3.12-rasm. Kîmpyutårlarning intårtarmîq îrqali o‘zarî alîqasiga misîl
77
Àytaylik bårilgan misîlda cit.dol.ru fîydalanuvchi kîmpyutåri, 194.87.23.0 (C sinfdagi adrås) IP adrås bilan Ethernet tarmîg‘ida jîylashgan. U 142.06.0.0 (B sinfdagi adgås) IP adrås bilan Ethernet tarmîg‘ida jîylashgan, s1.msk.su kîmpyutår bilan FTP prîtîkîli îrqali o‘zarî aloqa qilishni istaydi.
cit.dol.ru kîmpyutår 194.87.23.1.17 IP adråsga ega, s1.msk.su kîmpyutår esa 142.06.13.14 IP adråsga ega.
cit.dol.ru kîmpyutår fîydalanuvchisi s1.msk.su kîm- pyutårning bålgili nîmini biladi, faqat IP adråsini bilmaydi. Shuning uchun u FTP såansini tashlkil qilish uchun quyidagi buyruqni tåradi:
>ftp s1.msk.su
Îldiga qo‘yilgan masalani yåchish uchun cit.dol.ru kîmpyutårda TCP/IP ståki uchun ayrim paramåtrlar bårilgan bo‘lishi kårak.
Bu paramåtrlar sîniga o‘zining IP adråsi, DNS sårvårning IP adråsi va dastur taklif qilganidåk marshrutizatîr IP adråsi kiradi. Ethernet tarmîg‘iga kiruvchi cit.dol.ru kîmpyutår bitta marshrutizatîrga ulangan, u hîlda îõirgi elåmåntning marshrut- lash jadvali bu tarmîqda kårak emas, dastur taklif qilganidåk IP adråsni bilish yåtarli hisîblanadi. Bu misîlda u 194.87.23.1 ga tång.
Fîydalanuvchi FTP buyrug‘idan kåyin elåmåntning IP adråsini bårmadi. U TCP/IP ståki bilan alîqa qilishni xîhlaydi, chunki TCP/IP ståki IP adråsni mustaqil ravishda tîpadi.
cit.dol.ru kîmpyutåri HOSTS ga ega dåb hisîblaymiz, unda esa quyidagi qatîr mavjud:
142.06.13.14 s1.msk.ru.
Shuning uchun nîmlarga ruõsat lîkal ravishda bajariladi, ya’ni s1.msk.ru kîmpyutåri bilan o‘zarî alîqa qilish uchun IP prîtîkîl endi bålgilangan 142.06.13.14 adråsi bilan IP pakåtlarni yaratadi.
78
cit.dol.ru kîmpyutårning IP prîtîkîli pakåtlarni 142.06.13.14 adrås uchun marshrutlash kårakmi yoki kårak emasligini tåkshiradi. Àgarda marshrutlash zarur bo‘lsa, bål- gilangan tarmîq adråsi 142.06.0.0 ga, kîmpyutårga tågishli bo‘lgan tarmîq adråsi 194.87.23.0 ga tång.
IP pakåtlarni dastur taklif qilganidåk 142.06.13.14 adrås bilan marshrutizatîrga jo‘natish uchun, cit.dol.ru kîmpyutåri Ethernet kadrlarini yaratishni bîshlaydi.
Buning uchun marshrutizatîr pîrtining MAC adråsi kårak bo‘ladi. Àgarda bîshqa tarmîqdagi kîmyutår bilan aõbîrît almashilgan bo‘lsa, bu adrås tåzda kîmpyutår ARP prîtîkîlida- gi kåsh-jadvalda jîylashtiriladi. Bizning misîlimizda esa bu adrås kåsh-õîtiradan tîpilgan dåb hisîblaylik. Uni marshrutizatîr
nîmåri va uning pîrtiga mîs hîlda MAC
11
dåb bålgilaymiz.
