BRRLning kerak bo’ladigan o’tkazuvchanlik qobiliyatini aniqlash
Zamonaviy SRTlarni qurish prinsiplariga mos ravishda BRRL sifatida past
tezlikli (stvoldagi uzatish tezligi 2…8,5 Mbit/s) va o’rta tezlikli (stvoldagi uzatish
tezligi 17…34 Mbit/s) hamda BLning talab etiladigan o’tkazuvchanlik
qobiliyatiga ko’ra stvollari soni 1 va undan ortiq MrRRLdan foydalaniladi.
Istalgan holatda ham standart raqamli oqim E1ni uzatish uchun stvolda
uzatish tezligi kamida 2 Mbit/s bo’lishi kerak. Agar Bldagi talab etilayotgan tezlik
2 Mbit/s dan ortiq bo’lishi kerak bo’lsa, u holda BRRLda mazkur Blning umumiy
tezligi uchun kerak bo’ladigan shuncha 2 Mbit/s li stvollar yoki stvol ostilar tashkil
etiladi.
Barcha BLlar uchun talab etilayotgan uzatish tezligi bir hil bo’lib, ular
quyidagidan iborat bo’ladi:
B
BL
=B
MrS
·N
TK sota
·N
sota
.
(4.6)
BRRL tarmog’ida ruhsat etiladigan ChHR ko’rsatkichlarini aniqlash
Yuqorida aytib o’tilganidek, BRRL tarmog’ining ChHRi uchun T
RRL
ko’rsatkichining hisob-kitobidan foydalaniladi. Mazkur bosqichning vazifasi,
BRRLda turli hil halaqitlarning ta’sir darajasini aniqlash uchun T
RRL
ni bir nechta
qismga bo’lishdan iboratdir. SRT strukturasining bir turdaligini hisobga olgan
holda T
RRL
ning ko’rsatkichining kattaligi quyidagicha yoziladi:
T
RRL
=N
b
·(T
s b
+ T
h b1-4
+T
1
h bRRL
+ T
11
h b
),
(4.7)
bu yerda: N
b
– BRRLdagi bo’g’inlar soni;
T
s b
– bo’g’indagi aloqaning buzilish ehtimolligi (ABE), qotishlar bilan
tushuntiriladi;
T
h b1-4
– bo’g’indagi ABE, 1-RRSdan 4-siga ta’sir qiluvchi HR bilan
tushuntiriladi;
T
1
h bRRL
- bo’g’indagi ABE, mazkur SRTdagi boshqa BRRLlardan
kelayotgan HR larning ta’siri bilan tushuntiriladi;
T
11
h b
- bo’g’indagi ABE, boshqa RATlaridan kelayotgan HRlarning ta’siri
bilan tushuntiriladi.
Ushbu tashkil etuvchilarning qismlarini aniqlashda T
sota
ko’rsatkichining
tashkil etuvchilari qismlari aniqlanganidek, tahminan shunday proporsiyalardan
foydalaniladi. Quyidagi munosabatlarni qabul qilamiz:
T
s b
=0,7·T
RRL
/N
b
;
(4.8)
T
h b1-4
=0,1·T
RRL
/N
b
;
(4.9)
T
1
h bRRL
=0,1·T
RRL
/N
b
;
(4.10)
T
11
h b
=0,1·T
RRL
/N
b
.
(4.11)
(4.8) munosabati – RRL bo’g’inining mumkin bo’lgan uzunligini aniqlaydi;
(4.9) munosabati – RRLning “zigzagsimonlik” sharti; (4.10) munosabati – huddi
o’sha ishchi chastotadan qayta foydalanish imkoni; (4.11) munosabati – boshqa
RATlar bilan chastotaviy-hududiy ajratish. Eng so’nggi ko’rsatkichdan
loyilashtirilayotgan SRT bilan boshqa radioaloqa tizimlarining EMM shartlarini
hisoblashda albatta foydalanish kerak.
