Urganch Davlat Universiteti Tabiatshunoslik va Geografiya fakulteti 201-kimyo guruhi talabasi Xaitboyev Dilshodning fizik kimyo fanidan yozgan

P E 1
1 E 1

^{P  N}₁ ^P0 ^;
P0 ^{ }
N₁ 4
E   E N₁ 4N₁
(7)

Demak (6) ga binoan (7) va (3) ni xisobga olgan holda yoza olamiz.

 a^ E  ^{4 } p ^  a^ E  ^4  ^{E 1} E ^  a^ E


E4 _{E  aE} E  2 _;

  

3




  
_{3 4}   ₃   



3

 
¹  ^{E 1}  (E  2) ^a

N₁ 4
3


E 1 _
E  2

4N₁a

M
3
(8)

d
1 sm³ hajmda N₁ molekula bor bo`ladi.
ta molekula bor bo`lsa,
^Vmol ^ _d
hajmda N_A ta

N  ^M
1 _d
 N_A ;
N₁  N_{A M}

Demak


E 1 _ 4
E  2 3

• 
  N _A  d _a M
  

yoki


E 1M
E  2d


_ 4N _{A a}
3
(9)

(9) – Klauzius – Mosotti tenglamasi deyiladi. Undan a=[(1/d) chiqadi. Demak, temperatura ortgan sari d kamayganligi tufayli moddaning qutblanuvchanligi a ortadi. Qutblanuvchanlik modda zichligiga teskari
E 1

proporsional va dielektrning doimiyligiga bog`liq, chunki


E  2
birga teng

emas. Keltirib chiqarilgan yuqorida aytganimizdek Klauznus – Mosotti nomi bilan yuritiladigan tenglama moddalarning elektr xossalarini ularning tashqi elektr maydonidagi holatini tekshirish, tahlil qilish yo`li bilan aniqlanar ekan.
Moddalarning qutblanuvchanligi a uch qismdan iborat:

1. 
   Tashqi maydon ta’sirida molekulalardagi elektronlarning yadroga nisbatan muvozanat holatidan siqilishi. Bunday qutblanish induksiyalangan
   

dinol momentining paydo bo`lishiga olib keladi.

^Mnid
 a_ed A;

a_ed 
f (T )

Ya’ni temperaturaga deyarli bog`liq emas. Ya’ni ular juda

yengil zarrachalar bo`lganliklari uchun T O ⁰K ga yaqin temperaturadayoq, ular juda tez harakat qiladi.

2. 
   Atom qutblanuvchanlik. Elektr maydoni vositasida elektronlarning qutblanishi yadrolarning bir –biriga qutblanishiga, siljishiga olib keladi.
   

^aym
 a_al

• 
  a_at
  
• 
  a_op
  

a_op 
f (T )

(1)

(1) ni Klauzius – Mosotti formulasiga olib borib qo`ysak

E 1 _ M E  2 a
_ 4N _A
3
(a_el

• 
  a_at
  
• 
  a_op )  P
  

P-umumiy

qutblanish

4N _A
3
^aat

• 
  ^Patom
  

4N _{A a}

va ^{4N A} a  R

₃ op
₃ el
(refraksiya) deb belgilaylik.

Yorug`likning lektromagnit nazariyasiga binoan A=n²_a (Maksvell formulasi)


n² 1 _ M _

n²  2 d ^R
Lorenti –Lorents formulasi deyiladi.

Elektr maydoni sifatida yorug`likdan foydalanayotgan bo`lsak, bunday maydonning chastotasi y=10¹⁵ ga teng. Bunday maydonlar atomining na molekulaning qutblanishi ro`y bera olmaydi. Chunki ularning massasi elektronnikidan minglarcha marta katta.

 1M
_ n²  MM _ ^ _

Ko`pchilik moddalar uchun

qoshishidadir.

  2d
n²  2d
^Pel
^R dan

Doimiy dinolga ega bo`lgan molekulalar uchun Debay a_f bilan M₀

o`rtasida qo`yidagicha bog`lanish borligini ko`rsatdi.

^aop
2


 ⁰ ; 3RT
₀  e   ₀ 

qutbli molekulaning

doimiy dipole momenti. K=R/N – Bolrman doimiyligi.

Bunday T – absolyut temperature, K. Kauzius –Mosotti –Debay formulasi

_{B } P
 ^4N  ²  

( ¹ )
T
_33K ^{0 0}

1. 
   Temperaturaga bog`liq temperatura ortishi bilan kamayadi. Buni nazariy izohlash mumkin.
   
2. 
   Qutbli moddalarning qutblanishi qutbsizlikdan P_op hisobiga kattaroq bo`ladi.
   

Qutblanish tabiiyki moddaning agregat holatiga bog`liq. Misollar

	P(gaz)	P(suyuq)
CH3I	77	42
CH3COO CH3	176	63
C2H5OCH3	62	52