UO‘K: 793.3 (09) (075)
KBK 85.32
S-21
S-21
E.Y.Saitova, N.E.Abraykulova.
Xoreografiya va raqs
san’ati asoslari. -T .: «Fan va texnologiya», 2015,
128 bet.
ISBN 978-9943-998-16-2
«Xoreografiya va raqs sarfati asoslari» nomli darslik san'at va
madaniyat instituti talabalari uchun mo'ljallangan. Unda xoreografiya va
raqs san’ati asoslarini o‘rgatuvchi barcha fanlar yoritib berilgan.
Xoreografiya va raqs san’ati asoslari, tarixi, xususiyatlari, qonuniyatlari
kabilarga batafsil to‘xtalingan. Negaki bo'lajak san'atshunos, teatrshu-
noslar xoreografiya va raqs san'ati nazariyasini bilishlari kerak hamda
klassik va milliy raqslami ijro eta olishlari zarur. Shu bilan birga, har bir
millat xarakteri va davr etikasi, madaniyati, raqs liboslari va bezaklarini
bir-biridan ajrata olish imkoniyatini ham beradi.
Shu sababli, darslikda
xoreografiya va raqs san'atini batafsil o‘rgatishga harakat qilindi.
Darslikdan barcha qiziquvchilar ham foydalanishlari mumkin.
UO‘K: 793.3 (09) (075)
KBK 85.32
Taqrizchilar:
A.F.Ismoilov - 0 ‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan yoshlar murab-
biysi, professor;
L.T. Xasanova - dotsent.
ISBN 978-9943-998-16-2
© «Fan va texnologiya» nashriyoti, 2015.
www.ziyouz.com kutubxonasi
KIRISH
Oliy taMimning davlat standartlariga asosan «Xoreografiya va
raqs san’ati asoslari» fani bakalavriatning 5150200 - «San’atshunoslik
(teatrshunoslik)» taMim yo‘nalishida «Umumkasbiy fanlar» blokida
o'qitiladi.
Ushbu fanni o‘qitish jarayonida talabalarga xoreografiya san'ati
asoslari, fanni o‘qitishning o‘ziga xos xususiyatlari (ma'ruza, amaliy,
seminar), klassik xoreografiya, xalq sahna raqslari va xalq'ijodiyoti
yo‘nalishlar tushunchasi, uning jamiyatimiz
madaniy hayotidagi
o‘mi, raqs san’ati turlari va funksiyalari (xoreografik studiyalar,
madaniyat markazlari, davlat va xususiy professional raqs ansambl-
lari, havaskorlik raqs guruhlari), ijodiy jamoalar va birlashmalar
( 0 ‘zbekraqs), o‘quv yurtlari faoliyatlari, xoreografiya
xizmati turlari
(konsertlar, gostrollar), zamonaviy sharoitlarda xoreografiyaning o‘mi
(ommaviy bayramlar, tadbirlar, festivallar, tanlovlar), tomoshabinlami
axborot bilan ta'minlash usullari (OAV orqali), turli badiiy-ijodiy
jamoalaming o‘zaro hamkorligida madaniy xizmat samaradorligi
hamda ilmiy-tadqiqot institutida soha tadqiqotchilarining zamonaviy
va ilg‘or texnologiyaga asoslangan ilmiy izlanish tizimiarini ishlab
chiqish ko‘nikmalariga ega boMishi nazarda tutiladi.
Mamlakatimiz rivojlanishining hozirgi
davrida madaniyat va
san’at taraqqiyoti oliy ta’lim tizimini jahon andozalarini hisobga olgan
holda takomillashtirish masalalarini ilgari surmoqda. Bugungi kunda
oldimizda jahon fani va madaniyatining eng iIg‘or yutuqlarini o‘zida
mujassamlashtirgan, inson aql-zakovati yaratgan boyliklaridan
bahramand boMgan yangi avlodni shakllantirish vazifasi turibdi. Faqat
shu asosdagina millatning taraqqiyot sari intilishini ta'minlovchi
intellektual kuchni vujudga keltirish mumkin.
