Vazirligi denov tadbirkorlik va pedagogika instituti mamajanov r. Y., Rajabov t. J., Saidaxmedov e. I kiberxavfsizlik asoslari

Kiberxavfsizlik risklar
-
bu
tashkilotingizga kiberhujum yoki ma'lumotlarning buzilishi natijasida ta'sir qilish
yoki yo'qotish ehtimoli. Yaxshiroq va kengroq ta'rif - bu texnik infratuzilma,
texnologiyadan foydalanish yoki tashkilotning obro'si bilan bog'liq bo'lishi
mumkin bo'lgan yo'qotish yoki zarar. Quyida risk tushunchasi va uni boshqarish
bo‘yicha batafsil ma’lumotlar keltirilgan.
Riskni ikki xil bo’lishi mumkin ichki va tashqi:
-
Risk
– ichki yoki tashqi majburiyatlar natijasida tahdid yoki hodisalarni
yuzaga kelishi, yo‘qotilishi yoki boshqa salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan
hodisa.
-
Risk
– manbaga zarar keltiradigan ichki yoki tashqi zaiflik tahdidi bo‘lishi
ehtimoli.
-
Risk
– hodisa sodir bo‘lishi ehtimoli va ushbu hodisaning axborot
texnologiyalari aktivlariga ta’siri.
Risk
,
tahdid
,
zaiflik
va ta’sir tushunchalari o‘rtasida o‘zaro bog‘lanish
mavjud bo‘lib, ularni quyidagicha ifodalash mumkin:
 
ISK =
 
ahdid ×
 
aiflik ×
 
a’sir.
Boshqa tomondan, hodisaning axborot texnologiyalari aktiviga ta’siri
–
aktivdagi yoki manfaatdor tomonlar uchun aktivning qiymatidagi zaiflikning
natijasi, ya’ni:
 
ISK =
 
ahdid ×
 
aiflik × Aktiv qiymat.
Risk o‘zida quyidagi ikkita omilni mujassamlashtiradi:
- zararli hodisaning yuzaga kelishi ehtimoli;
- va zararli hodisa oqibatlarining ehtimoli.
Risk ta’siri
. Risk normal amalga oshirish jarayoniga va loyiha narxiga yoki
kutilgan qiymatga ta’sir etadi. Ta’sir riskning kuzatilishi ehtimoli jiddiyligini
ko‘rsatadi.
Risk chastotasi. Riskni aniqlash va baholash nuqtai nazaridan risklarni
tasniflashda ularning takrorlanish chastotasiga va ko‘p sonliligiga asoslanadi.
Chastota va ko‘p sonlilik risklarni monitoringlashda muhim hususiyat hisoblanib,

risklar ikki guruhga: minor risklar – e’tibor talab qilmaydigan va major risklar –
alohida e’tibor va kuzatuv talab qiluvchilarga ajratiladi.
Risk darajasi. Risk darajasi tarmoqga (yoki tizimga) natijaviy ta’sirning
bahosi bo‘lib, quyidagi tenglik bilan ifodalanadi:

Download 7,29 Mb.