|
(1)2022 "Pedagogik akmeologiya" xalqaro ilmiy-metodik jurnaliBog'liq PА#2.2022 158-1641(1)2022 "Pedagogik akmeologiya" xalqaro ilmiy-metodik jurnali
159
-bioanaloglar bakteriyalar, viruslar asosida
o‘z-o‘zidan ko‘payuvchi sistemalarni ishlab
chiqarish
-organizmga kiritish uchun robot-vrachlarni
hosil qilish (hujayra tartibida genetik va fiziologik
kamchiliklarni bartaraf etish).
-nanomashinalar,
nanorobotlar
ishlab
chiqarish.
Kabi juda murakkab bo‘lgan muammolarni hal
etishga zamonaviy va ishonchli imkoniyatlarni
beradi
1985-yilda Robert Kerl, Garol’d Kroto va
Richard Smolli tasodifiy ravishda printsipial
ravishda yangi uglerod birikmasi bo‘lgan fullerenni
ochishdi. Fullerenning ajoyib xususiyatlari bir qator
tadqiqotchilarni jalb etdi. 1996-yilda fullerenni
kashf etganlar Nobel mukofoti sovrindorlari
bo‘lishdi.
Fulleren molekulasining asosi ugleroddir.
Uglerod- ajoyib kimyoviy element bo‘lib, u
ko‘pgina kimyoviy elementlar bilan bog‘lanib, turli
tarkib va tuzulishga ega bo‘lgan molekulalarni hosil
qila olish xususiyatiga egadir.
Maktab kimyo kursidan ma’lumki, uglerod
ikkita asosiy allotrop holatiga ega. Bular: grafit va
olmos. Fulleren ochilishi bilan uglerod yana bir
allotrop holatga ega ekanligi ma’lum bo‘ldi. Grafit,
olmos va fulleren molekulalarining strukturasini
ko‘ramiz.
Grafit qatlamli strukturaga ega. Uning har bir
qatlami bir- biri bilan kovalent bog‘langan to‘g‘ri
olti burchaklarni hosil qiluvchi uglerod atomlaridan
iborat. Qo‘shni qatlamlar bir- birini Van-der- Vaals
kuchlari bilan ushlab turadi. Shuning uchun ular
bir-biriga nisbatan erkin sirpanadi. Bunga oddiy
misol qalam. Grafit sterjenni qog‘oz ustida
yurg‘izsak, qatlamlar sekin bir-biridan ajralib,
qog‘ozda iz qoldiradi.
Olmos uch o‘lchovli tetraedrik strukturaga
ega. Har bir uglerod atomi qolgan to‘rttasi bilan
kovalent bog‘langan. Kristall panjaradagi barcha
atomlar bir-biridan bir xil masofoda(154nm)
joylashgan. Ularning har biri boshqalari bilan
to‘g‘ri kovalent aloqa bilan bog‘langan bo‘lib,
kristallda bitta gigant makromolekulani hosil qiladi.
“C-C” kovalent bog‘lanishlarning katta
energiyaga ega ekanligidan olmos o‘ta mustahkam
bo‘lib, nafaqat qimmatbaho tosh sifatida, balki
metall kesuvchi asboblar uchun ham xom ashyo
sifatida ishlatiladi.
|
| |
