ko’nikmasini rivojlantiradi; geografik bilimlar va ular orasidagi aloqalarni
yaxshi qabul qiladi; og’aki bayondagi asosiy fikrni o’zlashtirish ko’nikmasi
shakllanadi. O’qituvchi tomonidan o’quv materialini
aniq bir mantiqiy
yo’nalishda ochib berishni o’quvchilarda tafakkurni rivojlanishiga yordam
beradi.
Og’zaki bayon metodini afzalliklaridan biri shundaki unda 15-20
minutda katta xajimdagi material beriladi va vaqtdan samarali
foydalaniladi.
Og’zaki bayon metodlarini qator yutuqlari
bilan birga kamchiliklari
ham mavjud. Masalan, og’zaki bayon metodlari yordamida kartalar bilan
ishlash, darslik bilan ishlash ko’nikmalarini shakllantirib bo’lmaydi.
Ayrim vaqtlarda og’zaki bayon metodlari o’qitishning
asosiy metodiga
aylanib qolishi mumkin, bunda o’quvchilarda
mustaqil ishlarni bajarish
ko’nikmalari shakllanmaydi yoki mazkur ishlarga kam e’tibor beriladi.
Dars o’tishda og’zaki bayon metodi yordamida faqat o’quv materia-
lining asosiy mazmunini ochib berishga xarakat qilinadi va o’quvchilarni
faollashtirishga kamroq e’tibor beriladi.
Og’zaki bayon metodi o’quvchilarni darsni
diqqat bilan tinglashni
talab qiladi. Shuning uchun og’zaki bayon metodlari bilan dars o’tishda
o’quvchilarda tinglash ko’nikmasini shakllantirish lozim. Bunda o’quv-
chilar berilayotgan materialni faqat qabul qilishi va fikrlashi talab etiladi.
Mazkur maqsadni amalga oshirish uchun o’qituvchi o’quvchilarni bilimini
o’zlashtirishni boshqarishi lozim. Bu esa o’quvchilarga dars mavzusi va
rejasini tushuntirish orqali amalga oshiriladi.
O’quvchilar geografik bog’liqliklarni
yaxshi tushunishi uchun
o’quvchi geografik borliq va hodisalarni bayonini rejasini ishlab chiqishi
lozim. Reja o’qituvchi tomonidan sinf taxtasiga yozib chiqiladi yoki og’zaki
e’lon qilinadi. O’quvchilar mazkur rejani daftarlariga yozib olishadi. Bu esa
o’quvchilarni bayon qilayotgan mavzu mazmunini yaxshi o’zlashtirishiga
yordam beradi.
Reja bo’yicha o’quv materialini mazmuni bayon qilingandan so’ng
o’qituvchi xulosa qiladi. Agar o’quvchilar darsni yaxshi o’zlashtirgan
bo’lsa, o’zlari mustaqil ravishda xulosa qilib gapirib berishlari mumkin.
Bunda suxbat metodidan foydalaniladi.
O’quv materiali mazmunini o’quvchilar o’zlashtirishini osonlashtirish
maqsadida o’quvchilar diqqatini eng muxim narsalarga qaratish lozim.
O’quvchilarda eshitish ko’nikmasi asta-sekin shakllanadi.
Shuning
uchun turli sinflarda og’zaki bayon davomiyligi turlicha bo’ladi. Quyi
sinflarda og’zaki bayon 5-10 minut, yuqori sinflarda esa darsni to’liq
egallashi mumkin.
O’qitishning og’zaki metodlari quyidagi turlarga bo’linadi:
1.Tushuntirish
2.Xikoya
3.Suxbat
4.Ma’ruza
5.O’qib berish.
