Sovutgichlar
Xozirgi vaktda kullanayotgan sovutgichlar ishlash prinsipi jixatdan ikki
guruxga ajratiladi:
-aylanadigan barabanli sovutgichlar;
-xavo yuborib puflanadigan sovutgichlar.
Birinchi guruxga mustakil yuritmali, bir barabanli sovutgichlar va kup
barabanli – rekuperatorli sovutgichlar kiradi. Bu barabanlar pech korpusiga,
uning issik tomoniga urnatilgan buladi, umumiy yuritma ularni pech bilan
barga aylantiradi.
Ikkinchi gurux kolosnikli turtma panjarali sovutgichlarni, konveyer
cheksiz panjarali sovutgichlarni va tebranib ishlaydigan panjarali
sovutgichlarni uz ichiga oladi.
Bir barabanli sovutgichlardan, odatda, ish unumdorligi uncha katta
bulmagan, soatiga 20 tonnadan kam, pechlarda foydalaniladi. Pechdagi
material sovutgichga bushatilib, bu yerda xarorati 100-300
0
S ga tushganga
kadar sovutiladi. Sovutgich diametri 2,5-5 m keladigan silindr shaklidagi
korpusdan iborat; rolikli ikki tayanchda taxminan 35% kiya urnatilgan.
Barabanli elektr dvigatel reduktor orkali minutiga 4-5 marta aylantiradi.
Material karama-karshi okim sxemasida, pechning tutun surgichli xosil kilgan
yeyraklanish natijasida xavo surilishi xisobiga sovuydi.
Kup barabanli, rekuperatorli sovutgich bir necha , 10-12 dona, sovutish
barabanidan tashkil topkan bulib, barabanlar pechning issik tomonida uning
aylanasida joylashgan va pechga patrubkalar vositasida tutashtirilgan;
sovutgichga shu patrubkalar orkali material tushadi, pechga esa ikkalamchi
issik xavo surilib kiradi.. Xar bir barabanning kizigan kismiga olovbardosh
chuyan plitalar yotkizilgan. Ish unumdorligi 18-25 t/soatni tashkil etadigan
pechlarga sovutgichlar shu tarzda urnatiladi. Ulardan chikkan materialning
xarorati 250
0
S dan oshmaydi. Rekuperatorlar kalinligi 10 mm keladigan pulat
tunukadan tayyorlanadi. Pechning issik tomonida unga chukurchalari bulgan
90
tunuka parchinlanadi, rekuperatorlar keyinchalik ana shu chukurchalarga
turadi.
Tavsiya etilgan sovutgichlarning yaxshi tomoni shuki, u ortikcha
xavoni atmosferaga chikarib yubormaydi, binobarin, xavoni changdan
tozalashning xojati yuk. Birok bu xolda sovutiladigan xavoning mikdorini va
sovutilayotgan materiallning xaroratini rostlab bulmaydi, shu boisdan material
ortikcha sovumaydi, xarorati 150
0
S gacha buladi.
Kolosnikli turtma panjarali sovutgichlar sovutish uchun talab
kilinadigan ikkilamchi xavo mikdorini cheklamaydi. 100-150
0
S gacha
kizigan ortikcha xavo atmosferaga chikarilib tashlanadi, nari borsa, xom
ashyoni, yokilgini kuritish uchun foydalaniladi. Xul usul kullanalganda
sovutgichga utgan xavoning 30-40%, kuruk usul kullanilganda esa 65-75%
atmosferaga chikarib tashlanadi. Sovutgichning ish unumdorligi 25-125 t/soat
atrofidadir. Sovutgich xonasining oldingi kismiga kolosniklar
kimirlamaydigan kilib kiya xolatda joylashtirilgan;tkuvvatli ventilyator shu
kolosniklar orkali xavo yuboradi;, suv ustunining taxminan 1000 mm ga teng
bosim ostida. Xavo okimi materialni birdaniga sovutishi bilan birga, uni
sovutgich eni buyicha bir tekisda taksimlaydi. Sungra material
kimirlamaydigan va xarakatlanadigan kolosniklardan yigilgan yotik
panjaraga utadi. Kolosniklar uzala balkalarga biriktiriladi. Kolosniklarning
oldingi tekisligi tik va keyingi tekisligi nishab bulganligi sababli material
panjarada buylab suriladi va jadal aralashadi. Kolosnikli sovutgichning ish
unumdorligini kuyidagi formula yordamida xisoblab chikarish mumkin:
Q=24 B * H * a * r * n t/soat;
Bu yerda: B- kolosnikli panjaraning eni, m;
h-material katlamining baladligi, m;;;
a-xarakatlanadigan kolosniklarning yuli, m;;4
n-kolosniklarning bir minutidagi xarakatlanish soni;
r-materialning uyma zichligi,. Tm.
Materialni sovutish uchun muljallangan sovutgichlarning tuzilishi
pechning materialni pishirish sifatiga va pishirilgan mikdoriga jiddiy ta’sir
kursatadi.
Nazorat uchun savollar:
1-Kimeviy moddalarni kuydirish uchun ishlatiladigan uskunalar.
2-Aylanma pechlar, turi, tuzilishi va ishlash prinsipi.
3-Aylanma pechning koplamasi
4-Sovutgichlar, konstruksiyasi, turi.
91
|
