaniyalari, hisob-kitob idoralari, maslahatchi firmalar, broker va auditor idoralari, yarmarkalar, tender (maxsus savdo) uyushtiruvchi tashkilotlar, bojxona idoralari, banklar, sug`urta kompaniyalari kabilar tashkil etadi. Ularning vazifasi oldi-sotdiga xizmat qilishdir.
|
| |
