BADIIY USLUB
3.1-mashq.
Birinchi matn ilmiy uslubning qaysi shaklida yaratilgan:
sof ilmiy yoki
ilmiy-ommabop shaklda? Javobingizni asoslang.
“
O‘tkan kunlar”da Otabek
Kumushdan so‘ng Zaynabga
ham uylanishga majbur bo‘la-
di, natijada Kumush va Zay-
nab kundosh bo‘lib qolishadi.
Bu so‘z “bir kunni bo‘lib olgan”
degani emas. Eshqobil Shukur
yozadi: “Hozir ham Surxon-
daryoda “kunilash” degan fe’l
ishlatiladi. Ukasiga ko‘rsati-
layotgan e’tibordan xafa bo‘lib,
yaqinlarining yaxshi munosa-
batini qizg‘anayotgan, ukasini
ko‘rolmayotgan bolaga nisbatan
“
Bola ukasini kunilayapti” deyi-
shadi. “Kundosh” so‘zi aynan shu
“
kunilash” so‘zi bilan aloqador. “O‘zbek tilining etimologik lug‘ati”da ham “kuni” so‘zi
qadimgi turkiy tilda “qizg‘an”, “g‘ayirlik qil” degan ma’nolarni anglatgani aytilgan”.
KUNDOSH
T
IL
S
ANDIG
‘I
3.2-mashq.
Ikkinchi matnda qo
‘llangan quyidagi
shakllarni hozirgi o‘zbek tili
me’yorlariga ko
‘ra yozib chiqing.
onglamadi
angravlanishig‘a
ipidan ninasigacha
nuqtag‘a
o‘lturdi
holatka
uyg‘ong‘an
so‘chib
shekillik
yeshildi
Badiiy uslub tilning bor imkoniyatini namoyish qila oladigan uslubdir.
Bu uslub-
dagi matnlarda:
1) ko‘chma ma’nolar, bo‘yoqdor birliklar faol qo‘llanadi;
2) inversiya, parallellik, tavtologiya(ortiqcha takrorlar)dan ta’sirchanlikni oshi-
rishda foydalaniladi;
3) ritorik so‘roqlar
va his-hayajon gaplar uchraydi;
4) eskirgan so‘zlardan aniq maqsadlarda foydalanilishi mumkin;
5) muallifning yangi so‘z va ma’nolar ijod qilishi kuzatiladi.
Nasriy va she’riy badiiy asarlar, insholar badiiy uslubda yaratiladi.
15
@edurtm_uz