BRRL tarmog’ini ChHRini tashkil etish
ChHR tuzilayotganda BRRL tarmog’i ishlashini, chastota polosasini
minimal darajada band qilishini ta’minlashga harakat qilish kerak. Bunga avvalo,
tarmoqda 2 ta chastotali ishchi chastotalarni rejalashtirish (IChR)ni qo’llanilishi
mos keladi, ya’ni, barcha BRRLning ishini tashkil ettirish uchun faqatgina 2 ta
ishchi chastotadan foydalaniladi. Oddiy holatda bunday rejani misol tariqasida 4.2-
rasmda ko’rish mumkin. Ushbu rasmda ko’rinib turibdi-ki, bunday radiotarmoqda
bir hil chastotalar (f
1
va f
2
) turli bo’g’inlarda ishlatilmoqda, natijada ruhsat
etiladigan darajadan yuqori bo’lgan HRlar yuzaga kelishi mumkin, ya’ni, mazkur
BRRLning tizimosti EMM shartlari bajarilmaydigan holat.
4.2-rasm. 2 chastotali IChR si asosidagi BRRL (3 ta BRRL misolida) tarmog’ida
ishchi chastotalarga ajratishning oddiy ko’rinishi
Ishchi chastotalar - tarmoqdagi HRlar sonini va darajasini maksimal
darajada kamaytirilgan shartlardagina biriktirilishi kerak. Ushbu masalani yechish
uchun ko’rilayotgan SRTda BRRL tarmog’i strukturasini chegaralash (kriteriylash)
kerak va uni huddi 4.2-rasmdagidek tasvirlash kerak. Bundan tashqari, BRRL
tarmog’ining tarkibiga – tarmoqda juft aloqa punklari orasida kamida ikkita
marshrut bo’lishini ta’minlovchi, hamda tarmoqning ishchanligini oshiruvchi
zahiraviy BRRLlar ham kiritilishi kerak. Bundan ko’rinib turibdi-ki, qo’shimcha
BRRLlar ham ChHR jarayonida hisobga olinishi kerak.
4.2-rasmda RRL
1
-RRL
3
bilan belgilangan ikki bo’g’inli 3 ta BRRL va ikki
hil numeratsiyaga ega RRS nuqtalari ko’rsatilgan bo’lib, numeratsiyalangan
nuqtalardan biri – BRRL raqamini ko’rsatsa, ikkinchisi esa shu BRRLdagi
markaziy stansiyadan (MrS) boshlab, bo’g’inlar raqamini ko’rsatadi. Chastotalarga
ajratish ham odatda huddi rasmda ko’rsatilgandek bo’ladi.
Tarmoqda ishchi chastotalar sonini minimizatsiyalash uchun bir hil
chastotadan qayta foydalanish imkoni borligi yoki yo’qligi tekshiriladi. Bunday
hisob-kitoblarni RRLda “zigzagsimon” shartlarga mos keluvchi, hamda muhitga
bog’liqlik shartlarini tekshirish ko’proq tavsiya etiladi. Bu tekshirish shundan
iborat-ki, halaqit beruvchi stansiyani uzatuvchi antennasidagi HRlarning chiqish
burchagi va shu HR ta’sir qilayotgan stansiyaning qabul qiluvchi antennasiga ta’sir
qiluvchi HRlarning kirish burchagini (4.2-rasmdagi α
ms
va φ
ms
burchaklari)
umumiy summasini aniqlashdan iboratdir. Shuni ham ta’kidlab o’tish kerak-ki,
RRL tarmog’ida ikki turdagi halaqitli vaziyatlar bo’ladi: tugunda HRning ta’siri
(4.2-rasmda MrSdagi vaziyatda ko’rsatilgan bo’lib, bunda f
2
bir hil ishchi
chastotali 3 talik RRLning bo’g’inlaridagi holatga mos keladi) va uzoqdagi
bo’g’inlarga HRning ta’siri. Birinchi ko’rsatilgan vaziyatda har doim α
ms
=0 ga
teng, ikkinchi holatda esa ham u, ham bu burchaklar 0 dan 180
0
gacha o’zgarishi
mumkin.
