Optik signallarni regeneratsiyalash.Regeneratorning tuzilishi va ish prinsipi
1-rasmda Retranslyator-regeneratorning umumiy tuzilish prinsipi keltirilgan
1-Rasm Raqamli retranslyator-regeneratoming umumlashgan
tuzilish sxemasi
Sxemada:
OK — optik kabel (stansiya yoki liniya kabeli);
0E0‘ — optoelektron o'zgartirgich. Optik signalni elektr signaliga o‘zgartiradi.
OEO‘ sifatida
p-i-n
fotodiodi yoki ko‘chkili fotodiod ishlatiladi;
t
DK — dastlabki kuchaytirgich;
AK — amplituda korrektori, optik kabelda birinchi navbatda dispersiya tufayli hosil
bo‘ladigan buzilishlami qisman bartaraf etadi; Q.QF — qabul qiluvchi filtr, foydali
chastota oralig‘idan tashqaridagi shovqin va buzilishlami bartaraf etish maqsadida
signal spektriga bog'liq ravishda chastota oralig‘ini chegaralaydi;
SAB — sathni avtomatik boshqamvchi qurilma, elementlarning eskirishi, harorat
ta’siri natijasida kabel va OEO‘ xususiyatlarining o‘zgarishidan regenerator
kirishidagi signallar o‘zgarganida bu signallar sathining doimiyligini ta’minlaydi;
BQ — boshqaruvchi qurilma, SAB qurilmasidan berilayotgan signallar ta'sirida
OEO‘ uzatish parametrlari o‘zgarishini ta’min- laydi;
Reg — regenerator, elektr impuislari shaklini tiklaydi;
EOO‘ — elektron optik o‘zgartirgich, elektr impuislari ketma- ketligini optik
impulslar ketma-ketligiga o‘zgartiradi. EOO‘ sifatida yorug‘lik yoki lazer diodlari
qo‘llaniladi.
1 -rasmdagi raqamli retranslyatorning asosiy elementi regenetor hisoblanadi.
2- rasmda regeneratorning tuzilish sxemasi keltirilgan
2- rasm regeneratorning tuzilish sxemasi
Sxemada:
CHK — chegaralovchi kuchaytirgich;
KAB — kuchayishni avtomatik boshqaruvchi qurilma;
CHQ — chegaralovchi qurilma;
HQQ — hal qiluvchi qurilma;
TCHA — taktii chastota ajratkich;
SHQ - shakllantiruvchi qurilma.
Bu elementlarning vazifalarini regenerator ishining vaqt diagram- masidan
ko‘rish mumkin (3-rasm). Bu rasmdagi 1-6- signallar 2-rasmda tasvirlangan
regeneratorning 1 — 6-nuqtala- ridagi signal ko‘rinishlaridir.
Regenerator ishini ko‘rib chiqamiz.
QQF chiqishidan (1-rasm) signallar chegaralovchi kuchay- tirgichga (1) tushadi.
CHK KAB sxemasidan ham boshqariladi. KAB HQQ yordamida «1» va «0»
impulslarni to‘g‘ri hal qilish uchun signal sathining doimiyligini qo‘shimcha
ravishda saqlab turadi. CHKda signallar kuchaytiriladi va buzilishlarni ma’lum bir
qismini bartaraf etish maqsadida signallarning amplitudalari chega- ralanadi (2).
CHK chiqishidan signal
CHQ va TCHA kirishiga tushadi. Signal sathi U
c
iie
g
dan
oshsagina CHQ chiqishida signal hosil bo‘ladi (3). TCHA chiqishidan HQQ
kirishiga (4)
fj=\/T
taktli chastota impulslarining davriy ketma-ketligi uzatiladi,
bunda T-impulslar ketma-ketligining daVri.
Agar HQQning birinchi kirishiga CHQ chiqishidan axborot signallari ketma-
ketligi (3), ikkinchi kirishiga taktli impulslar ketma- ketligi (4) berilsa va ular bir-
biri bilan mos tushsa, HQQ chiqishida ma’lum amplituda va davriylikka ega
impulslar hosil bo‘ladi (5). Bu impulslar SHQga uzatiladi. SHQda impulslar shakli
to
!
liq regeneratsiyalanib, boshlang‘ich signallarga mos keluvchi impulslar
shakllanadi. So‘ng bu impulslar EOO‘ da (1-rasm) optik nurla- nish impulslari
ketma-ketligiga o‘zgartiriladi.
3-rasm.
Regenerator ishining vaqt diagrammast.
Shuni ta’kidlab o‘tish kerakki, TCHA ishining xatoliklari tufayli hosil bo‘ladigan
fazalar titrashini kamaytirish maqsadida TCHA chiqishidagi impulslarning davriy
ketma-ketligi (4) CHQ chi- qishidagi to‘g‘rilangan impulslar fazasi bilan albatta
tenglashtiriladi.
Chegaralovchi qurilma va chegaralovchi kuchaytirgich regeneratorning asosiy
elementlari hisoblanib, uning shovqindan himoya- langanligini ta’minlaydi,
chegaraviy kuchlanish muayyan qiymatda kuchaytirishning aniq o‘rnatilishini talab
etadi.
Chegaraviy kuchlanishning o‘zgarishi regeneratorning shovqin- bardoshliligini
kamaytiradi, bu chegaralovchi kuchaytirgich (CHK) chiqishidagi to‘g‘rilangan
impulslarning maksimal qiymati va chegaralovchi qurilmaning chegaraviy
kuchlanishi orasidagi optimal nisbatning buzilishiga olib keladi.
Bunday optimal nisbatni doimiy ushlab turish uchun rege- neratorlarda KAB
qurilmasi qo‘llaniladi.
Regeneratorlarning yuqorida aytib o‘tilgan imkoniyatlari tufayli signallar to‘liq
qayta tiklanadi, shovqinlarning ta’sir qilishi yo‘qoladi, aloqa sifati yaxshilanadi va
shovqindan himoyalanganlik ortadi.
Hozirgi vaqtda optik nurlanishni raqamli signal bilan bevosita modulyatsiyalash
va to‘g‘ridan-to‘g‘ri detektorlash amalga oshiri- ladigan raqamli TOA tizimlari keng
tarqalgan
.
4-rasmda raqamli TOATning regenerator qo'llanilgan optik liniya trakti
(OLT)ning umumlashgan tuzilish sxemasi 4-rasmda ko'rsatilgan
4-rasm.
Raqamli TOATda regenerator qo‘llanilgan optik liniya
traktining tuzilish sxemasi.
Rasmda ROSHA — berilgan uzatish tezlikdagi raqamli oqimlarni shakllantirish
apparaturasi (raqamli uzatish tizimlarining apparaturasi);
Ko‘
uz
va Ko‘
qq
— mos ravishda uzatishga qabul qilishdagi kod o'zgartirgichlar,
Ko‘
uz
ning vazifasi raqamli TOATning shovqin- bardoshli liniya signalini
shakllantirish;
UzOM va QQOM — mos ravishda uzatuvchi va qabul qiluvchi optik modullar,
elektrik signallarni optik signallarga aylantirish vazifasini bajaradi va aksincha;
XTQRP va XTQyRP — mos ravishda xizmat talab qiladigan va xizmat talab
qilmaydigan regeneratsiyalash punktlari;
OLT-O — oxirgi punktning optik liniya trakti.
Raqamli TOA tizimida optik kuchaytirgich (OK) qollanilgan optik liniya trakti
(OLT)ning umumlashgan tuzilish sxemasi esa quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi (5-
rasm).
| 