Natijada cit.dol.ru kîmpyutår lîkal tarmîq bo‘ylab Ethernet kadrlarni jo‘natadi. U quyidagi maydînlarga ega:
DA (Ethernet)
|
...
|
DESTINATION IP
|
......
|
MAC
11
|
|
142.06.13.14
|
|
Kadr Ethernet prîtîkîli bilan mîs hîlda 1-marshru- tizatîrning 1-pîrti îrqali qabul qilinadi. Ya’ni bu pîrtning MAC
elåmånti o‘zining MAC adråsini taniydi. Ethernet prîtîkîl bu
kadrdan IP pakåtni îla 1d 1i va unga marshrutizatîrning dasturiy ta’minîtini uzatadi. IP prîtîkîl pakåtdan bålgilangan adråsni îladi va o‘zining marshrutlash jadvalidagi yozuvlarga qarab chiqadi. Îlaylik 1-marshrutizatîr o‘zining jadvalida pakåt
142.06.0.0 tarmîg‘i uchun ushbu tarmîqqa ulangan va 1-mar- shrutizatîrning 2-pîrtiga, ya’ni 135.12.0.11 marshrutizatîriga uzatilishi kårakligini bildiruvchi 142.06.0.0 135.12.0.11 2 1 yozu- vi bo‘lsin.
1-marshrutizatîr 2-pîrt paramåtrlarini ko‘zdan kåchiradi, ya’ni FDDI tarmîg‘iga ulanganligini tåkshiradi. FDDI tarmîg‘i Ethernet tarmîg‘iga qaraganda transpîrtirovka qilinayotgan MTU blîkining maksimal qiymati kattarîq. IP pakåtning ma’lumîtlar maydînini qismlarga ajratish ham talab qilinmaydi. Shuning uchun 1-marshrutizatîr kadr fîrmatini 2-marshru-
79
tizatîr pîrtining MÀC adråsini ko‘rsatuvchi FDDI fîrmatida yaratadi. U o‘zining ARP prîtîkîlidagi kåsh-jadvalda bo‘ladi:
DA (FDDI)
|
...
|
DESTINATION IP
|
......
|
MAC
21
|
|
142.06.13.14
|
|
Pakåtni 303.21.4.0 IP adrås bilan Ethernet tarmîg‘i bo‘ylab 3-marshrutizatîrga uzatish uchun, Ethernet kadrni yaratish bilan 2-marshrutizatîr anîlîgik ta’sir qiladi:
DA (Ethernet)
|
...
|
DESTINATION IP
|
......
|
MAC
31
|
|
142.06.13.14
|
|
Yakunida, pakåt bålgilangan tarmîq marshrutizatîri – 3- marshrutizatîrga yåtkazilganidan so‘ng uni bålgilangan kîmyutårga yåtkazish imkîni yaratiladi. 3-marshrutizatîr
142.06.0.0 tarmîg‘iga uzatilishi kårakligini ko‘radi. Shuning uchun s1.msk.su kîmpyutårning IP adråsi bilan Ethernet tar-
mîg‘i bo‘ylab ARP so‘rîvini jo‘natadi, MAC adråsdan ibîrat
javîb îladi va lîkal tarmîq adråsi bo‘yicsh1a IP pakåtlarni jo‘natuvchi Ethernet kadrlarini yaratadi.
DA (Ethernet)
|
...
|
DESTINATION IP
|
......
|
MAC
s1
|
|
142.06.13.14
|
|
IP TÀRMÎG‘INI MÀSKÀ YORDÀMIDÀ STRUKTURÀLÀRGÀ ÀJRÀTISH
Ularga ajratilgan markazlashgan tarmîq nîmåri sîni tar- mîqni strukturalash uchun yåtarli emas. Misîl uchun barcha o‘zarî kuchsiz alîqaga ega bo‘lgan kîmpyutårlarni har xil tar- mîqlar bo‘yicha jîylashtirish. Shuning uchun administratîr nîqulayliklarni bîshidan kåchiradi.
Bunday hîllarda ikkita yo‘l mavjud. Birinchisi, NIC dan îlingan qo‘shimcha nîmårlar sîni bilan bog‘liq. Ikkinchisi esa tåz-tåz fîydalanib turiladigan, bitta tarmîqni bir nåchta tar- mîqlarga ajratish imkînini båruvchi niqîblardan fîydalanish bilan bog‘liq.
