|
-rasm. Matryoshka termos printsipi
|
| bet | 14/119 | | Sana | 14.06.2024 | | Hajmi | 4,04 Mb. | | #263652 | | Turi | Учебник |
Bog'liq 21558 2 CDEAD1DE360DB13C9B7A03EFD7ECBD40E7F94F1F 2.5-rasm. Matryoshka termos printsipi.
Elektromagnit markazda, vakuum kamerasida joylashgan. Suyuq geliy o’z ichiga olgan qobiq bilan o’ralgan. Ushbu qobiq vakuum oraliq qatlami orqali suyuq azot qobig’i bilan o’ralgan. Suyuq azotning harorati minus 196 daraja Selsiy, azot geliy imkon qadar sekin bug’lanib ketishi uchun kerak. Nihoyat, azot qobig’i ajratib olinadi xona harorati tashqi vakuum interlayer. Bunday tizim supero’tkazuvchi magnitning kerakli haroratini juda uzoq vaqt saqlab turishga qodir, ammo buning uchun magnitga muntazam ravishda suyuq azot va geliyni quyish kerak.
Bunday magnitlarning afzalligi yuqori bo’lish qobiliyatidan tashqari magnit maydonlari shuningdek, ular energiya iste’mol qilmasliklarida: magnitni ishga tushirgandan so’ng, oqim ko’p yillar davomida deyarli hech qanday yo’qotishsiz supero’tkazuvchi simlar orqali o’tadi.
Kashfiyot tarixi. YMR kashf etilgan yil 1945-yil deb hisoblanadi, o’shanda amerikaliklar Stenfordlik Feliks Blox hamda undan mustaqil ravishda Garvardlik Edvard Purcell va Robert Pound protonlarda YMR signalini kuzatgan. O’sha
paytga qadar yadroviy magnetizmning tabiati haqida ko’p narsa ma’lum edi, YMR effektining o’zi nazariy jihatdan bashorat qilingan va uni eksperimental ravishda kuzatishga bir necha bor urinishlar qilingan. Shuni ta’kidlash kerakki, bir yil oldin Sovet Ittifoqida, Qozonda Evgeniy Zavoiskiy EPR hodisasini kashf etdi. Hozir ma’lumki, Zavoyskiy YMR signalini ham kuzatgan, bu urushdan oldin, 1941- yilda. Biroq uning ixtiyorida sifatsiz magnitlangan, maydonning bir xilligi va natijalari yomon takrorlangan va shu sababli nashr etilmagan. Adolatli bo’lish uchun shuni ta’kidlash kerakki, YMRni “rasmiy” kashfiyotidan oldin Zavoyskiy kuzatmagan.
Xususan, amerikalik fizik Isidor Rabi (tadqiqotlari uchun 1944-yil Nobel mukofoti sovrindori - magnit xususiyatlari atom va molekulyar nurlardagi yadrolar) 1930-yillarning oxirida YMRni ham kuzatgan, ammo uni instrumental artifakt deb hisoblagan.
Urushdan ko’p o’tmay Zavoyskiyning o’zi boshqa muammolar bilan shug’ullana boshlagan bo’lsada, uning Qozonda ilm-fan rivojlanishi uchun kashfiyoti juda katta rol o’ynadi. Qozon hali ham EPR spektroskopiyasi bo’yicha dunyodagi etakchi ilmiy markazlardan biri bo’lib qolmoqda.
|
| |