Ushbu burchaklarning kattaligi antennaning yo’nalganlik diagrammasi bilan
harakterlanuvchi RRSning antennaning yo’nalganligiga bog’liq bo’lib, u F
2
(φ)
bilan ifodalanadi. Ko’rilayotgan juft RRSning EMM shartlarini ta’minlash uchun
quyidagi munosabat ta’minlanadi:
│F
2
(φ)│≥q
h ruh
.
(4.12)
bu yerda, q
h ruh
– RRS qabul qilgichi kirishidagi Signal Halaqit Munosabati (SHM)
(himoyaviy munosabat).
q
h ruh
ni [17] da keltirilgan ma’lumotlar orqali aniqlash mumkin:
q
h ruh
= q
sh ruh
+(7…10)
(4.13)
bu yerda q
sh ruh
- RRS qabul qilgichi kirishidagi Signal Shovqin Munosabati
(SShM) va u R
hato
=10
-3
ga mos keladi.
(5.8) dagi ikkinchi qo’shiluvchi HRning ta’sirini kompensatsiyalash uchun
energetik zahira sifatida ko’riladi.
q
sh ruh
RRS bilan hamjihatlikda ishlovchi radioreleyli qurilmalarning tehnik
harakteristikalari orqali aniqlanadi:
q
sh ruh
=q
s min
-q
sh qab
,
(4.14)
bu yerda q
s min
– RRS qabul qilgichining sezgirligi, dBVt; q
sh qab
- RRS qabul
qilgich kirishidagi issiqlik shovqini, dBVt, quyidagi formula orqali aniqlanadi:
q
sh qab
=10lg[k
B
T
0
N
sh
∆f
svl
],
(4.15)
bu yerda: k
B
=1,3810-23 Vt/(Gs K) – Bolsman konstanti; T
0
≈300 K; N
sh
– RRS
qabul qilgichi kirishidagi shovqin koeffisenti, martta; ∆f
svl
– RRS stvoli
polosasining kegligi, Gs.
1…40 MGs diapazonda RRL koordintsiyasi masalalarini hal etish va
halaqitlarni hisob-kitobini amalga oshirish uchun HEU (Halqaro Elelktrotehnika
Uyushmasi) ning AYD (Antennaning Yo’nalganlik Diagrammasi) ning
etalonlaridan foydalanishga doir tavsiyalaridan foydalanish maqsadga muvoffiqdir,
sababi, AYDni ruhsat etilgan og’ib o’tilishi ko’rsatkichlari unda ko’rsatilib
o’tilgan, ya’ni, real sharoitda antennadan foydalanilganda ular me’yordan
oshmasligi kerak. 4.2-jadvalda shunday AYD (parabolali antenna)si grafik
ko’rinishida ko’rsatilgan.
4.2 -jadval. 1…40 MGs chastota diapazonida RRL AYDni og’uvchi turli
ko’rsatkichdagi λ to’lqin uzunligi va d
a
antenna diametrining munosabati
4.2 -jadvalda og’ish parametri sifatida d
a
/λ ko’rsatilgan bo’lib, bunda, d
a
–
RRS antennasining diametri, λ – RRS to’lqin uzunligi.
Shu tariqa mazkur holatda IChR (Ishchi Chastota Rejasi)ni optimizatsiyalash
jarayoni quyidagicha amalga oshiriladi:
- mazkur halaqitli vaziyatda HRni hududiy kriteriy bo’yicha ta’siri
shartlarini bajarilishi tekshiriladi: HRning ta’sirini hisobga olmaslik mumkin, agar
i-nchi R
h i
HR tarqalish masofasi quyidagi shartlarga bo’ysunsa:
R
h i
≥R
max (km)
=8·
)
(
0 m
| 