80
Niqîb – bu raqam, tarmîq nîmåri sifatida mîslashtirilishi kårak bo‘lgan uch razryadli birlardan ibîrat ikkilik yozuv.
Misîl uchun, standart sinflar uchun tarmîq niqîbi quyida- gi qiymatga tång:
255.0.0.0 – A guruhdagi tarmîq uchun niqîb; 255.255.0.0 – V guruhdagi tarmîq uchun niqîb; 255.255.255.0 – S guruhdagi tarmîq uchun niqîb.
Niqîbni administratîr tarmîqni kångaytirish uchun ishlata- di. Kåtma-kåt birlar sîni, ya’ni tarmîq nîmårining chågarasini aniqlîvchi adråsni baytlarga bo‘lishni tåkshirish uchun 8 ga ajratilgan hîlda bo‘lishi shart emas.
Îlaylik, misîl uchun niqîb 255.255.192.0 (11111111
11111111 11000000 00000000) qiymatga ega bo‘lsin. Tarmîq
nîmåri esa 129.44.0.0 (10000001 00101100 00000000 00000000)
qiymatga ega, bundan ko‘rinib turibdiki u V guruhga tågishli. Bu adråsga niqîb bårilganidan so‘ng administratîr fîydalanadigan bitta tarmîq nîmåri 16 dan 18 gacha îrtadi, unga bårilgan markazlashgan tarmîq nîmåri to‘rtta:
129.44.0.0 (10000001 00101100 00000000 00000000)
129.44.64.0 (10000001 00101100 01000000 00000000)
129.44.128.0 (10000001 00101100 10000000 00000000)
129.44.192.0 (10000001 00101100 11000000 00000000)
Misîl uchun IP adrås 129.44.141.15 (10000001 00101100
10001101 00001111) ga tång, IP standarti bo‘yicha tarmîq nîmåri 129.44.0.0 va elåmånt nîmåri 0.0.141.15 båriladi. Endi niqîbdan fîydalanilganda huddi juftlashgan holda mîslashtirila- di:
129.44.128.0 – tarmîq nîmåri, 0.0.13.15 — elåmånt nîmåri. Shunday qilib, niqîbning yangi qiymatini o‘rnatib, IP adrås-
ni bîshqacha mîslashtirishni marshrutizatîrga yuklash mumkin.
Bu îrqali tarmîq nîmårining ikkita oõirgi qo‘shimcha biti tar- mîq îsti tarmîqning nîmåri sifatida mîslashtiriladi.
Yana bir misîl. Îlaylik ayrim tarmîqlar V guruhga tågishli
81
va 128.10.0.0 adråsga ega. Bu adrås marshrutizatîrda Intårnet tarmîqning bîshqa qismlarini tarmîq bilan bog‘lash uchun ish- latiladi. Barcha tarmîq stansiyalari o‘rtasida bir-biri bilan kuch- siz alîqaga ega bo‘lgan stansiyalar mavjud. Ularni iõtiyoriy ravishda turli xil tarmîqlarda himîyalash kårak. Buning uchun tarmîqni marshrutizatîrning mîs pîrtiga ulagan hîlda ikkita tarmîqqa ajratish mumkin. Bu pîrtlarga niqîb sifatida misîl uchun 255.255.255.0 raqami båriladi. Tarmîq tashqaridan qaraganda yagîna V guruhdagi tarmîqqa o‘õshaydi, aslida esa u ikkita alîhida S guruhdagi tarmîqlardan ibîrat. O‘tuvchi umu- miy trafik tarmîq îsti tarmîqlar o‘rtasida mahalliy marshru- tizatîrlarda bo‘linadi.
IP adres
Inter tarmoq qismi
|
Tarmoq osti tarmoq
|
Element
|
11.................1 0...0
Tarmoq osti tarmoq niqobi (subnetworking mask)
|
