Michalina Topolewska
Źródło: Gazeta Prawna 15 tydzień 2014
Posłowie złagodzili zasady uzyskania wsparcia przez osoby zajmujące się niepełnosprawnymi krewnymi. Zyskają małżonkowie, rolnicy i bezrobotni.
Już w maju rodzice niepełnosprawnych dzieci otrzymają pierwszą z trzech planowanych podwyżek świadczenia pielęgnacyjnego. Wkrótce pomoc odzyskają też osoby bezprawnie jej pozbawione od 1 lipca 2013 roku. To jednak nie koniec nowości, które czekają zarówno gminy przyznające wsparcie, jak i osoby zajmujące się krewnymi z uszczerbkiem na zdrowiu. Posłowie uchwalając w piątek zmiany, dodatkowo zliberalizowali niektóre warunki niezbędne do otrzymania świadczeń.
Podwyżki co 3 lata
Na ustawę z 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów czekają od ponad dziewięciu miesięcy osoby, którym gminy wygasiły z urzędu prawo do świadczenia pielęgnacyjnego nabyte przed 1 stycznia 2013 roku. Po jej wejściu w życie, co nastąpi po czternastu dniach od publikacji w Dzienniku Ustaw, będą one mogły zgłosić się do gminy po zaległe pieniądze powiększone o odsetki oraz uzyskać bieżące wsparcie. Na złożenie wniosku w tej sprawie będą miały cztery miesiące. Poprawka, która przewidywała zniesienie tego wymogu, przepadła w trakcie głosowania.
Akceptacji nie zyskały też propozycje posłów podwyższające wysokość zasiłku, który będzie wynosił 520 złotych, a więc tyle, ile opiekunowie otrzymywali w momencie wygaszenia uprawnień. Nie oznacza to jednak, że ta forma wsparcia nie będzie w ogóle zwiększana, bo już na etapie prac w komisji do projektu zostały dodane przepisy, które mają umożliwić w przyszłości podwyżkę. Będzie ona przeprowadzana na takich samych zasadach, jak w przypadku świadczeń rodzinnych, czyli co trzy lata (począwszy od 2015 roku).
Pieniądze dla rolników
W ustawie wprowadzającej zasiłek dla opiekuna Sejm postanowił też uregulować i doprecyzować niektóre przepisy związane z uzyskaniem świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego. To drugie zostało wprowadzone od 1 stycznia 2013 roku dla osób zajmujących się dorosłymi niepełnosprawnymi krewnymi. W przypadku świadczenia pielęgnacyjnego ostatecznie przesądzono, że prawo do niego mają rodzice będący rolnikami, ich współmałżonkami oraz domownikami.
Ta zmiana, o którą od dawna apelował między innymi rzecznik praw obywatelskich, stała się konieczna ze względu na uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 grudnia 2012 roku (sygnatura akt jeden OPS 5/120), który uznał, że wspomniane osoby nie mają prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Jednocześnie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej twierdziło, że pomoc im się należy.
- W konsekwencji gminy wydawały w tej sprawie różne decyzje, a większość sądów administracyjnych oddalała skargi rodziców, dlatego dobrze, że kwestia ta będzie wprost wynikać z przepisów - uważa Beata Lipiec z Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Busku-Zdroju.
Na podobną zmianę zdecydowano się też w przypadku specjalnego zasiłku opiekuńczego, bo obecnie artykuł 16a ustawy z 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity Dziennik Ustaw z 2013 roku, pozycja 1456) zawiera przesłankę wykluczającą przyznawanie go rolnikom.
Tej formy wsparcia dotyczą również kolejne ważne zmiany. Pierwsza z nich to wskazanie, że specjalny zasiłek opiekuńczy będzie też przysługiwał małżonkom. Część gmin odmawiała go, ponieważ w tej kwestii również istnieją rozbieżności interpretacyjne prawników, samorządowych kolegiów odwoławczych (SKO) i sądów związane z tym, że kodeks rodzinny i opiekuńczy nie wymienia wprost męża i żony jako osób zobowiązanych do alimentacji.
- Nasze SKO oraz sąd administracyjny stały na stanowisku, że taka pomoc im się należy, więc przyznawaliśmy specjalny zasiłek małżonkom - mówi Eliza Dygas, kierownik działu świadczeń rodzinnych MOPS w Płocku.
Ponadto gmina przyznając specjalny zasiłek nie będzie badać, czy opiekun zrezygnował z posady z powodu konieczności zajęcia się niepełnosprawnym krewnym. Po nowelizacji przepisów wystarczy, że nie podejmuje on pracy. Oznacza to przyjęcie takiej samej zasady, która obowiązuje obecnie przy świadczeniu pielęgnacyjnym.
- Brak rezygnacji z pracy w większym stopniu niż kryterium dochodowe był powodem, dla którego odmawialiśmy zasiłku. Zmiana ta na pewno wpłynie więc na to, że będziemy przyznawać więcej świadczeń - wyjaśnia Natalia Siekierka, zastępca kierownika działu świadczeń MOPS we Wrocławiu.
Właśnie ze względu na zwiększenie kosztów, które wiążą się z prawem do pomocy dla małżonków i niepodejmujących pracy, będą oni mogli starać się o specjalny zasiłek dopiero od 1 stycznia 2015 roku (taki termin wejścia w życie został przewidziany tylko dla tego jednego przepisu).
- Tak często przeprowadzane nowelizacje związane ze świadczeniami za opiekę powodują, że zarówno osoby starające się o pomoc, jak i przyznające ją organy są zdezorientowane co do zasad uzyskania wsparcia - podkreśla Natalia Siekierka.
Zdaniem Elizy Dygas zmiany te mogą spowodować powrót do sytuacji sprzed 2013 roku, gdy zbyt liberalne przepisy prowadziły do nadużyć i prób wyłudzenia świadczeń przez osoby, które w rzeczywistości w ogóle nie zajmowały się niepełnosprawnym krewnym.
Jak najniższa płaca
Drugą przyjętą na ostatnim posiedzeniu przez Sejm ustawą jest ta podwyższająca wysokość świadczenia pielęgnacyjnego, które docelowo w 2016 roku ma wynosić 1300 zł. Zachowuje ona zaproponowany przez rząd mechanizm wzrostu (wsparcie 1000 złotych od 1 maja 2014 roku, 1200 złotych od 1 stycznia 2015 roku), bo odrzucone zostały wszystkie poprawki przyspieszające ten proces. Jednocześnie minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz, zapowiedział, że w Senacie zgłoszona zostanie jeszcze jedna zmiana. Jej celem będzie ściślejsze powiązanie świadczenia pielęgnacyjnego z najniższym wynagrodzeniem, tak aby od 2017 roku rosło ono o procent, o jaki będzie podwyższana minimalna pensja.
aaa
| 