Xoreografiya va milliy raqsning
ilmiy asoslarini
o‘rganish,
tavsiflash va ilmiy tadqiqot ishlarini
olib boruvchi mutaxassislar
tayyorlash uchun «San’atshunos-xoreograf» taMim yo‘nalishida
talabalar tahsil olmoqdalar. Ulami ilmiy-tadqiqotlar o ‘tkazishning
samarali metodlaridan foydalanishga o‘rgatish asosiy vazifalar etib
belgilangan. Prezident I.A.Karimov «Yuksak ma’naviyat-yengilmas
3
www.ziyouz.com kutubxonasi
kuch» nomli asarida: «San’at va madaniyatdek qudratli kuch orqali
inson qalbiga yo‘l topish haqida so‘z yuritar ekanmiz, hammamiz
yaxshi tushunamizki, har qaysi iste'dod egasi o‘ziga xos bir olam, shu
sababli ijod ahliga qandaydir aql o'rgatish, eng asosiysi,
ulami
boshqarishga urinish mumkin emas. Lekin bu hayotda ulami birlash-
tiradigan, yangi ijodiy marralar sari ilhomlantiradigan muqaddas
tushunchalar borki, ular Vatan va xalq manfaati, ezgulik va insoniylik
tamoyillari bilan uzviy bog‘liqdir. Agarki har qaysi ijodkor o‘z
asarlarida ana shu o‘lmas g‘oyalami bosh maqsad qilib qo‘ysa, ulami
badiiy mahorat bilan ifoda eta olsa, hech shubhasiz, adabiyot ham,
madaniyat va san’at ham tom ma’noda ma’naviy
yuksalishga xizmat
qilib, o‘zining ijtimoiy vazifasini to‘liq ado etishga erishgan bo‘ladi»,
deb ta'kidlab o‘tganlar.
Jamiyatning moddiy va ma’naviy madaniyati ortib borgani sari
o‘sib kelayotgan yosh avlodni tarbiyalash ishiga ham tobora jiddiy va
mas'uliyat bilan yondoshish talab etilmoqda.
0 ‘rta Osiyo xalqlarining qadimgi san’ati sifatida, o‘zbek
xalqining ma'naviy boyliklari chashmasi sifatida O‘zbekiston xalq
artistlari, jahonga dong‘i ketgan
ustoz san'atkorlar Usta Olim
Komilov, Tamaraxonim, Mukarrama Turg‘imboyeva,
Isohor Oqilov,
Roziya Karimova va shu kabi boshqa buyuk namoyondalarga boy
o‘zbek xalq raqs san'atiga bo‘lgan qiziqish g‘oyat katta. Milliy
ma’naviy qadriyatlami va go‘zalligini anglash o‘zbek xalqining
ma’naviy boyligini oshiradi va yosh avlodni nafaqat yaxshi tarbiyalab
qolmasdan, o‘z Vataniga, uning meroslariga muhabbat ham uyg‘otadi.
Raqs san’ati sohasida yildan-yilga ilmiy bilimlaming to‘planib
borishi, ta’lim maqsadi, mazmimini va uslublarini ilmiy asoslash,
bilimli,
izlanuvchan,
tadqiqotchi
san’atshunoslami
tayyorlash
zaminida xoreografiyaning muhim tarmog‘i bo'lgan «Xoreografiya va
raqs san’ati asoslari» fani bo‘yicha darslik yaratish zamrati tug‘iladi.
Oliy taTim muassasalari talabalarining
kasbiy tayyorgarligi
darajasini rivojlantirish, ulaming ilg‘or pedagogik tajribalardan hamda
zamonaviy talim texnologiyalaridan foydalangan holda bilimlarini
oshirish, malaka va ko‘nikmalarini takomillashtirish zarurati tug‘ildi.
Hozirgi kunda Oliy ta’limning boshqa soha va yo‘nalishlari qatorida
xoreografiya va raqs asoslari fanini o‘qitishning ham ilg‘or
texnologiyalaridan foydalanishni yo‘lga qo‘yish asosiy vazifalardan
biri hisoblanadi.
4
www.ziyouz.com kutubxonasi
