–MAVZU: UMUMSAYYORAVIY RELYEF SHAKLLARINING

Download 380.23 Kb. Pdf ko'rish
bet	14/35
Sana	15.11.2022
Hajmi	380.23 Kb.
	#30416

1 ... 10 11 12 13 14 15 16 17 ... 35

Bog'liq
Termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi umumiy yer bilim
Raqamliqurilmalarni loyihalash. Xamidjonov Sh[1], Otrabotka yuzi, Buxoro davlat universiteti, Qilichev Muhammadjon ma\'lumotnoma, 6-sinf-i-ch-test-25-ta, Mustaqil ta\'limga slayd, Документ Microsoft Word 555, Lekciya-2 MQJ, VARIANT 2-12, Variant 1-12, 11-sinf-test-va-yozma-ish-informatika, Ishchi dastur Ofis texnikasiga texnik xizmat ko\'rsatish 2 (3), web texnologiyalar taqvim. Zilola docx, Hayot faoliyati 1

8–MAVZU: UMUMSAYYORAVIY RELYEF SHAKLLARINING
JOYLASHUVI.

R E J A.

1. Yer yuzasida kuruklik va suvlik nisbati.

2. Materik va kit'a tushunchasi
3. Umumsayyoraviy relyef shaklarining joylashuvidagi asosiy konuniyatlar
1. Relyef xosil kiluvchi ichki kuchlar.
2. Tashki kuchlar – Nurash va uning turlari.
2.1 Shamollar, suv, yer osti suvlari ta'sirida xosil bulgan relyef shakllari.
1.
Yer pustining sifat jixatdan fark kiluvchi ikki tipi – materik va okeanlar
pustlari tipiga planeta relyefining ikki asosiy boskichi materiklar yer yuzasi va
Dunyo okeani tubi tugri keladi.
Okean satxidan past joylashgan yerlar dippresiya deyiladi. Ularning maydoni
800 ming km.kv.mas: Kasbiy buyi p.t. – 28 m, Turfon –154, Ulik –392.
Yer yuzasi satxidan 0-200 m balandlikkacha joylashgan kismlar past
tekisliklar deyiladi. Kuruklikning eng katta maydonini 48,2 mln km.kv tashkil
kiladi.
Undan keyin balandlik boskichi 200 m dan 500 m gacha bulib, kir va
platolardan iborat. Platolar yuzasi yassi, tekis kirlarniki esa past baland buladi .
Kirlar bilan platolar maydoni 33 mln km.kv ga teng.

27
500 mdan yukori toglar joylashadi. Balandligiga karab toglarni past urtacha
va baland toglar ajratiladi. Chukkilari 1000 m dan yukori kutarilmaydigan toglar
past toglar deyiladi. Mas: Kozogiston past toglari Umumiy maydoni 27 mln
kv.km. Urtacha toglarning balandligi 1000 m dan 2000 m gacha 2000 m dan
yukori kutarilgan toglarni baland toglar yoki Alp tipidagi toglar deyiladi. Ular atigi
16 mln km.kv maydonini egallaydi.
Yer yuzasining baland kutarilgan kismlari odatda juda past baland,
birtomonga yunalgan kator toglar-tog tizmalaridan iborat buladi. Toglar
tizmalarini vodiylar bir biridan ajratib turadi. Keng maydonlarni egallagan tog
sistemalari togli ulkalar deyiladi.
Uncha baland bulmagan yerlarning kupchiligini tashkil etishi materikda
tabiatni zonal bulishiga kulaylik tugdiradi.
Togli ulkalarda va kirlarda tabiat sharoit kompleksi balandlikning
uzgarishiga karab maxalliy uzgarishlarga uchraydi.
Tabiiy tarixiy zonalar doirasida balandlikka karab tabiiy sharoitning
uzgarishi vertikal mintakalanish deyiladi.
Okean tagi xam kuruklik kabi, chukurlikka karab boskichlarga ajratiladi . 0
dan 2000 m gacha materik sayozligi materiklarning okean satxidan past yuzasi
joylashgan . Undan chukurda suv osti yuzasi yuzasi ancha keskin uzgardi va uning
kiyaligi oshadi. Bu materig yon bagirlari undan keyin materik etagi keladi. Bu
uchala boskich materikning suv osti chekkasini tashkil etadi. U 2440 m
chukurlikkacha davom etadi.
Kuruklik materik sayozligi va materig yon bagri bilan birgalikda yer
yuzasining 40% ni tashkil etib, materik palaxsalarini xosil kiladi. Undan narida
2440 m dan 6000 ming chukurlikkacha dunyo okeani tubi joylashgan, uning yer
yuzasining 55% ni tashkil etadi. Dunyo okeanining urtacha chukurligi 3600 m.
Matreiklar kuruklik yer pusitining izostatik muvozanatlashgan va muayyan
geologik tuzilishga ega bulgan yirik kismlardir, uning atrofi turli geologik
davrlarda xosil bulgan burama bilan uralgan kadimgi bitta yoki bir necha
platformalardan tarkib topadi. Materiklar oltita: Yevrosiyo, Afrika, Shimoliy
Amerika, Janubiy Amerika, Antarktida, Avstraliya.

Download 380.23 Kb.

1 ... 10 11 12 13 14 15 16 17 ... 35

Download 380.23 Kb.

Pdf ko'rish