Узбекистон республикаси олий ва урта

Bir qavat tusik kalanligi 25-50 mm keladigan, tirkishli metall diskdan 
iborat bulib, boltlar yordamida uzaro biriktirilgan 6-8 karjdan tashkil topgan. 
Mazkur disk tegirmon korpusiga boltlar yordamida biriktiriladi. Diskdagi 
jami tarkishlar maydonining tusik umumiy maydoniga bulgan nisbati tirik 
kesim deb ataladi. 
Parrakli kushalok tusik karjlardan yigilgan ikki diskdan iborat. 
Tegirmonning material (xom ashyo) tashlab turiladigan tomonidagi birinchi 
disk bir kavat tusik kurinishida bulib, tirkishlari bor; lekin ikkinchi diskning 
tirkishlari bulmaydi. Tegirmon barabanining aylanasida disklar orasiga 
tayanch xalka urnatilib, shu xalkaga etilgan parraklar payvandlanadi. Tusik 
disklari boltlar yordamida biriktirilib, bir butun xolga keltiriladi. Tegirmon 
aylanayotganda parraklar birinchi diskning tirkishlaridan utgan materialni ilib 
olib markaziy konusiga tashlaydi, keyinchalik bu material ikkinchi diskning 
markaziy teshigida nutib, navbatdagi xonatomon suriladi. 
Bir kavatli tusiklarni tayerlash, urnatish va ishlatish onson 
bulganligidan xozir ulardan keng foydalanilmokda. Elevatorli va separatorli 
panjaralar ancha vazmin besunakay ishlatilishi kiyin, katta xajmli, ya’na kup 
joyni egallaydi va kurituvchi, tozalovchi xavoning surilishga katta karshilik 
kursatadi. Kushalok tusikning eni 180-200 mm. 
Xonalar orasida tusiklar urnatilganda tegirmonning foydali xajmi xam 
yaxshi, sifatli ishlashiga bulgan ishonch xam kamayadi. Xom ashe kuruk 
usulda tuyiganda xonalar orasidagi tusiklar tegirmonning gidravlik 
karshiligini oshirib yuboradi. 
36

Materiall tuyiladigan tegirmonlarning oxiri xonasiga ba’zan 
barabanning kundalang kesimini radius buyicha 5 kismiga buladigan tusiklar 
urnatiladi. (21 rasm.) Bu xolda xonalarga tegishlicha taksimlangan 
zoldirlarning umumiy ogirlik markazi baraban kesimining geometrik 
markaziga yakinlashadi, shunga kura barabanning aylanishiga xamda 
zoldirlarning yukori kutarilishiga elektr kuvvati kamrok va zirx koplamani 
tuzatish ishi ancha murakkalashadi. 
Tegirmonga material xar xil kurilmalar yerdamida tashlab turiladi. 
Ba’zi tegirmonlarning yuk tashlab turiladigan kismida voronkasi buladi. 
(rasm. 22, 23) Uning kiya joylashgan kismi tarnov poydevor toshtaxtasiga 
turtta bolt bilan maxkamlangan. Sapfa ichiga chuyan voronka urnatilgan; 
voronka kesik konus shaklida yasalgan bulib, korpus tubidagi zirx koplamaga 
tayanadi. 
Tegirmonlar tayer maxsulot chikarib tashlanadigan kismining tuzilishi 
jixatdan kuyidagi turlarga ajratiladi: tayer maxsulot barabanning urta 
kismidan tushib turadigan tegirmon va tayer maxsulot barabanning tubidan
tushib turadigan tegirmon. Tegirmonning birinchi turida tuyilgan material 
37

bushatish panjarasi orkali sapfadan tushadi; ikkinchi turida esa barabanning 
tubida teshiklari buladi, tayer maxsulot shu teshiklardan tushib turadi. 
Tegirmonlar ularni xarakatlantiradigan yuritmalarning tuzilishi jixatdan 
ham ikki xilda ajratiladi: markaziy yuritmali tegirmonlar va xarakat chetdan 
uzatiladigan tegirmonlar (rasm. 24, 25)
Markaziy yuritma xarakatlantiruvchi juvalining uzala uki tegirmon 
barabani ukining davomi xisoblanadi. Markaziy yuritmali tegirmonlarga 
yukori kuchlanishli tokda ishlaydigan tezyurar elektrdvigatel (h = 550+750 

Download 2,4 Mb.