5
KIRISH
Uyali telefonlar va kompyuterlarning kundalik hayotimiz va faoliyatimizdagi
ahamiyati shubhasiz cheksizdir.
Buning sababi shundan iboratki, ulkan
o‘zgarishlarga olib kelinmoqda. Chunki mobil telefon va kompyuterlar avvalgiday
oddiy moslama emas. Bu uyali telefonlar va kompyuterlar taqdim etadigan turli xil
ajoyib xususiyatlar va imkoniyatlar bilan muomalada bo‘lgan shaxslar va biznes
uchun ulkan e'tiborga aylandi. Ushbu qurilmalardagi mobil va kompyuter
texnologiyalarning
jami taraqqiyoti, yuqori tezlikdagi internetga ega bo‘lishi va
ulardan foydalanish imkoniyati va ajoyib kommunikativ interfeys, yangi va
innovatsion tajriba mobil, web natijalariga olib keladi.
Bu mobil ilovalar va web
saytlarni ishlab chiqish orqali amalga oshiriladi. Smartfonlar mobil ilovalar ixtirosi
bilan va kompyuterlar web saytlar yaratish bilan xizmat ko‘rsatish sohasiga yangi
qiyofa berdi.
Credit Suisse ma'lumotlariga ko‘ra, kelgusi bir necha yil ichida smartfonga
egalik darajasi 90 foizga yaqinlashadi va taxmin qilingan 4,95 milliard kishiga
yetadi. Smartfon va planshetlardan foydalanishning o‘sishi mobil ilovalarning
tobora ko‘payib borishi bilan birlashtirilgan. Global
Apple App Store va Google
Play ilovalarini yuklab olish 2022-yilning to‘rtinchi choragida Apple App Store va
Google Play ilovalarining jami yuklab olinishi taxminan 35,5 milliardni tashkil
etdi. Mobil qurilmalar hozirgi vaqtda ta'lim va ish joylari sharoitida o‘sib
borayotgan axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining (AKT) bir turini aks
ettiradi. Aynan mana shu texnologiya XXI asr axborot-kommunikatsiya
texnologiyalariga bo‘lgan ehtiyojni oqlaydi hamda ushbu ko‘nikmalarni
rivojlantirish va baholash uchun vositani taqdim etadi (Voogt & Roblin, 2022).
"21-asr mahorati" atamasi o‘qituvchilar, ish beruvchilar va ta'lim
islohotchilari tomonidan kollejda va ish joyida muvaffaqiyatga
erishish uchun
muhim ahamiyatga ega bo‘lgan bilim, ko‘nikma, xususiyatlar va odatlarni
anglatadi (Great Schools Partnership, 2021).
Ushbu ko‘nikmalarni aniqlash va toifalarga ajratish uchun ko‘plab turli xil
tuzilmalar yaratilgan bo‘lsa-da, Voogt va Roblin (2022) tomonidan o‘tkazilgan
xalqaro doiralarning qiyosiy tahlilidan umumiy to‘plam paydo bo‘ldi: hamkorlik,
aloqa, AKT savodxonligi va ijtimoiy/madaniy vakolatlar.Ko‘pgina
ramkalar,
6
shuningdek, ijodkorlik, tanqidiy fikrlash, samaradorlik va muammolarni hal
qilishni o‘z ichiga olgan.
Mobil telefonlarning ahamiyati uning shaxsiy
xavfsizligidan tashqarida
ekanligi. Zamonaviy uyali telefonlar Internetga ulanish, fotosuratlar va fayllarni
yuborish va qabul qilish imkoniyatiga ega, va bir
nechta uyali telefonlar GPS
texnologiyasi bilan jihozlangan bo‘lib, ular dunyoning aksariyat joylarida
foydalanishga imkon beradi va telefonni topishga yoki foydalanuvchi joylashgan
joyda foydalanishga imkon beradi. Simsiz texnologiyalarning rivojlanishi tufayli
uyali telefonni qabul qilish ishonchli va sifatli bo‘ldi. Simsiz xizmat ko‘rsatuvchi
provayderlar telefon foydalanuvchilari uchun ajoyib to‘plamlar
va aksiyalarni
taklif qilishadi. Hozirgi kundа hаmmа sohаdа olib borilаyotgаn ishlаr elektron
ko‘rinishgа o‘tkаzilyаpti. Shu jumlаdаn kitob mutolaa qilish jаrаyonlаri hаm
elektron shаklgа o‘tmoqdа. Hozirgi kundа mаmlаkаtimizdа elektron kutubxona
rivojlаnib bormoqdа.
Bаrchа tizimlаr bosqichmа-bosqich
elektron shаklgа olib
kelinmoqdа. Kitob mutolaaa qilish jаrаyonlаri hаm online tаrzdа аmаlgа
oshirilishigа e’tibor qаrаtilmoqdа. Hozirgi kunda kitob o‘qish uchun Android
ilovalar judayam qulay va samaralidir. Kun sayin hamma yumushlar elektron
ko‘rinishga o‘tmoqda natijada elektron kitob o‘qish uchun ilovalar shunday ko‘pki
o‘quvchilar qaysi ilovadan foydalanishni bilmay qoladi ba’zida.
